Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους, η διεθνής κατακραυγή και η κάλυψη από τον Τύπο

Η 15η Νοεμβρίου είναι ακόμη μία ημερομηνία, που είναι γραμμένη με τα πιο μελανά γράμματα, στη σύγχρονη ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχουν περάσει 38 χρόνια από την ημέρα που ο τότε ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Ραούφ Ντενκτάς, με τις ευλογίες της Τουρκίας, ανακηρύσσει την ανεξαρτησία των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου, προκαλώντας την οργίλη αντίδραση της διεθνής κοινότητας.

Ο Ραούφ Ντενκτάς, στις 14 Νοεμβρίου 1983, είχε συγκαλέσει σε δείπνο με «βουλευτές» και Τούρκους έποικους, που διέμεναν στις επί εννέα χρόνια κατεχόμενες περιοχές, ωστόσο κανείς δεν ήξερε το λόγο, παρά μόνο ο οικοδεσπότης. Κατά τη διάρκεια του δείπνου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης τους ανακοίνωσε τις προθέσεις του για ανακήρυξη των κατεχόμενων περιοχών σε ανεξάρτητο κράτος, αφού είχε και τις ευλογίες της Τουρκίας.

Μάλιστα, είχε προειδοποιήσει τους αρχηγούς των «κομμάτων» πως όσοι δεν είχαν πρόθεση να τον ακολουθήσουν, θα αντιμετώπιζαν σοβαρές συνέπειες. Στις 15 Νοεμβρίου, σε μία έκτακτη συνεδρία της «νομοθετικής συνέλευσης», αποφασίζεται και «επίσημα» η ανακήρυξη των κατεχόμενων περιοχών της Κύπρου, ως ανεξάρτητο κράτος. Η «ονομασία» του «Τουρκική Δημοκρατία Βορείας Κύπρου».

Ο Ραούφ Ντενκτάς, μπροστά στην ψευδοβουλή είχε πει «κάτω από το φως των πραγματικοτήτων και δυσκολιών των πιο πάνω πεποιθήσεων, ως μεταφραστές της αναπότρεπτης και νόμιμης επιθυμίας και βούλησης του Τ/κ λαού, ανακηρύσσουμε ενώπιον της ιστορίας και ολόκληρης της ανθρωπότητας την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, ως ανεξάρτητου κράτους».

Έντονες αντιδράσεις ανά το παγκόσμιο

Η κίνηση αυτή των κατοχικών αρχών, είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση, τόσο της Κυπριακής Δημοκρατίας και του ΟΗΕ, όσο και άλλων μεγάλων δυνάμεων. Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Σπύρος Κυπριανού είχε αναφέρει σε δήλωσή του ότι «αυτή η ενέργεια όχι μόνο περιπλέκει περαιτέρω το Κυπριακό πρόβλημα, αλλά καθιστά φανερό ότι στόχος της τουρκικής πλευράς ήταν πάντοτε η δημιουργία τετελεσμένων γεγονότων και η καλλιέργεια συνθηκών με σκοπό την απόσχιση της κατεχόμενης περιοχής από την Κυπριακή Δημοκρατία».

Από την πλευρά του, ο τότε Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ, είχε τονίσει πως «αυτή η ενέργεια είναι αντίθετη προς τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για την Κύπρο και σε αντίφαση με τις συμφωνίες κορυφής του 1977 και 1979».

Τόσο η Κυπριακή Κυβέρνηση, όσο και η Ελληνική και Βρετανική, είχαν ζητήσει από τα Ηνωμένα Έθνη να συγκαλέσουν έκτακτη σύνοδο του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η σύνοδος, τελικά, συγκλείσθηκε στις 18 Νοεμβρίου 1983 και με ψήφισμα αποδοκίμασε την πράξη των κατοχικών δυνάμεων και την χαρακτήρισε νομικά άκυρη, ζητώντας την ανάκλησή της.

Συγκεκριμένα, το κείμενο του ψηφίσματος αναφέρει ότι «το Συμβούλιο Aσφαλείας, αφού άκουσε τη δήλωση του Yπουργού Eξωτερικών της Kυβέρνησης της Kυπριακής Δημοκρατίας,

Aνησυχώντας για τη διακήρυξη των τουρκοκυπριακών αρχών που εκδόθηκε στις 15 Nοεμβρίου 1983, η οποία φέρεται να δημιουργεί ένα ανεξάρτητο κράτος στη βόρεια Kύπρο,

Θεωρώντας ότι αυτή η Διακήρυξη είναι ασυμβίβαση με τη Συνθήκη του 1960 αναφορικά με την εγκαθίδρυση της Kυπριακής Δημοκρατίας και τη Συνθήκη Eγγυήσεως του 1960,

Θεωρώντας ως εκ τούτου ότι η προσπάθεια δημιουργίας μιας «Tουρκικής Δημοκρατίας της Bόρειας Kύπρου» είναι άκυρη και θα συμβάλει σε επιδείνωση της κατάστασης στην Kύπρο,

Επαναβεβαιώνοντας τα ψηφίσματά του 365 (1974) και 367 (1975),

Έχοντας συνείδηση της ανάγκης για μια λύση του κυπριακού προβλήματος, βασισμένη στην αποστολή καλών υπηρεσιών που αναλήφθηκε από τον Γενικό Γραμματέα,

Βεβαιώνοντας τη συνεχιζόμενη υποστήριξη του για την Eιρηνευτική Δύναμη των Hνωμένων Eθνών στην Kύπρο,

Σημειώνοντας τη δήλωση του Γενικού Γραμματέα στις 17 Nοεμβρίου 1983,

1. Aποδοκιμάζει τη Διακήρυξη των τουρκοκυπριακών αρχών της δήθεν απόσχισης τμήματος της Kυπριακής Δημοκρατίας.

2. Θεωρεί την πιο πάνω διακήρυξη σαν νομικά άκυρη και ζητά την ανάκληση της.

