«Η εμπειρία αυτή με άλλαξε, με προσγείωσε… Ήρθα πίσω και έκτισα μια νέα Μελίσα»

Έφυγε από την Κύπρο με μια βαλίτσα στο χέρι και με λίγα περισσότερα από 1000 ευρώ, που μάζεψε από φίλους για να αγοράσει είδη πρώτης ανάγκης. Δεν είχε καθόλου εμπειρία σε ανθρωπιστικά θέματα, ήταν όμως αποφασισμένη να βοηθήσει και να μάθει τι κρύβεται πίσω από του πηχυαίους τίτλους ειδήσεων, για τις ροές μεταναστών στην Ελλάδα, που ως δημοσιογράφος υπεύθυνη για θέματα Μέσης Ανατολής στη Cyprus Weekly, διάβαζε στα διεθνή μέσα. 

Αυτό που δεν φανταζόταν η Melissa Heckers, ήταν ότι αυτή της η ενέργεια, θα καθόριζε το υπόλοιπο της ζωή της. Η βελγίδα δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια, που νιώθει περισσότερο Κύπρια, αφού εδώ πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, χρόνια μετά κι ενώ βρισκόταν στη διαδικασία συγγραφής ενός μυθιστορήματος, τελικά κατέληξε να καταγράφει  όσα συγκλονιστικά βίωσε στη Μόρια το 2015. Το βιβλίο κυκλοφόρησε αρχικά στα αγγλικά, με τον τίτλο “Amir’s blue elephant ” και πλέον κυκλοφορεί και στα Ελληνικά με τίτλο “Τι θα 'λεγε η Μεσόγειος”.

«Στη αίθουσα σύνταξης ήμουν υπεύθυνη για τις σελίδες της Μέσης Ανατολής και πάντα παρακολουθούσα τα θέματα του μεταναστευτικού. Ίσως ασυνείδητα επειδή είμαι και εγώ μετανάστρια... Ένιωθα τι σημαίνει να φεύγεις από τον τόπο που γεννήθηκες. Ώσπου προχωρούσαν τα χρόνια, ήταν όλο και πιο έντονες οι εικόνες και η πολιτική πτυχή του θέματος. Δεν υπήρχαν, όμως τότε, ανθρώπινες ιστορίες. Σκεφτόμουν ότι όσα συνέβαιναν ήταν δίπλα μας. Το 2015,που ήταν η κορύφωση του πολέμου στη Συρία, έφευγαν αεροσκάφη από το Ακρωτήρι και βομβάρδιζαν τη Συρία. Ένιωθα ότι η Κύπρος είναι αναμεμειγμένη σε αυτό. Βλέπαμε μωρά να πεθαίνουν στις ακτές και η αντιμετώπιση των κρατών, δεν αντιπροσώπευε την ανθρώπινη πτυχή του μεταναστευτικού», λέει περιγράφοντας πώς τελικά κατέληξε στη Λέσβο.

Γνώρισα τυχαία μια αμερικάνα, που είχε επιστρέψει από τη Λέσβο και πέρασε από τη Λάρνακα. Ήταν σε μια συνάντηση στη Λάρνακα, για να πει τι είδε στη Λέσβο. Πήγα και φεύγοντας είπα “θα πάω”. Η Νicki μου είπε να πάρω μαζί μου φάρμακα, πανιά και λεφτά και να αγοράζω κάθε πρωί 24 αυγά, να τα βράζω και να τα δίνω στον καταυλισμό. 

Έφτασα νύκτα μέσα στα νερά και δεν είχα πού να μείνω. Ήταν τέλη Νοεμβρίου του 2015. Μου έδωσαν κάποια ονόματα ντόπιων στη Λέσβο που νοικίαζαν δωμάτια. Όπως έφτασα έπεσα σε μια Κυπραία την Παναγιώτα, που πήγε για τον ίδιο σκοπό. Της είπα ότι ψάχνω κάπου να μείνω και μου είπε, “να μείνεις μαζί μου”», προσθέτει και συνεχίζει περιγράφοντας τις πρώτες εικόνες που είδε.

