«Εδώ Πολυτεχνείο»... Σαράντα οκτώ χρόνια από την εξέγερση κατά της Χούντας

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας, το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού μας αγώνα ενάντια στη δικτατορία και για τη δημοκρατία».

Έχουν περάσει 48 ολόκληρα χρόνια, από την ημέρα που αυτές οι λέξεις έχουν ακουστεί, από τον πομπό του ραδιοφωνικού σταθμού, που έφτιαξαν οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, για να επικοινωνούν με τους πολίτες, που ήθελαν να αντισταθούν στην Χούντα και την δικτατορία. Έχουν περάσει 48 χρόνια από την ημέρα που το άρμα του στρατού μπουκάρει στο πανεπιστημιακό ίδρυμα, ρίχνει τα κάγκελα και με τη βία, η Αστυνομία, καταστέλλει την εξέγερση των φοιτητών.

Το ρολόι έδειχνε λίγο μετά τις 3:00 τα ξημερώματα. Η Κυβέρνηση δίνει εντολή για έφοδο στο Πολυτεχνείο. Ένα από τα τρία τανκς που βρίσκονταν μπροστά στην είσοδο του Πολυτεχνείου, ξεκίνησε, έριξε την μάντρα του ιδρύματος και έδωσε πρόσβαση στην Αστυνομία, που για τρεις ημέρες δεν κατάφερε να βρει τρόπο να φιμώσει τη φωνή των νέων, που αντιστέκονταν στη Χούντα. Όλα αυτά μπροστά στα μάτια των φοιτητών που είχαν μαζευτεί στο Προαύλιο και έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο.

Χρόνια αργότερα, με αφορμή την 30η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ο Α. Σκευοφύλαξ, σε συνέντευξη που έδωσε στον Κώστα Χατζίδη, ανέφερε χαρακτηριστικά «στη 1.15 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου φτάσαμε στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Λίγο αργότερα διασχίζαμε την Αλεξάνδρας, όταν στο ύψος του IKA, στη στάση Σόνια, σταματήσαμε γιατί ο δρόμος ήταν κλειστός. Υπήρχαν οδοφράγματα, φωτιές και ακινητοποιημένα λεωφορεία. Με διάφορες μανούβρες αριστερά - δεξιά, μπρος πίσω, άνοιξα τον δρόμο και προχωρήσαμε. Όταν φτάσαμε στη διασταύρωση της λεωφ. Αλεξάνδρας και της οδού Πατησίων, μας έδωσαν εντολή να σταματήσουμε. Εκεί, στην πλατεία Αιγύπτου, μείναμε περίπου μία ώρα. Ο κόσμος θυμάμαι ότι μας φώναζε "είμαστε αδέλφια, είμαστε αδέλφια". Εγώ ήθελα να τους φάω. Τους έβλεπα σαν παράσιτα».

Οι αντιδικτατορικές εκδηλώσεις που οδήγησαν στην κορύφωση

Η απόφαση των φοιτητών για αποχή από τα μαθήματα πάρθηκε το πρωί της 14ης Νοεμβρίου. Οι φοιτητές ζητούσαν την διεξαγωγή φοιτητικών εκλογών τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι του επόμενου. Όσο κυλούσε η μέρα η προσέλευση του κόσμου ολοένα και αυξανόταν, με αποτέλεσμα το απόγευμα, οι φοιτητές κήρυξαν κατάληψη στο Πολυτεχνείο.

Η κατάληψη στο Πολυτεχνείο είναι η τρίτη που πραγματοποιήθηκε εκείνο τον χρόνο και αποτέλεσε την κορύφωση των αντιδικτατορικών εκδηλώσεων. Η πρώτη που πραγματοποιήθηκε ήταν στις 14 Φεβρουαρίου, στο Πολυτεχνείο, όταν οι φοιτητές ξεσηκώθηκαν ζητώντας την κατάργηση του νέου νόμου της Κυβέρνησης, του Ν.1347, ο οποίος καθιστούσε υποχρεωτική την στράτευση όσων ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση, κατά τη διάρκεια των σπουδών τους.

Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του San Simera, η Αστυνομία, για να καταστείλει την αντιδικτατορική εκδήλωση, παραβίασε το πανεπιστημιακό άσυλο και εισήλθε στο χώρο του ιδρύματος, συλλαμβάνοντας 11 φοιτητές, παραπέμποντας τους σε δίκη. Η κατηγορία που αντιμετώπιζαν «περιύβριση αρχής».

