«Εκείνη τη μισή ώρα ήθελε να κάνει τα πάντα, του είπα ντροπή είμαι σαν κόρη σου»

«Ήμουν εγώ κι εκείνος μέσα στο γραφείο, δεν είχε άλλη γραμματέα και πάντα έβρισκε το διάστημα 8.00 με 8.30 το πρωί, δηλαδή πριν πάει στη δουλειά του, εκείνη τη μισή ώρα ήθελε να κάνει τα πάντα και εγώ δεν έλεγα σε κανένα τίποτα, προσπαθούσα μόνη μου με χίλια λόγια και μέχρι που τον έβρισα κιόλας και του είπα δηλαδή “τι άλλο θέλεις, τι ζητάς;” Και απλά, μου είπε, μια μέρα “εγώ δεν σε βλέπω ούτε σαν Δήμητρα ούτε σαν γραμματέα, αλλά σαν γυναίκα”. Του έλεγα ότι “πρώτα από όλα πρέπει να ντρέπεσαι γιατί έχεις κόρη στην ηλικία μου”... και νομίζω δεν σου έδωσα το δικαίωμα να κάνεις αυτό που κάνεις τώρα και συνεχίζεις ακόμα να το κάνεις».

Αυτή είναι η ιστορία της Δήμητρας. Ο προϊστάμενός της, άρχισε να την παρενοχλεί σεξουαλικά και δεν έμεινε στα λόγια. Άρχισε να την αγγίζει και προσπαθούσε να την αγκαλιάσει και να τη φιλήσει. Τότε πήρε την απόφαση να τον καταγγείλει.

Η κοπέλα αυτή είναι μία από τις λίγες γυναίκες, που τόλμησαν να προβούν σε καταγγελία. Βλέπετε τέτοιες υποθέσεις, δεν αποτελούν προτεραιότητα στην Κύπρο… Οι περισσότερες γυναίκες, αποφασίζουν να αφήσουν αυτό τον εφιάλτη να τις κατατρώει, να τις βασανίζει χρόνια...

Ο σάλος όμως που προκάλεσαν στην Ελλάδα οι καταγγελίες της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου, άνοιξαν και στην Κύπρο, τον ασκό του Αιόλου, αλλά και τη δύσκολη συζήτηση για το θέμα.

Ήδη η Αστυνομία διερευνά καταγγελίες από το χώρο του αθλητισμού και μία με ύποπτο γνωστό πολιτικό. Επιπρόσθετα, δημόσιες καταγγελίες έγιναν και από το χώρο του πολιτισμού όπου γυναίκες κατήγγειλαν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης. 

Ουδείς μπορεί να προβλέψει την έκβαση ούτε της συζήτησης, ούτε των υποθέσεων που καταγγέλθηκαν.Το μόνο βέβαιο πάντως είναι πως έκανε πολλούς και από πολλούς χώρους να χάσουν τον ύπνο τους. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Της είπε να μείνει μετά τη δουλειά… Αποπειράθηκε να τη βιάσει στο ψυγείο»

Μπορεί να μην αντιστοιχούν στο εύρος του φαινομένου, που γιγαντώθηκε λόγω της ανοχής που επιδεικνύεται, ωστόσο αρκετές υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης οδηγήθηκαν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Σε κάποιες υποθέσεις, μάλιστα οι θύτες καταδικάστηκαν και σε ποινές φυλάκισης. Ωστόσο, οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και ψυχοφθόρες για τα θύματά, που δεν τυγχάνουν της στήριξης που τους οφείλεται.

Σε αυτό το εύρημα κατέληξε, η διδακτορική διατριβή της Προέδρου του Ιδρύματος Προώθησης Ισότητας “ΥΠΑΤΙΑ”, Άννας Πηλαβάκη το 2019, με τίτλο «Σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο: Κριτική φεμινιστική ανάλυση του ρόλου των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων της Κύπρου».

Η μελέτη της παραθέτει τις μαρτυρίες γυναικών, που έπεσαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης και προέβησαν σε επίσημες καταγγελίες. Η κ. Πηλαβάκη μελέτησε τα βιώματα των θυμάτων και τις εμπειρίες που είχαν, από το χειρισμό των καταγγελιών τους.

