Πότε πρέπει να καταλάβουν οι γονείς ότι το παιδί τους χρειάζεται εργοθεραπεία

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς αναρωτιούνται, εάν τα παιδιά τους χρήζουν παρακολούθησης από κάποιων εργοθεραπευτή, λόγω κάποιων δυσκολιών που επηρεάζουν, μεταξύ άλλων και την κοινωνική τους ζωής. Ποια είναι όμως τα σημάδια, που πρέπει να κτυπήσουν καμπανάκι στους γονείς και να τους ωθήσουν σε κάποιο ειδικό;

Σε αυτά καθώς και στα αποτελέσματα της εργοθεραπείας, αναφέρθηκε μιλώντας στον REPORTER, o Γιώργος Χριστοδούλου, εργοθεραπευτής στο New Beginning-Therapy Centre. Όπως εξηγεί η εργοθεραπεία είναι ένα επάγγελμα υγείας, που ασχολείται με την προώθηση της υγείας και της ευημερίας μέσω του έργου.

«Πρωταρχικός της στόχος είναι να επιτρέψει στους ανθρώπους να συμμετέχουν στις δραστηριότητες της καθημερινής τους ζωής. Οι εργοθεραπευτές επιτυγχάνουν αυτό το αποτέλεσμα, σε συνεργασία με ανθρώπους και κοινότητες όπως είναι τα σχολείο, γηροκομία, κέντρα αποκατάστασης κ.α. για να ενισχύσουν την ικανότητα των ατόμων να ασχοληθούν με τα έργα που θέλουν, που πρέπει ή αναμένεται να κάνουν. Ακόμα οι εργοθεραπευτές σε συνεργασία με ανθρώπους και κοινότητες, μπορεί να τροποποιήσουν το έργο ή το περιβάλλον για να υποστηρίξουν καλύτερα την εμπλοκή του ατόμου σε έργα.

Με πολύ απλά λόγια έργο είναι οτιδήποτε κάνει ένας άνθρωπος στην καθημερινότητά του π.χ. η γραφή είναι ένα έργο, το παιχνίδι είναι ένα έργο, η εκπαίδευση είναι ένα έργο, το να φάει κάποιος είναι έργο, το να ντυθείς είναι έργο, το να πάρεις το σκύλο σου βόλτα, η εργασία που πραγματοποιείς καθημερινά, όλα αυτά είναι Έργα. Ακόμα και το να κοιμηθείς είναι ένα έργο».

Τι είναι η παιδιατρική εργοθεραπεία;

Στην παιδιατρική εργοθεραπεία το παιχνίδι, χρησιμοποιείται ως μέσο παρέμβασης, για να επιτευχθεί η ενεργητική συμμετοχή του παιδιού στις δραστηριότητες του θεραπευτικού προγράμματος. Με αυτό τον τρόπο το παιδί ανταποκρίνεται με χαρά, δεκτικότητα και αποτελεσματικότητα, ενδυναμώνοντας παράλληλα τις δεξιότητες και τις πτυχές του εαυτού του.

Κατά τη παρέμβαση γίνεται χρήση πολλών παιχνιδιών όπως μπάλες, πλαστελίνη, υλικά για κατασκευές και ζωγραφική, παζλ, κούνιες, σχοινάκια, τουβλάκια κ.ά. Όταν ένα παιδί παραπεμφθεί σε ένα εργοθεραπευτή υποβάλλεται σε εργοθεραπευτική αξιολόγηση, όσον αφορά τις ελλείψεις και τις ανάγκες του, μέσα από την παρατήρηση και κάποια ειδικά τεστ δραστηριοτήτων. Αν κάποιο παιδί φανεί ότι χρήζει εργοθεραπευτικής παρέμβασης, τότε διαμορφώνεται ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα σύμφωνα με τις ανάγκες του παιδιού και θεσπίζονται οι στόχοι μαζί με τους γονείς.

Πώς μπορούν να καταλάβουν οι γονείς το παιδί τους χρειάζεται Εργοθεραπεία;

Για να θεωρηθεί πώς ένα παιδί χρήζει εργοθεραπευτικής παρέμβασης πρέπει πρώτα να περάσει από μια εργοθεραπευτική Αξιολόγηση, ώστε να διαφανεί εάν πραγματικά έχει δυσκολίες που επηρεάζουν τα έργα του, στην καθημερινότητά του. Δεν πρέπει να συγκρίνουμε τα παιδιά μας με άλλα παιδιά,  το κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας, ότι το κάθε παιδί μαθαίνει και αναπτύσσεται διαφορετικά με βάση τα ηλικιακά ορόσημα ανάπτυξης.

Θα ήταν καλό οι γονείς να απευθυνθούν σε ένα εργοθεραπευτή για μια αξιολόγηση όταν το παιδί παρουσιάζει τρείς ή και περισσότερες δυσκολίες από τις πιο κάτω.

