«Λυπούμαι να περιμένω αν βρεθεί τυχαία ο τάφος του πατέρα μου...»

«Ήμουν παιδί. Έχουν περάσει 47 χρόνια. Έχω μεγαλώσει, έχω γεράσει. Λυπούμαι να περιμένω αν βρεθεί τυχαία ο τάφος του πατέρα μου. Έχουν μείνει 1,000 άτομα. Πότε θα μάθει αυτός ο κόσμος; Έχουν περάσει χρόνια με εκταφές και έχουμε βρεθεί μόνο 1,000. Οι άλλοι 1,000 πότε θα βρεθούν; Θα πάμε άλλα 40 χρόνια; Δεν θα είμαστε εμείς εδώ».

Λόγια που ανατριχιάζουν. Λόγια που μαρτυρούν πόνο. Τον αβάστακτο πόνο, που χιλιάδες οικογένειες εδώ και 47 χρόνια σηκώνουν στους ώμους τους, περιμένοντας πότε θα σηκώσουν το τηλέφωνο και στην άλλη άκρη της γραμμής θα ακουστεί «τον εντοπίσαμε». Ένα από αυτά τα άτομα, που από μικρό παιδί περίμενε και ακόμη περιμένει να ακούσει την τύχη του πατέρα του, είναι και ο κ. Ιωάννης Κολιός, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Αγνοουμένων.

Ο κ. Κολιός έκανε κατάθεση ψυχής, σε μία σύντομη αλλά καίρια παρέμβαση στο τέλος του πολύωρου συνεδρίου «Δικαιώματα του Ανθρώπου: Οι κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις της μη εφαρμογής των αρχών τους στο ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων», που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή, στην Αθήνα. Άκουσε όσα είχαν να πουν οι ομιλητές, ανάμεσά τους ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης και τα τρία μέλη της ΔΕΑ και στο τέλος στάθηκε απέναντί τους, με βλέμμα γεμάτο πόνο και τους ρώτησε μέχρι πότε πρέπει να περιμένει, για να μάθει την τύχη του πατέρα του.

«Γιατί δεν παίρνετε τους φακέλους των αγνοουμένων να δείτε που έχουν χαθεί αυτοί οι άνθρωποι; Να δείτε τους μάρτυρες, αυτούς που τους έχουν συλλάβει. Όχι μόνο για το δικό μου τον πατέρα και για τους άλλους πατεράδες, τους άλλους στρατιώτες. Υπάρχουν πληροφορίες, οι πλείστοι άνθρωποι έχουν συλληφθεί ζωντανοί. Πρέπει να ψάξετε μαρτυρίες, να δείτε τους φακέλους και να πάτε να ρωτήσετε. Αυτό το πράγμα έχετε σταματήσει να το ψάχνετε. Λυπούμαι. Λυπούμαι να περιμένω αν βρεθεί τυχαία ο τάφος του πατέρα μου. Θα περιμένω άλλα είκοσι χρόνια να μάθω που είναι ο πατέρας μου;», αναρωτήθηκε, για να επισημάνει ότι ακόμη αγνοούνται 1,000 άτομα.

«Πότε θα μάθει αυτός ο κόσμος; Έχουν περάσει τόσα χρόνια και έχουν βρεθεί μόνο 1,000. Οι άλλοι 1,000 πότε θα βρεθούν; Θα πάμε άλλα 40 χρόνια; Δεν θα είμαστε εμείς εδώ. Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι θα πρέπει να σκύψουμε πάνω στο θέμα και να ψάξουμε».

Σε αυτό το σημείο της παρέμβασής του, απευθύνθηκε στους τρεις εκπροσώπους της ΔΕΑ…

«Εσείς πρέπει να το ψάξετε και να πείσετε και τις ηγεσίες και την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή και τα Ηνωμένα Έθνη, ότι πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτό το θέμα. Ήμουν παιδί. Έχουν περάσει 47 χρόνια. Έχω μεγαλώσει, έχω γεράσει. Έχουν φύγει παιδιά, μανάδες, γυναίκες των αγνοουμένων. Πότε θα μάθουν; Θα μάθουν τα εγγόνια τους ή οι συγγενείς που ούτε καν γνώριζαν αυτούς τους ανθρώπους; Έχω πάει στις πλείστες κηδείες αγνοουμένων. Στην αρχή έβλεπες μανάδες, έβλεπες παιδιά, τώρα βλέπεις μόνο τα εγγόνια. Πότε θα λυθεί αυτό το θέμα; Είναι κρίμα να περιμένουμε άλλο».