Στις μαρτυρίες των γυναικών οι οποίες παρατίθενται, χρησιμοποιούνται ψευδώνυμα και δεν αναφέρονται τα επαγγέλματά τους, για την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων. 

«Προσπαθούσε να την αγκαλιάσει και να τη φιλήσει»

Η Δήμητρα είναι 28 χρονών. Κατήγγειλε τον προϊστάμενό της για σεξουαλική παρενόχληση. Όπως ανέφερε, η παρενόχλησή της περιλάμβανε μηνύματα, αγγίγματα, χάδια, κομπλιμέντα και προσπάθεια του θύτη να την αγκαλιάσει και να τη φιλήσει. Αυτός γινόταν όλο και περισσότερο επίμονος και τότε η 28χρονη προχώρησε σε καταγγελία.

Όπως η ίδια περιγράφει: Ήμουν εγώ κι εκείνος μέσα στο γραφείο, δεν είχε άλλη γραμματέα και πάντα έβρισκε το διάστημα 8.00 με 8.30 το πρωί, δηλαδή πριν πάει στη δουλειά του, εκείνη τη μισή ώρα ήθελε να κάνει τα πάντα και εγώ δεν έλεγα σε κανένα τίποτα, προσπαθούσα μόνη μου με χίλια λόγια και μέχρι που τον έβρισα κιόλας και του είπα “δηλαδή τι άλλο θέλεις, τι ζητάς”; Και απλά, μου είπε μια μέρα “εγώ δεν σε βλέπω ούτε σαν Δήμητρα ούτε σαν γραμματέα, αλλά σαν γυναίκα”. Του έλεγα ότι “πρώτα από όλα πρέπει να ντρέπεσαι, γιατί έχεις κόρη στην ηλικία μου”... και νομίζω δεν σου έδωσα το δικαίωμα να κάνεις αυτό που κάνεις τώρα και συνεχίζεις ακόμα να το κάνεις.

Η κοπέλα κατήγγειλε τη σεξουαλική παρενόχληση στον συνδικαλιστή της, αλλά σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας της κ. Πηλαβάκη, δεν ενθαρρύνθηκε ή καθοδηγήθηκε να προχωρήσει την καταγγελία της σε Επίσημο Θεσμό Διερεύνησης. Μάλιστα, μετά την επίσημη καταγγελία, καταγγέλθηκε πως άρχισαν οι εκδικητικές ενέργειες εναντίον της, με αυθαίρετη μείωση μισθού, καθυστερήσεις στην πληρωμή της, καθυστέρηση στην έγκριση αιτημάτων ετήσιων αδειών της σε μια προσπάθεια εξαναγκαστεί σε παραίτητσ. 

Για την ίδια ήταν μια ιδιαίτερα ψυχοφθόρα διαδικασία. «Αφού και να καταγγείλεις θα σου πουν μα είναι καλός άνθρωπος, είναι οικογενειάρχης κτλ. Περίπου, σου λένε μην καταγγείλεις και σιώπα να περάσεις. Ως τώρα είναι άσχημα τα πράγματα, γενικά στη μικρή κοινωνία που ζω. Είμαι η υποβαθμισμένη κοπέλα, που κατέστρεψα τον άνθρωπο και την οικογένειά του».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ: Καταγγελία σε βάρος γνωστού πολιτικού για σεξουαλική παρενόχληση

Την πίεζε να συνάψουν σχέση

Η Νικολέττα είναι 37 χρονών. Δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση από τον προϊστάμενο της με διάφορες πράξεις σεξουαλικής παρενόχλησης σε βάρος της, σχόλια σεξουαλικής φύσης, ερωτήσεις για την προσωπική της ζωή, προτάσεις σεξουαλικής φύσης, χειρονομίες και πίεση σύναψης ερωτικών σχέσεων. Ανέφερε, ότι του έδειχνε φανερά την ενόχλησή της, αναφορικά με τις πράξεις σεξουαλικής παρενόχλησης, που δεχόταν και ότι προσπαθούσε να τον αποτρέψει. Ενημέρωσε τον συντεχνιακό της, ο οποίος όπως κατήγγειλε, δεν την καθοδήγησε τι να κάνει.