«Πήγα στη Μόρια, που είναι προσφυγικός καταυλισμός, στον οποίο έφταναν τότε 700-1000 άτομα την ημέρα. Δεν είχε αρκετό χώρο. Κατέληξα σε έναν ελαιώνα, δίπλα από τον καταυλισμό μέσα στον οποίο ήταν άτομα όπως εμένα, χωρίς προηγούμενη πείρα σε ανθρωπιστικά θέματα. Δεν υπήρχαν γιατροί, ρούχα, τέντες και νερό. Βάλαμε τέντες. Η μία ήταν για τσάι, για να βράζει ο κόσμος, επειδή ήταν κρύο. Σε μια άλλη τέντα βάλαμε ρούχα και στήσαμε μια παιδική σκηνή για να ζωγραφίζουν τα μωρά.

Ο ελαιώνας ήταν γεμάτος κόσμο. Έβρεχε συνέχεια. Τις νύκτες μαζεύαμε ξύλα και ανάβαμε φωτιά. Έβλεπες μόνο χρυσά και ασημένια χρώματα. Ήταν οι κουβέρτες που τους έδιναν για την υποθερμία. Ότι βρίσκαμε τους δίναμε. Περνούσαμε απέραντες ώρες, εκτός που να φτιάχνουμε τσάι, να δίνουμε ρούχα και φαΐ, η κύρια δουλειά ήταν να επικοινωνείς με κόσμο. Εγώ έβρισκα οικογένειες με μωρά και προσπαθούσα να τους δοθεί προτεραιότητα για να μπαίνουν στον καταυλισμό».

H δημιουργία του "Better days  for Moria"

Δούλευαν ακατάπαυστα στον ελαιώνα, μαζί με άλλα άτομα, που τους ένωσε ο σπουδαίος στόχος, της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας. 

«Μέσα σε δέκα μέρες, μια Κύπρια η Έλενα δημιούργησε ένα ΜΚΟ, επειδή μας τέλειωσαν τα λεφτά. Η Έλενα μαζί με ένα εθελοντή δικηγόρο, έγραψαν τον οργανισμό better days  for Moria και άρχισαν μια άλλη διαδικασία με πολλά λεφτά με προσωπικό και βάρδιες. Εμείς δεν είχαμε βάρδιες, δουλεύαμε απέραντες ώρες. Είναι καταπληκτικό πώς συνεργαστήκαμε με τόσα άτομα, που δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους.

Στον καταυλισμό οι παραπάνω ήταν από τη Συρία, είχε όμως και Αφγανούς, Παλαιστίνιους, Λιβανέζους και Αφρικανούς. Ήμουν εκεί δύο εβδομάδες. Τα μωρά ήταν αυτό που με συγκλόνισαν παραπάνω. Τα σχέδιά τους ήταν βάρκες, αεροπλάνα που έριχναν βόμβες, κύματα πολλά.  Είναι τρομερό….

Είναι άτομα που ζουν με ότι έβρισκαν. Οι ιστορίες τους ήταν συγκλονιστικές, το ίδιο και οι αντοχές τους. Δεν χάνουν την ελπίδα για το αύριο. Εγώ περίμενα ότι θα είναι ράκος. Όχι συνεχίζουν, περιμένουν και ελπίζουν… Έλπιζαν για την Ευρώπη…».

Ο Μωχάμεντ, ο Αμίρ και το μπλε ελεφαντάκι

«Θυμούμαι τον Μωχάμεντ. Ήταν πάνω στο λόφο και ερχόταν προς τα πάνω μου. Έκλαιε, έκλαιε... Λέει μου “γέμισε η Γερμανία;”. Λέω του “όχι δεν είναι γεμάτη η Γερμανία”. Τότε υπήρχαν λάθος αντιλήψεις. Νόμιζαν ότι θα ζήσουν το αμερικάνικο όνειρο, ότι θα μπουν στην Ευρώπη και θα είναι καλά. Κατέβαιναν από τις βάρκες και ένιωθαν μεγάλη χαρά, επειδή έφτασαν στην Ευρώπη. Νόμιζαν ότι πλέον, θα είναι όλα καλά και την επόμενη μέρα συνειδητοποιούσαν ότι περιμένουν με ένα αριθμό για μέρες, για να περάσουν σε ένα σύστημα, που δεν τους δίνει τίποτε».

«Όταν έφυγα η Λάρα (σ.σ η κόρη της) ήταν εννιά χρονών και της εξήγησα πού θα πάω. Είπε μου “εντάξει μάμα να πάεις να βοηθήσεις”. Είχε ένα μπλε ελεφαντάκι, που το είχε δύο φορές και μου το έδωσε για να το δώσω σε ένα παιδάκι, για να κοιμάται τις νύκτες.