Όμως, αυτό δεν κατεύνασε το ανήσυχο πνεύμα των φοιτητών. Επτά μέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 21 Φεβρουαρίου, φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής σχολής στην Αθήνα και προέβαλαν συνθήματα όπως «Δημοκρατία», «Κάτω η Χούντα» και «Ζήτω η Ελευθερία». Η εξέγερση διαλύθηκε με την βίαιη παρέμβαση της Αστυνομίας.

Η τριήμερη κατάληψη που κατέληξε σε τραγωδία

Οι φοιτητές αμέσως εξέλεξαν τη Συντονιστική Επιτροπή, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες και είχε το ρόλο του καθοδηγητή του αγώνα. Στη συνέχεια, μετά από λίγες ώρες έφτιαξαν τον δικό τους πομπό ραδιοφώνου, στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Το ρόλο των εκφωνητών ανέλαβαν οι Μαρία Δαμανάκη, Δημήτρης Παπαχρήστου και Μίλτος Χαραλαμπίδης.

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας, το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού μας αγώνα ενάντια στη δικτατορία και για τη δημοκρατία».

Για τις επόμενες δύο μέρες, οι φοιτητές έδιναν το δικό τους αγώνα, με όσα μέσα είχαν στη διάθεσή τους, ώστε να περάσουν τα μηνύματα που ήθελαν. Όλα αυτά, μέσα στην αγωνία, αφού αρκετοί νεαροί, που ήταν υπέρ της Κυβερνήσεως, επιχείρησαν να εισέλθουν εντός του Πολυτεχνείου. Ωστόσο, οι φοιτητές του περιόρισαν.

Την ίδια ώρα και εκτός του Πολυτεχνείου επικρατούσε ένταση. Ο κόσμος είχε αγκαλιάσει τον αγώνα των νέων και όσοι περισσότεροι μπορούσαν, άκουγαν το σταθμό τους. Εξάλλου, αρκετοί εργάτες, αλλά και φοιτητές από άλλα μέρη της Ελλάδας, έσπευσαν στην Αθήνα για να συμμετάσχουν στην απεργία.

Παρά το γεγονός ότι η Αστυνομία, τη δεύτερη μέρα, που δεν άφηνε κανένα να εισέλθει εντός του Πολυτεχνείου, είχε δημιουργήσει ένα κλοιό έξω από το Πανεπιστήμιο, οι εργάτες και οι φοιτητές κατάφεραν να τον διασπάσουν και να εισέλθουν. Ο κόσμος είχε στείλει στους φοιτητές τρόφιμα, τσιγάρα και ποτά, αλλά και χρήματα.

Οι φοιτητές, εκτός από το ραδιόφωνο, έγραφαν και προκηρύξεις, τις οποίες έριχναν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Τις ετοίμαζαν με τους πολυγράφους που είχαν εντός του Πολυτεχνείου, αλλά και χειρόγραφα.

Ξημερώματα 17ης Νοεμβρίου

Η ώρα της τελικής μάχης έφτασε. Δύο ώρες μετά την αλλαγή της ημέρας, έμελλε να είναι και η ώρα που οι φοιτητές θα έρχονταν αντιμέτωποι με τη βία, που για τρεις μέρες κατάφεραν να απωθήσουν. Τα παρατράγουδα είχαν αρχίσει από το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου. Μετά το κλείσιμο των μαγαζιών, η Αστυνομία άρχισε τη ρίψη των δακρυγόνων.

Οι διαδηλωτές άρχισαν να στήνουν οδοφράγματα σε σημεία κοντά στο Πολυτεχνείο, χρησιμοποιώντας τρόλεϊ, αυτοκίνητα, ακόμη και λεωφορεία. Στις 9:30 το βράδυ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία, με το πλήθος να αρχίζει να υποχωρεί. Όμως, αρκετοί ήταν αυτοί που έμειναν, με αποτέλεσμα οι φασαρίες με τα δακρυγόνα να συνεχιστούν μέχρι αργά το βράδυ.