Παρόντες στο συνέδριο ήταν συγγενείς κι άλλων αγνοουμένων, τόσο από την Κύπρο, όσο και από την Ελλάδα, καθώς επίσης και εκλεκτοί προσκεκλημένοι, όπως ο Νέστορας Νέστορος, ο οποίος για χρόνια εκπροσωπούσε την Ελληνοκυπριακή πλευρά στην ΔΕΑ, ο νομικός Σίμος Αγγελίδης και η πρώην βουλεύτρια του ΑΚΕΛ και πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αγνοουμένων, Σκεύη Κούτρα-Κουκουμά.

«Να γίνει κατανοητή η ανάγκη για λήψη πιο αποτελεσματικών μέτρων»

«Διοργανώνουμε αυτό το συνέδριο, με στόχο να γίνει επιτέλους κατανοητή η ανάγκη από τη διεθνή κοινότητα για λήψη πιο αποτελεσματικών μέτρων για την επίλυση τέτοιων προβλημάτων (σ.σ. των αγνοουμένων) και κυρίως για να αποφευχθεί η επανάληψή τους στο μέλλον», ήταν τα λόγια του προέδρου της Παγκύπριας Οργάνωσης Συγγενών Αδήλωτων αιχμαλώτων και αγνοουμένων, Νίκου Σεργίδη, περιγράφοντας το συνέδριο.

Στον χαιρετισμό του, μεταξύ άλλων, ο κ. Σεργίδης σημείωσε πως το συνέδριο διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας της Κυπριακής Κυβέρνησης, με ευκαιρία την 73η επέτειο της Διεθνούς Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο κ. Σεργίδης πρόσθεσε πως οι δεκάδες διακηρύξεις και αποφάσεις των διεθνών οργανισμών, που τάχθηκαν θεματοφύλακες τους Διεθνούς Δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παραμένουν γράμμα κενό και «δυστυχώς, γινόμαστε μάρτυρες μίας ολοένα αυξανόμενης βίας και εγκληματικότητας ένατνι της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας».

Ο κ. Σεργίδης τόνισε πως μεταξύ των σοβαρότερων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί το μείζον ανθρωπιστικό πρόβλημα των αγνοουμένων. «Ως οικογένειες αγνοουμένων αγωνιζόμαστε για περισσότερες δεκαετίες για το αυτονόητο. Γι’ αυτό που και ο τελευταίες άνθρωπος δικαιούται. Να μάθουμε τι απέγιναν οι άνθρωποί μας. Και το αίτημα αυτό, το καθαρά ανθρώπινο, δεν περιορίζεται μόνο στους δικούς μας αγνοούμενους. Μέσα από το δικό μας πολύχρονο Γολγοθά, μπορούμε καλύτερα από τον καθένα να κατανοήσουμε τον πόνο της κάθε οικογένειας αγνοουμένου. Ο ανθρώπινος πόνος και η αγωνία για το αγνοούμενο παιδί, τον αγνοούμενο σύζυγο, πατέρα ή αδελφό είναι παντού και πάντοτε ο ίδιος. Δεν έχει χρώμα, εθνικότητα ή θρησκεία».

Από πλευράς της, η πρόεδρος της η πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων, Μαρία Καλμπουρτζή, αναφέρθηκε σε κάποια άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στα:

-Άρθρο πρώτο: Οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα.

-Άρθρο τρίτο: Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια.

-Άρθρο πέμπτο: Κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια, ούτε σε ποινή ή μεταχείριση σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική.

Άρθρο ένατο: Κανείς δεν μπορεί να συλλαμβάνεται, να κρατείται ή να εξορίζεται αυθαίρετα.

Σε άλλο σημείο της προσφώνησής της, τόνισε πως «είναι αλήθεια πως τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται υπό αμφισβήτηση, υπό απειλή σε όλο τον κόσμο, το κράτος δικαίου υπονομεύεται. Ορόσημο και σημαντικός παράγοντας για τις διεθνείς εξελίξεις, αποτελεί το ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων. Η εξαφάνιση προσώπου αποτελεί πολλαπλή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι παραβιάσεις αυτές δεν περιορίζονται στα δικαιώματα των αγνοουμένων, αλλά επεκτείνονται και σε αυτά των συγγενών. Εκείνοι που διαπράττουν αυτό το έγκλημα, δεν είναι ένοχοι μόνο για την εξαφάνιση των εξαφανισμένων προσώπων, αλλά και για τη διαιώνιση της δυστυχίας των οικογενειών, με το να μην αποκαλύπτουν πληροφορίες για την τύχη των αγνοουμένων τους».