Μια μέρα, δούλευα στην τέντα με τα ρούχα και ήρθε ένα παιδάκι που φορούσε flip-flop με τον παπά του. Βρήκαμε ένα ζευγάρι adidas, αλλά ήταν μικρά του. Ήταν τόσο φαντακτερά όμως, που του άρεσαν και τα ήθελε. Επερπατούσε όπως την πάπια. Είπα στον παπά του “άσε του τα και θα σου βρω και άλλα”. Τον έλεγαν Αμίρ. Ένιωσα ότι έπρεπε να του δώσω το μπουλουκάκι της Λάρας».

«Ήθελα πολλά να ήταν μαζί μου η Λάρα, για να μάθει να μην φοβάται το προσφυγικό. Την πήρα στους καταυλισμούς στην Κύπρο, για να δει τι σημαίνει γιατί το προσφυγικό θα συνεχίσει και θα χειροτερέψει και με την κλιματική αλλαγή.  Θέλω να μπορεί η Λάρα και οποιοσδήποτε, να κινείται ανθρώπινα μέσα σε αυτό».

«Φεύγοντας έλεγα “θα αλλάξω τον κόσμο”»

«Η εμπειρία αυτή με άλλαξε, με προσγείωσε. Ήρθα πίσω και έκτισα μια καινούρια Melissa, με άλλες αξίες και άλλες προσδοκίες. Πλέον δεν με ενδιέφεραν ούτε τα πολιτικά, ούτε οι οργανισμοί, ούτε τίποτε. Με ενδιέφερε μόνο ο κόσμος. Ήθελα να ευαισθητοποιήσω τον κόσμο, μέσω αληθινών ιστοριών».

«Φεύγοντας από τη Λέσβο ήμουν τόσο θυμωμένη και έλεγα “θα αλλάξω τον κόσμο”. Ήθελα να φωνάξω, ακόμα και με στην κόρη μου έλεγα, φάε όλο το φαΐ σου, τα Χριστούγεννα ένα δώρο θα πάρεις… Ένιωθα ότι αν το κάνουμε όλοι αυτό το πράμα, ήταν να λυθεί και θα αλλάζαμε τον κόσμο.

Με ταρακούνησαν οι γονείς μου. Ελέαν μου ότι εσένα η ζωή σου έχει άλλη πορεία, γεννήθηκες αλλού, έχεις άλλες ελευθερίες. Δεν μπορείς να έρθεις Κύπρο και ζεις τη ζωή σου, όπως ένας πρόσφυγας.

Έκανα χρόνο να το δεχτώ αυτό και να νιώσω πως είμαι τόσο, μα τόσο τυχερή. Μετά ένιωσα πόσο τυχερή είμαι και πόσα πράγματα έχω γύρω μου. Όταν πήγα Λέσβο νόμιζα ότι θα βοηθούσα τους πάντες, αλλά όταν συνειδητοποίησα ότι άλλαξα τη ζωή τριών ή τεσσάρων ατόμων, κατάλαβα ότι είναι πολλά μεγάλο. Άμα ο καθένας, εγώ, εσύ ο διπλανός αλλάξουμε τη ζωή ενός ανθρώπου, αυτό είναι… Αλλάξαμε τον κόσμο…».

Οι δράσεις στην Κύπρο

Στην Κύπρο δεν έμεινε άπραγη, αφού η χώρα μας δέχεται ακατάπαυστα μεταναστευτικές ροές. Ήθελε να ευαισθητοποιήσει την Κύπρο. Να αποκαλύψει τα πρόσωπα ανθρώπων, πίσω από τους αριθμούς.  

«Ξεκίνησα να κάνω ιστορίες αιτητών ασύλου, που ήρθαν στην Κύπρο για διάφορους λόγους, για τον πόλεμο, για εμπορία προσώπων, για τους Αφρικανούς. Ήθελα να δείξω ότι ανάμεσά μας υπάρχουν διαφόρων ειδών αιτητές ασύλου.

Μια φορά το μήνα έβγαζα μια ιστορία για την Avant Quart και είχα συνεργασία με την Caritas Cyprus. Συμμετείχα και σε δύο ευρωπαϊκά προγράμματα και κάναμε μικρές ταινίες με πρόσφυγες που έλεγαν την ιστορία τους. Μετά άρχισα να φέρνω μαζί ένα πρόσφυγα και έναν κύπριο μαζί, για να κάνω ταινία για το “where is home”.  Έγραψαν σενάρια πέντε ομάδες.