Αφού ο θύτης κατάλαβε ότι δεν θα ενέδιδε στις σεξουαλικές του επιθυμίες, προχώρησε, όπως αναφέρει, στη δημιουργία ενός εκφοβιστικού και εχθρικού περιβάλλοντος εργασίας γι' αυτήν, αφού με το παραμικρό της έκανε παρατηρήσεις για τον τρόπο που εκτελούσε τα καθήκοντά της. Η υπόθεση καταγγέλθηκε και η γυναίκα δικαιώθηκε στο Δικαστήριο.

Της άφηνε σχόλια σεξουαλικού περιεχομένου

Η Βίκυ είναι 54 χρονών. Καταγγέλλει πως δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση από υψηλόβαθμο στέλεχος του οργανισμού που εργαζόταν. Όπως αναφέρει, άρχισε με διάφορα σημειώματα σεξουαλικού περιεχομένου, τα οποία άφηνε στο γραφείο της, έκανε ερωτήσεις σχετικά με την προσωπική της ζωή και την πίεζε για σύναψη ερωτικού δεσμού.

«Μετά τη σταθερή άρνησή της να ενδώσει στις προτάσεις του, έγινε πιο επίμονος και η όλη στάση του συνεχίστηκε και εντάθηκε. Το θύμα κατήγγειλε τον θύτη και τέθηκε σε αναγκαστική άδεια. Προηγουμένως της ζητήθηκε να αποσύρει το παράπονό της εναντίον του θύτη και αρνήθηκε. Ακολούθως, την απέλυσαν προφασιζόμενοι ότι ήταν ασεβής και ότι δεν έδινε στοιχεία», αναφέρει στα ευρήματά της η κ. Πηλαβάκη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Νέα μαρτυρία εναντίον Κύπριου εν ενεργεία γνωστού πολιτικού για άσεμνη επίθεση

Οι απειλές και οι κομματικοί θύτες

Πολλά από τα θύματα, όταν προβούν σε καταγγελίες δέχονται ασφυκτικές πιέσεις για να αποσύρουν, μεταξύ άλλων, για να μην «διαταράξουν» την οικογενειακή γαλήνη των θυτών. Λες και η δική τους γαλήνη, δεν έχει καμία σημασία. 

Όπως υποδεικνύεται στην έρευνα, «η εμπειρία των γυναικών θυμάτων καταδεικνύει ότι υπήρξαν περιπτώσεις που ζητήθηκε από το θύμα, να μην προβεί σε καταγγελία είτε γιατί είναι κομματικός ο θύτης, είτε γιατί δεν είχε αποδείξεις, είτε γιατί θα χάσει τη δουλειά του κτλ. Με μια τέτοια αντιμετώπιση γίνεται αντιληπτό ότι οι γυναίκες θύματα προτιμούν είτε να υπομένουν σιωπηλά και βασανιστικά, είτε να εγκαταλείπουν την εργασία τους για να ησυχάσουν. Διαπιστώνεται μέσα από τα ευρήματα της παρούσας έρευνας ότι γυναίκες θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης δεν είχαν την απαραίτητη συμπαράσταση και κατανόηση από τις συνδικαλιστικές τους οργανώσεις, αφού από την υποβολή του παραπόνου τους και μετά δεν είχαν καμιά στήριξη».

«Νιώθουν ότι τους ανήκει ο κόσμος όλος»

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά μία από τα θύματα, «υπάρχουν άτομα που έχουν εξουσία και νιώθουν ότι τους ανήκει ο κόσμος όλος. Αστειευόμενοι κάποιοι συνάδελφοι μπορούσε να μου πουν “εντάξει ας πούμε” ή “του άρεσες” ή “είναι η δύσκολη η ηλικία του”. Μα δεν κατάλαβα πώς είναι δύσκολη η ηλικία του. Aν είχε ορέξεις ας πήγαινε να κάνει ότι θέλει αλλού. Το σκέφτηκα πολύ καλά, θα το κάνω (υποβολή καταγγελίας). Έρχομαι τώρα και λέω, ότι εάν δεν το έκανα θα ήμουν χειρότερα μέσα μου. Πολλές συναδέλφισσες που με πήραν τηλέφωνο και μου είπαν ότι το βίωσαν και οι ίδιες. Μετά από εκείνο το περιστατικό, με όσους διευθυντές εργάστηκα, δεν πήγα ποτέ δίπλα τους να τους πάρω χαρτιά να υπογράψουν».