Το συνέδριο χαιρέτησαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης και ο Επίτροπος Προεδρίας για ανθρωπιστικά θέματα, Φώτης Φωτίου. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, στο μήνυμά του που εκφώνησε ο κ. Φωτίου σημείωσε πως η επί 47 χρόνια αδιευκρίνιστη τύχη των αγνοουμένων, ως αποτέλεσμα της Κυπριακής τραγωδίας του 1974 αποτελεί μια από τις τραγικότερες, σε ανθρώπινους όρους, πτυχές της ιστορίας του νησιού μας.

Χαρακτήρισε την υπόθεση των αγνοουμένων «συνεχιζόμενο ειδεχθές έγκλημα» και υπέδειξε ότι οι οικογένειες των αγνοουμένων βιώνουν μια τραγωδία, με το πέρασμα των χρόνων να εντείνει την αγωνία τους.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης διαβεβαίωσε ότι η Κυβέρνηση καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την επίτευξη προόδου στο συγκεκριμένο ζήτημα, εγείροντας το θέμα σε όλες τις επαφές με διεθνείς φορείς και οργανισμούς και στηρίζοντας το έργο της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων. «Όμως, η διερεύνηση του μεγαλύτερου αριθμού περιπτώσεων εκκρεμεί, αφού προσκρούει στην άρνηση της κατοχικής δύναμης να συνεργαστεί», τόνισε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το μήνυμα Αναστασιάδη σε συνέδριο για τους αγνοούμενους-«Ειδεχθές έγκλημα»

Η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, στο δικό της μαγνητοσκοπημένο χαιρετισμό, ξεκαθάρισε πως το θέμα των αγνοουμένων είναι ένα φρικτό έγκλημα πολέμου. Η κα. Δημήτριου αναφέρθηκε και σε αριθμούς, που αποδεικνύουν το πρόβλημα.

-2002 αγνοούμενοι

-1,179 έχουν εκταφεί

-1,022 ταυτοποιήθηκαν

-779 Ελληνοκύπριοι και Ελλαδίτες αγνοούνται

-201 Τουρκοκύπριοι αγνοούνται

-980 οικογένειες ακόμη περιμένουν

«Η τουρκική αδιαλλαξία και η άρνηση της Άγκυρας να δώσει πληροφορίες επιμένοντας στη συγκάλυψη του εγκλήματος και περιφρονώντας τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλων διεθνών οργανισμών, επιβραδύνει την επίλυση του ζητήματος παρατείνοντας το μαρτύριο των συγγενών».

Η Πρόεδρος της Βουλής, προσθέτοντας σημείωσε πως, δεν πρέπει να παραβλέπονται τα λάθη και οι παραλείψεις, που σημειώθηκαν από τη δική μας πλευρά. «Τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974, μέσα στο χάος που προκάλεσε η τουρκική εισβολή, έγιναν μαζικές ταφές, πεσόντων και δολοφονηθέντων από τον τουρκικό στρατό, πρόχειρα και με ανορθόδοξο τρόπο. Λάθη και παραλείψεις που επιδείνωσαν τον πόνο και τη δυστυχία των συγγενών τους. Κάποιοι από τους οποίους έπρεπε να περάσουν μέσα από ψυχοφθόρες διαδικασίες, για να δικαιωθούν στο τέλος από το ΕΔΑΔ».

Καταλήγοντας, υπογράμμισε πως «οφείλουμε λοιπόν ως πολιτεία να μην μείνουμε μόνο στη δημόσια έκφραση συγγνώμης για ηθική ικανοποίηση των συγγενών, αλλά να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για επανόρθωση τραγικών λαθών του παρελθόντος. Το ζήτημα των αγνοουμένων δεν είναι προσωπική υπόθεση των συγγενών, αλλά αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα».

Στη δική του παρέμβαση, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, αναφέρθηκε λεπτομερώς σε όλες τις ενέργειες στις οποίες έχει προβεί η Κυπριακή Δημοκρατία επί του συγκεκριμένου ζητήματος και διαβεβαίωσε ότι θα συνεχίσει κάθε προσπάθεια ώστε να αρθούν όποια εμπόδια υπάρχουν.

Παράλληλα, αναφέρθηκε και στις τέσσερις προσφυγές που έχει καταθέσει η Κύπρος ενάντια στην Τουρκία, στο ΕΔΑΔ και έκανε ειδική αναφορά στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2001, όταν καταδικάστηκε η Τουρκία για παραβίαση σειράς Άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, σε σχέση με τα δικαιώματα των Ελληνοκύπριων αγνοουμένων και των συγγενών τους.

Ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε, λίγο πριν ολοκληρώσει, ότι η Τουρκία φέρει ηθική και νομική ευθύνη να συνεργαστεί στο ζήτημα των αγνοουμένων, δίνοντας πληροφορίες που περιέχονται στα στρατιωτικά της αρχεία, παρέχοντας πρόσβαση σε χώρους ταφής που βρίσκονται στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου και στηρίζοντας τη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων στο έργο της.

«Δεν δουλεύουμε για Κυβερνήσεις, αλλά για τις οικογένειες»

Στο συνέδριο παρευρέθηκαν και τα τρία μέλη της ΔΕΑ, με το τρίο μέλος και εκπρόσωπο των Ηνωμένων Εθνών, Paul-Henri Arni να ανοίγει τον κύκλο των τοποθετήσεων. Ο κ. Ανρί σημείωσε πως ως Διερευνητική Επιτροπή δεν δουλεύουν για Κυβερνήσεις, αλλά για τις οικογένειες των αγνοουμένων. «Είναι ένα οδυνηρό θέμα, επειδή το να κάνεις κάποιον δικό σου, είναι η μόνη πληγή που δεν κλείνει με το χρόνο, αλλά μεγαλώνει».

Όπως σημείωσε, οι οικογένειες των αγνοουμένων άσκησαν πιέσεις στις Κυβερνήσεις κι έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες, ενώ ξεκαθάρισε πως δεν θέτουν προτεραιότητες και όλοι οι αγνοούμενοι αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, είτε είναι Ελληνκύπριοι, είτε Τουρκοκύπριοι.

Επεσήμανε, δε, ότι αυτό που θέλουν είναι να αποφύγουν τις λάθος ταυτοποιήσεις, ενώ υπέδειξε πως οι περισσότερες οικογένειες Ελληνοκυπρίων ψάχνουν τους δικούς τους στα κατεχόμενα και οι οικογένειες των Τουρκοκυπρίων ψάχνουν τους δικούς τους στις ελεύθερες περιοχές. Καταλήγοντας, αναφέρθηκε και στο θέμα του χρόνου, αφού όπως υπέδειξε είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν, καθώς οι περιοχές αλλάζουν και είναι δύσκολο να αναγνωριστούν τα σημεία, όπως ήταν τότε.

Ο εκπρόσωπος της Τουρκοκυπριακής πλευράς, Hakkı Müftüzade, στη δική του τοποθέτηση, σημείωσε πως η αποστολή της ΔΕΑ είναι μέρος της ειρηνευτικής διαδικασίας, ενώ επεσήμανε ότι κάποιες έρευνες γίνονται από κοινού και κάποιες τις κάνει η κάθε πλευρά, μόνη της. Σημείωσε πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε εξέλιξη επτά ανασκαφές, ωστόσο λόγω των καιρικών συνθηκών, σταματούν. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, αυτό συνέβη στις ανασκαφές στον Πωμό, που σταμάτησαν λόγω έντονων βροχοπτώσεων.

Τις τοποθετήσεις της ΔΕΑ έκλεισε ο εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής πλευράς, Λεωνίδας Παντελίδης, ο οποίος εξήγησε πως η ιστορία είναι μέρος της δουλειάς τους, όμως ως Επιτροπή είναι ιδιαίτερα μετρημένοι στις δημόσιες τοποθετήσεις τους. Όπως εξήγησε, ως Επιτροπή επικοινωνούν με άτομα που είχαν ενεργό ρόλο σε δολοφονίες ή ήταν μάρτυρες και τους ζητούν πληροφορίες. Μάλιστα, τους ενημερώνουν ότι δεν θα αποκαλύψουν τα στοιχεία τους, ώστε να λάβουν πληροφορίες.

Συνεχίζοντας, εξήγησε ότι όλες οι φάσεις των ανασκαφών είναι δικοινοτικές, εκτός από την έναρξη των ερευνών, για την προστασία των μαρτύρων και από τη στιγμή που λαμβάνουν πληροφορίες, στη συνέχεια τις μεταφράζουν και τις κάνουν ένα σημείο στο χάρτη.

Στο συνέδριο ομιλητές ήταν, μεταξύ άλλων, η Λήδα Κουρσουμπά, εκ μέρους του Ερυθρού Σταυρού, ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πέτρος Παπαπολυβίου και ο πρώην αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, Ευάγγελος Βενιζέλος. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο Αμερικανός Γερουσιαστής, Μπόμπ Μενέντεζ και ο Δήμαρχος Αθηνών, Κώστας Μπακογιάννης.