Είχαμε μια μικρή που δεν είχε πάει κατεχόμενα, ενώ οι γονείς της ήταν από την Καρπασία. Ήθελε να δείξει στον πρόσφυγα από πού ήταν οι ρίζες της. Επειδή αυτός δεν μπορούσε να πάει μαζί της, πήγε μόνη της και βιντεογράφησε όλο το ταξίδι προς το χωριό των γονιών της και όταν ήρθε πίσω του το έδειξε. Ο Γιάσια της είπε “ήρθα Κύπρο και δεν ήξερα ότι είχε πρόσφυγες. Σοκαρίστηκε”.

Οι δύο μετανάστες που έγιναν παιδιά της

«Συνέχισα να κάνω πράγματα που είχαν σχέση με το μεταναστευτικό και δούλεψα και για ξένα κανάλια όπως το γερμανικό ARD, για το προσφυγικό.

Στην πορεία απέκτησα και δύο παιδιά μετανάστες. Τον Γκάμπου και την Κάτι, με τους οποίους ήρθαμε πάρα πολλά κοντά. Ο Γκάμπου, παντρεύτηκε το Σεπτέμβριο με Κυπραία και ξεκίνησε να ονειρεύεται. Είναι από την Γκάμπια. Έκλαια όταν ήρθε ο παπάς της νύφης και του είπε, συγχαρητήρια γιε μου.

Ο κόσμος της Κύπρου αντιμετωπίζει το μεταναστευτικό, με μια γενική απάθεια. Με τα χρόνια συνειδητοποίησα, μπορεί να έχω άδικο, ότι ο κόσμος είναι πολλά πρόθυμος να στηρίξει οικονομικά, αλλά δύσκολα θα ανοίξει το σπίτι του να μπει μετανάστης μέσα. Αυτό θέλει χρόνο… Όταν αλλάξει η προσέγγιση και όταν περάσουν τα χρόνια, τότε μπορεί να αλλάξουν τα πράματα.

Πολιτικά κρίνω τον τρόπο αντιμετώπισης του μεταναστευτικού στην Κύπρο, αλλά δεν κρίνω τους ανθρώπους. Αυτό που με έκανε να σταματήσω να κρίνω, ήταν όταν ήμουν Λέσβο, όταν γνώρισα ένα Κυπραίο πρόσφυγα στο λιμάνι και με ρώτησε τι κάμνω. Μου είπε, "είναι δύσκολη η κατάσταση αλλά δεν μπορώ να μπλεχτώ". Λέω του “καλά εσύ είσαι πρόσφυγας, έχεις την εμπειρία... Πώς δεν μπορείς να ταυτιστείς;”. Λέει μου “είναι τόσο οδυνηρό να πάω πίσω σε εκείνα που έζησα, που εν μπορώ να το κάνω”. Τότε έκανα κλικ και το δέχθηκα. Είναι πολλά εύκολο να κρίνεις…».

Το ατύχημα που την έφερε στην Κύπρο

Η Melissa Heckers έχει ως μόνιμη βάση της την Κύπρο για περισσότερα από 30 χρόνια. Βρέθηκε στην Πάφο, όπου και μεγάλωσε, στα εννέα της χρόνια, λόγω ενός ατυχήματος με σκι που καθήλωσε τη μητέρα της, η οποία την ίδια περίοδο χώρισε από τον πατέρα της και έχασε τη δουλειά της.

«Ήρθαμε Κύπρο για διακοπές τρεις μήνες για να αναρρώσει η μητέρα μου, επειδή ήταν δύσκολη περίοδος γι’ αυτήν. Τέλος του καλοκαιριού με έγραψε με στο Αγγλικό σχολείο στην Πάφο. Πήγαμε πίσω στο Βέλγιο, βάλαμε στο αυτοκίνητο τα πράματα μας και ήρθαμε με πλοίο, μέσω της Ελλάδας στην Κύπρο.

Το αρχικό πλάνο ήταν να μείνουμε ένα χρόνο, αλλά τελικά μείναμε. Η μάμα μου όπως και εγώ συνεχίζει να ζει στην Κύπρο. Μεγάλωσα μεταξύ Πάφου και Βρυξελών. Στην Πάφο, μεγάλωσα στην Μεσόγη και μετά πήγαμε Πέγεια. Ήταν δύσκολο, επειδή ήμουν η μόνη ξένη και δεν ήμουν σε Ελληνικό σχολείο.  Αν το δεις σήμερα, μπορεί να πεις ότι δέχθηκα ρατσισμό, αλλά εγώ δεν το αντιμετώπιζα έτσι επειδή δεν μιλούσα Ελληνικά, ούτε Αγγλικά.