• Είναι υπερκινητικό και δυσκολεύεται να ηρεμίσει
• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ή όταν συγκεντρωθεί δυσκολεύεται να μεταβεί σε άλλη δραστηριότητα
• Φαίνεται πολύ παθητικό, αποτραβηγμένο από άλλα παιδιά και πάρα πολύ ήσυχο
• Χρειάζεται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και εξάσκηση από τα άλλα παιδιά για να μάθει κάτι καινούριο 
• Παρουσιάζει δυσκολία στο να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες Έχει μειωμένη αυτοπεποίθηση
• Δεν του αρέσει να παίζει σέ πάρκα/ παιδική χαρά
• Δεν δίνει σημασία σε παιχνίδια που αντιστοιχούν στην ηλικία του
• Παρουσιάζει δυσκολία στην αυτοεξυπηρέτηση
• Παρουσιάζει δυσκολία στο χρωμάτισμα μέσα σε πλαίσια, στο κόψιμο με το ψαλίδι και στην ολοκλήρωση πάζλ
• Παρουσιάζει δυσκολία στην τριποδική λαβή ενός μολυβιού
• Παρουσιάζει δυσανάγνωστο ή άσχημο γραφικό χαρακτήρα
• Παρουσιάζει δυσκολία στην αντιγραφή ή διάκριση γραμμάτων
• Παρουσιάζει δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα
• Δυσκολεύεται να αφήσει διαστήματα ανάμεσα σε γράμματα και τις λέξεις, και αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς
• Φαίνεται να έχει χαμηλό μυϊκό τόνο
• Φαίνεται να είναι αδέξιο και να πέφτει πολύ ευκολά στο έδαφος
• Παρουσιάζει δυσκολία στον υπολογισμό της θέσης του σώματος στο χώρο
• Καταστρέφει συχνά τα παιχνίδια του
• Παρουσιάζει δυσκολία ή δεν του αρέσει κάνει κούνια και να χοροπηδά
• Δεν του αρέσει το μπάνιο, το κούρεμα και το κόψιμο των νυχιών
• Δεν του αρέσει να το παίρνουν αγκαλιές
• Κουράζεται εύκολα κατά τη σχολική του εργασία
• Παρουσιάζει μεγάλη ευαισθησία σε διάφορες οσμές, αγγίγματα ή θορύβους

Προσοχή! Θα το αναφέρω ξανά. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν τα ηλικιακά ορόσημα της ανάπτυξης και την αξιολόγηση από έναν εργοθεραπευτή, πριν βγάλουμε το οποιοδήποτε συμπέρασμα για το παιδί.

Τι μπορεί να προσφέρει σε ένα παιδί η εργοθεραπεία και πόσο γρήγορα μπορεί να δει αποτελέσματα;

Η εργοθεραπεία μπορεί να προσφέρει μια καλύτερη ποιότητα ζωής στο παιδί, μπορεί να βοηθήσει το παιδί να ενταχθεί στις απαιτήσεις του συνόλου και μπορεί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που παρουσιάζει ένα παιδί στην καθημερινότητα του, βελτιώνοντας τις κατάλληλες δεξιότητες.

Για παράδειγμα αν ένα παιδί δεν μπορεί να κρατήσει την προσοχή του στο σχολείο για το χρονικό διάστημα που απαιτείται, τότε ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί διάφορες δραστηριότητες κατά την παρέμβαση που βοηθούν στη βελτίωση της συγκέντρωσης. Αν για παράδειγμα το παιδί έχει δυσκολίες στη γραφή, τότε ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί δραστηριότητες που θα βοηθήσουν το παιδί να μπορέσει να βελτιώσει τη γραφή του ή/και να τροποποιήσει το περιβάλλον του παιδιού ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες του σχολείου.

Το πόσο γρήγορα το παιδί μπορεί να δει αποτελέσματα δεν μπορεί να καθοριστεί με σιγουριά αφού αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι το περιβάλλον στο οποίο ζει το παιδί, η συνεργασία από πλευράς της οικογένειας και άλλων ανθρώπων εμπλεκόμενων με το παιδί (όπως είναι οι δάσκαλοι, φροντιστές, άλλοι επαγγελματίες υγείας κ.α.), η συχνότητα των εργοθεραπευτικών συνεδριών ανά εβδομάδα και πολλοί άλλοι παράγοντες.  Ας μην ξεχνάμε αυτό που αναφέραμε και πιο πριν, ότι το κάθε παιδί μαθαίνει και αναπτύσσεται διαφορετικά. Η προσωπική μου άποψη, είναι ότι αν ένα παιδί κάνει εργοθεραπεία στο κατάλληλο θεραπευτικό περιβάλλον, μπορεί να έχει αισθητό και εμφανές αποτελέσματα έως 1 μήνα,  χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι το παιδί ολοκλήρωσε το πλάνο παρέμβασης.

Από ποια ηλικία τα παιδιά μπορούν να κάνουν εργοθεραπεία;

Τα παιδιά μπορούν να κάνουν εργοθεραπεία από την βρεφική τους ηλικία. Η εργοθεραπεία απευθύνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου. Η εργοθεραπεία είναι η ειδικότητα που φροντίζει και υποστηρίζει τους ανθρώπους από τη βρεφική ηλικία μέχρι την υπερήλικη ζωή. Θέλω επίσης να αναφέρω ότι ποτέ δεν είναι αργά να δοθεί η ευκαιρία σε έναν άνθρωπο για να κάνει εργοθεραπεία, είτε αυτός είναι βρέφος, παιδί, ή έφηβος, είτε ενήλικας.   

Μέσω ποιων τεχνικών η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το παιδί;

Ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου χρησιμοποιούνται και οι ανάλογες θεραπευτικές τεχνικές, για παράδειγμα αν ένα παιδί παρουσιάζει διαταραχές στην αισθητηριακή επεξεργασία, τότε ο εργοθεραπευτής εφαρμόζει αισθητικοκινητικές παρεμβάσεις ή/ και τεχνικές Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, εάν έχει παρακολουθήσει και τα κατάλληλα σεμινάρια.

Εάν ένα παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα ο εργοθεραπευτής εφαρμόζει τεχνικές για βελτίωση της λεπτής κινητικότητας του παιδιού.

Αν ένα παιδί παρουσιάζει δυσκολίες κοινωνικών δεξιοτήτων, ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί τεχνικές που θα βοηθήσουν το παιδί στην ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων. Συνήθως αυτές οι τεχνικές πραγματοποιούνται έχοντας το παιχνίδι ως μ έτσι ώστε το παιδί να έχει μια ενεργό συμμετοχή κατά τη θεραπεία.