Αυτές είναι οι ιστορίες της Δήμητρας, της Βίκυς και της Νικολέτας… Βασικά, εάν εξαιρέσουμε το κομμάτι της καταγγελίας, είναι οι ιστορίες πάρα πολλών γυναικών στη χώρα μας, που φοβούνται πως εάν τα βάλουν με το θύτη, θα στιγματιστούν.

Έφτασε όμως η ώρα, οι χυδαίες συμπεριφορές ανδρών «παλαιάς κοπής», να σταματήσουν να γίνονται ανεκτές. Γι’ αυτό, έστω και τώρα, η πολιτεία και οι εργοδοτικές οργανώσεις πρέπει να πάρουν στα σοβαρά αυτές τις υποθέσεις και να δημιουργήσουν μηχανισμούς γρήγορης διερεύνησης, που να παρέχουν προστασία στο θύμα και όχι στον θύτη.

Έφτασε και η ώρα, έστω και τώρα, ολόκληρη η κοινωνία, να αντιληφθεί ότι τέτοια περιστατικά δεν πρέπει να μένουν πίσω από κλειστές πόρτες και σκοτεινά γραφεία, αλλά πρέπει να καταγγέλλονται και να τιμωρούνται παραδειγματικά. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: ΒΙΝΤΕΟ: Σπάει τη σιωπή της Κύπρια στρατιωτικός-Παρενοχλήσεις, απειλές κι απόλυση

**********

Σεξουαλική παρενόχληση είναι κάθε ανεπιθύµητη πράξη από τον αποδέκτη της, σεξουαλικής φύσης. Αυτή η ανεπιθύµητη φύση είναι το όριο που διαχωρίζει από τη συµπεριφορά που είναι επιθυµητή και αµοιβαία.

Μια πράξη γίνεται σεξουαλική παρενόχληση αν:

(α) Η συµπεριφορά επιµένει, αν και ένα µόνο περιστατικό της παρενόχλησης µπορεί να αποτελεί κι αυτό σεξουαλική παρενόχληση και / ή

(β) Ο/η δέκτης/τρια έχει ξεκαθαρίσει ότι θεωρεί τη συµπεριφορά προσβλητική

*********

Οι μαρτυρίες των τριών γυναικών αποτελούν μέρος σειράς ρεπορτάζ του REPORTER για τη σεξουαλική παρενόχληση στην Κύπρο, με αφορμή τις δημόσιες καταγγελίες που έγιναν το τελευταίο διάστημα. Θα ακολουθήσουν κι άλλα με παράθεση στοιχείων, μαρτυρίες αλλά και συνεντεύξεις από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. 

Εάν τα θέματα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, της σεξουαλικής βίας, των άσεμνων επιθέσεων, της απόπειρας βιασμού και του βιασμού, δεν είναι στην ατζέντα επειδή δεν βολεύει κάποιους, οφείλει η κοινωνία να τα τοποθετήσει. Όπως τοποθέτησε το ντοκιμαντέρ του Al Jazeera, προκαλώντας παραιτήσεις, όπως τοποθέτησε την εισβολή στο σπίτι μίας γυναίκας για ένα parody account, όπως τοποθέτησε και την απαράδεκτη αστυνομική βία εναντίον διαδηλωτών το περασμένο Σάββατο. Το οφείλουμε προς τα θύματα τέτοιων ενεργειών, που βίωσαν τραυματικές εμπειρίες, οι οποίες στιγμάτισαν τις ζωές τους… Το οφείλουμε στο θάρρος τους, να σπάσουν τη σιωπή τους. Το οφείλουμε όμως και στους εαυτούς μας… #metoo

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Σείεται το κυπριακό θέατρο-Καταγγελίες για σεξουαλική βία και παρενόχληση 
• Χριστιάνα Αρτεμίου: «Βίωσα σεξουαλική παρενόχληση στα 25 μου... Έβαλε το χέρι του μέσα στη φούστα»
• «Ο θύτης κακοποίησης είναι πάντα θύτης όσα χρόνια κι αν περάσουν»