Ήταν έντονο μέχρι την πρώτη Λυκείου που πήγα σε Ελληνικό σχολείο. Εκεί άλλαξε η ζωή μου, μόνο και μόνο που άλλαξα στολή και μπήκα μέσα στο λεωφορείο. Μετά έκαμα πραγματικούς φίλους, που τους έχω μέχρι σήμερα».

Η μετακόμιση στη Λευκωσία και η πολιτιστική δράση

Μόλις τέλειωσε το σχολείο, ήθελε να πάει όσο πιο μακριά γίνεται, να γνωρίσει κι άλλους κόσμους. Να επεκτείνει τις εμπειρίες της. 

«Ήθελα να πάω Αυστραλία. Τελικά δεν με δέχθηκαν και έτσι πήρα απόφαση να σπουδάσω. Τότε ήμασταν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και είχα χάσει τα δικαιώματά μου στο Βέλγιο, οπόταν έπρεπε να πληρώνω ως ξένη φοιτήτρια. Έτσι ήρθα Λευκωσία και σπούδασα στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Άργησα να τελειώσω, επειδή για ενάμιση χρόνο μετακόμισα στο Λονδίνο. Δούλευα σε μια εταιρεία και “πωλούσα” την Κύπρο μέσω τηλεφώνου. Τελικά επέστρεψα και τέλειωσα τις σπουδές μου το 2004. Μετά έπιασα δουλειά στον Λούη. Ταξίδευα πάρα πολλά και πήγαινα σε εκθέσεις και πωλούσαν τις κρουαζιέρες και τα ξενοδοχεία.

Μετά έφυγα από τα τουριστικά και μπήκα στα πολιτιστικά. Ταυτόχρονα έγραφα σε περιοδικά. Ξεκίνησα να δουλεύω για τον πολιτιστικό σύνδεσμο Πάνθεον και διοργάνωνα φεστιβάλ όπως το soul festival, experimental festival και άλλα. Τότε ήταν άδειο το πεδίο. Ήταν πολλά ωραίες χρονιές. Είχαμε μια γκαλερί και άνοιξα ένα κατάστημα που διοργάνωνα events με μουσικούς. Μέσα στο κατάστημα, πουλιούνταν όλα ακόμα και η καρέκλα και το ποτήρι που έπινες.

Στην πορεία γέννησα τη Λάρα και λόγω μιας επέμβασης στο πόδι, που έπρεπε να κάθομαι ένα χρόνο, έκλεισα τα πάντα και το μπαράκι και την γκαλερί. Πέρασα μια εσωστρεφή περίοδο αλλά είχα ήδη εκδώσει το πρώτο μου παιδικό βιβλίο, το 2007 τον Κροκόδειλο που κέρδισε κρατικό βραβείο εικονογράφησης. Στόχος μου ανέκαθεν ήταν να γράφω βιβλία».

Η επέμβαση στο πόδι έγινε η αιτία να μπει στη ζωή η δημοσιογραφία, αφού έπιασε δουλειά στη Cyprus weekly, αρχικά ως διορθώτρια.  

«Πήγα επειδή θα καθόμουν στο γραφείο και δεν θα είχα θέμα με το πόδι μου. Έκαμα αυτό τα πράγμα για ένα χρόνο και όταν άρχισα να κινούμαι και ένιωσα αρκετά δυνατή για να δοκιμάσω κάτι καινούριο, ξεκίνησα δημοσιογραφία. Έκανα πολιτιστικά θέματα αρχικά και μετά έκανα και άλλα θέματα. Αυτή ήταν η αρχή μου στη δημοσιογραφία και παράλληλα έγραφα βιβλία.

Κλείνοντας τη ρωτώ, πώς αυτοπροσδιορίζεται ως ακτιβίστρια, ως δημοσιογράφος ή ως συγγραφέας. Η απάντηση αποστωμοτική... «Νομίζω ότι παραπάνω είμαι άνθρωπος»... 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• «Πολλές νύκτες έκλαια και έλεα πώς θα τα καταφέρω… Εμαράζωνα που άφηκα τα μωρά»
• Η Ρωσίδα που αγάπησε τις Πλάτρες και έγραψε βιβλίο για την ιστορία τους
• Η 98χρονη ντίβα που έφερε το μπαλέτο στην Κύπρο και η υιοθεσία της από ξενοδόχο