3. Zητεί την επείγουσα και αποτελεσματική εφαρμογή των ψηφισμάτων 365 (1974) και 367 (1975),

4. Zητεί από το Γενικό Γραμματέα να συνεχίσει την αποστολή του καλών υπηρεσιών ώστε να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατό πρόοδος προς μια δίκαιη και διαρκή διευθέτηση στην Kύπρο.

5. Kαλεί τα μέρη να συνεργαστούν πλήρως με το Γενικό Γραμματέα στην αποστολή του καλών υπηρεσιών.

6. Kαλεί όλα τα κράτη να σέβονται την κυριαρχία, ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και το αδέσμευτο της Kυπριακής Δημοκρατίας.

7. Kαλεί όλα τα κράτη να μην αναγνωρίζουν οποιοδήποτε κυπριακό κράτος άλλο από την Kυπριακή Δημοκρατία.

8. Kαλεί όλα τα κράτη και τις δυο κοινότητες στην Kύπρο να απέχουν από οποιαδήποτε ενέργεια η οποία θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση.

9. Zητεί από το Γενικό Γραμματέα να κρατά το Συμβούλιο Aσφαλείας πλήρως ενημερωμένο.

Yιοθετήθηκε κατά τη 2500η συνεδρία με 13 ψήφους υπέρ, μίαν εναντίον (Πακιστάν) και μίαν αποχή (Iορδανία)».

Η μοναδική χώρα που είχε αναγνωρίσει την κυριαρχία της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείας Κύπρου», ήταν η Τουρκία. Μάλιστα, για λίγες ώρες είχε προβεί στην ίδια ενέργεια και το Μπαγκλαντές, ωστόσο μετά από παρέμβαση των ΗΠΑ, ανακάλεσε.

Πώς καλύφθηκε από τον Τύπο της εποχής

Η απίστευτη πρόκληση του Ραούφ Ντενκτάς είχε ως φυσικό επακόλουθο να είναι πρώτη είδηση στον τύπο την επόμενη ημέρα. Συγκεκριμένα, ο Φιλελεύθερος είχε ως τίτλο στο πρωτοσέλιδο, στις 16 Νοεμβρίου, «Θύελλα αντιδράσεων διεθνώς, μετά την πραξικοπηματική ενέργεια της Τ/κυπριακής ηγεσίας χθες» και αναφέρθηκε στις αντιδράσεις της Κυβέρνησης Κυπριανού, της κυβέρνησης της Ελλάδας, την κοινή προσφυγή που ετοίμαζαν Κύπρος και Αγγλία και την αντίδραση του ΟΗΕ.

Η Σημερινή στο δικό της πρωτοσέλιδο είχε τίτλο «Εκρηκτική κατάσταση μετά την ανακήρυξη» και αναφερόταν στις διεθνείς αντιδράσεις, καθώς επίσης και στις αντιδράσεις των κυπριακών κομμάτων.

Από πλευράς της, η Χαραυγή, στο πρωτοσέλιδό της είχε τίτλο «Έχει ζητηθεί έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Να εξουδετερωθεί η απόπειρα απόσχισης των κατεχομένων». Και αυτή η εφημερίδα αναφέρθηκε στις διεθνείς αντιδράσεις και την αντίδραση των κομμάτων.

Η είδηση συνέχισε να μονοπωλεί τα πρωτοσέλιδα των τότε εφημερίδων, οι οποίες αναφέρονταν λεπτομερώς στις ενέργειες που έκαναν οι διεθνείς εταίροι της Κυπριακής Δημοκρατίας, για να βοηθήσουν να εξομαλυνθεί η κατάσταση.

Λίγες ημέρες μετά την προκλητική ενέργεια του Ραούφ Ντενκτάς, ο κυπριακός λαός είχε προβεί στην πρώτη του μεγάλη διαμαρτυρία. Συγκεκριμένα, στις 21 Νοεμβρίου, σύσσωμος ο κυπριακός λαός ενώθηκε και πραγματοποίησε ένα μεγάλο συλλαλητήριο στη Λευκωσία. Το συλλαλητήριο προσφώνησε ο τότε Προεδρεύων της Δημοκρατίας και Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, Γιώργος Λαδάς. Το παρών τους έδωσαν πολιτικοί αρχηγοί και εκπρόσωποι της Κυβέρνησης και της Εκκλησίας. Η μέρα χαρακτηρίστηκε ως ιστορική.

Προηγουμένως, προηγήθηκε η μαθητική πορεία διαμαρτυρίας, που διοργανώθηκε ανήμερα της ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Η μαθητιώσα νεολαία είχε μαζευτεί έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και φώναξε συνθήματα όπως «έξω οι Τούρκοι από την Κύπρο», «λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος». Στην ογκώδη συγκέντρωση είχε μιλήσει ο Σπύρος Κυπριανού, ο οποίος καταβεβλημένος από τις εξελίξεις είχε αναφέρει ότι «η ανακήρυξη του τουρκοκυπριακού “κράτους” δεν θα αναγνωρισθεί από μας και η Κυβέρνηση κάνει ό,τι χρειάζεται και ό,τι επιβάλλει το εθνικό συμφέρον».