Στο μεταξύ, δόθηκαν οδηγίες ελεύθεροι σκοπευτές να ανοίξουν πυρ κατά του Πολυτεχνείου. Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στον REPORTER ο Ανδρέας Μακρίδης, ένας από τους Κύπριους που βρέθηκαν πίσω από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου, «από τις 22:30-23:00, άρχισαν να πέφτουν σφαίρες μέσα στο Πολυτεχνείο. Είδα δύο τρεις φορές ανθρώπους να πληγώνονται δίπλα μου. Θυμάμαι μάλιστα είχαμε ένα πηγαδάκι και κάποιος έλεγε, “φανταστήκατε να πέσει η Χούντα από το Πολυτεχνείο;” Την ώρα που τα έλεγε αυτά, έφαγε ένας μια σφαίρα, έπεσε κάτω και τον κουβαλήσαμε στο ιατρείο. Μια ωραία στιγμή, ήταν όταν πλήθαιναν οι τραυματίες και ο σταθμός μετέδιδε ότι χρειαζόμαστε φάρμακα. Έβλεπες τον κόσμο να κάνει βαρελάκια για να έρθει να μας φέρει φάρμακα».

Λίγο πριν τις μία τα ξημερώματα, τα τανκς του στρατού είχαν φτάσει στην Πατησίων και λίγα λεπτά αργότερα, αρκετοί διαδηλωτές είχαν φύγει από το σημείο και έσπευσαν να κρυφτούν σε διπλανές πολυκατοικίες.

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ πολυτεχνείο. Είμαστε άοπλοι, είμαστε άοπλοι…, το λέμε και το τονίζουμε, είμαστε άοπλοι, και θα πολεμήσουμε με προτεταμένα τα στήθια μας, όταν επιτεθούν… Ήδη τα τανκς κυκλοφορούν στην Αθήνα. Κυκλοφορούν στην Αθήνα τα τεθωρακισμένα για να μας επιτεθούν. Είμαστε τα νιάτα της Ελλάδος, είμαστε οι Έλληνες φοιτητές…».

Όπως αναφέρουν σε δημοσίευμά τους «Τα Νέα», γύρω στις 1:50 το πρωί, από τον σταθμό των φοιτητών ακούγεται «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Αυτή τη στιγμή πληροφορούμαι ότι δύο τανκς είναι μπροστά στην πύλη και μας κυττάνε με τις μπούκες των κανονιών τους. Δεν μπορούνε, είμαστε σίγουροι, ότι δεν θα επιτεθούν εναντίον του Πολυτεχνείου για να σκοτώσουν τα νιάτα της Ελλάδος, το μέλλον της Ελλάδος… Αγωνιζόμαστε όλοι, επαναλαμβάνω, ενάντια στη Χούντα, που είναι μια μικρή ξενοκίνητη ομάδα που εξυπηρετεί ξένα συμφέροντα… Πιστεύουμε ότι οι φαντάροι θ’ αγκαλιασθούν με τους φοιτητές μας…».

Δεκαπέντε λεπτά πριν την εισβολή… «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελευθέρων αγωνιζομένων φοιτητών, των ελευθέρων αγωνιζομένων Ελλήνων. Κατέρχονται διαδηλωτές προς το κέντρο της Αθήνας, που είναι πια το Πολυτεχνείο… Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Αγαπητοί ακροατές, θα διακόψουμε για λίγο τη μετάδοση των ειδήσεων. Μόλις μάθουμε νέα θα επικοινωνήσουμε και πάλι μαζί σας. Μείνετε στους δέκτες σας, στο ίδιο μήκος κύματος».

Στις 3:00 τα ξημερώματα δόθηκε η εντολή από την Κυβέρνηση. Το τανκς που βρισκόταν έξω ακριβώς από την πύλη του Πολυτεχνείου, εισέβαλε, παρέσυρε τα κάγκελα και έδωσε είσοδο στην Αστυνομία. Τότε άρχισε το κυνηγητό των φοιτητών και οι συλλήψεις. Αρκετοί κατάφεραν να γλυτώσουν, πηδώντας τα κάγκελα και βρίσκοντας καταφύγιο στις πολυκατοικίες.

Η επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας έκανε λόγο για 840 συλλήψεις, ωστόσο μετά την πτώση της Χούντας, οι αξιωματικοί ανέφεραν στις ανακρίσεις τους ότι οι συλλήψεις ξεπέρασαν τις 2,400. Οι νεκροί επισήμως ανήλθαν σε 34 άτομα.

 

  

  

 

Με πληροφορίες από San Simera, News247 και Τα Νέα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

• «Τον χτύπησαν πισώπλατα… Οι τελευταίες του λέξεις ήταν “με έφαγαν οι άτιμοι”»
• Η μαρτυρία Κύπριου που αγωνίστηκε στο Πολυτεχνείο-«Αναμμένο κάρβουνο η μνήμη»