Παγωμένοι οι Έλληνες, προφητικοί οι Τούρκοι-Πώς έγινε δεκτή η ανακήρυξη της ΚΔ

Η 1η Οκτωβρίου καθιερώθηκε από το 1960 ως η ημέρα ανακήρυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αν και είναι γνωστό πως η πραγματική ημέρα που τέθηκαν σε ισχύ η Συνθήκη Ζυρίχης Λονδίνου, ήταν η 16η Αυγούστου. Ποια ήταν όμως τα δεδομένα πριν από την υπογραφή των συμφωνιών και ποια προσέγγιση είχαν, τόσο οι εμπλεκόμενες χώρες όσο και οι πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής;  

Μια απλή ανασκόπηση των αντιδράσεων και των δημόσιων δηλώσεων σε Κύπρο, Αθήνα και Άγκυρα, θα πείσει και τον πιο άπιστο για το γεγονός, ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, δήλωναν ικανοποίηση για τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού τους, είχαν την επόμενη ημέρα και θεωρούσαν πως τα πράγματα θα ήταν πιο ευνοϊκά για υλοποίηση των απώτερων σκοπών.

Αναμφίβολα, αν και δεν το παραδέχθηκαν ποτέ οι πολιτικές ηγεσίες σε Αθήνα και Λευκωσία, με βάση τα δεδομένα εκείνης της στιγμής, οι συμφωνίες ήταν μια μεγάλη ήττα του Ελληνισμού. Δεν είναι καθόλου τυχαίες οι αντιδράσεις των Τούρκων, τόσο στην πλατεία Ατατούρκ στη Λευκωσία, όσο και στην τουρκική εθνοσυνέλευση στην Άγκυρα, που έκαναν λόγο για μια τεράστια διπλωματική νίκη.

Τα μεσάνυχτα της 15ης Αυγούστου, 1960, ο τελευταίος Κυβερνήτης της Κύπρου Σερ Χιου Φουτ, (ως εκπρόσωπος της Βρετανίας) ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου, ο Φαζίλ Κουτσιούκ, πρώτος Αντιπρόεδρος και εκπρόσωποι των Κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας υπέγραψαν τα έγγραφα για την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Για πρώτη φορά ο κυπριακός λαός είχε την ευκαιρία να πάρει τις τύχες του στα χέρια του, αν και μετά από ένα ανεπανάληπτο έπος της ΕΟΚΑ του 1955-1959, δεν θα έφθανε στην Ιθάκη, που δεν ήταν άλλη από την Ένωση με την Ελλάδα, αλλά στην ανεξαρτησία. Εκείνες τις ημέρες, στην Κύπρο υπήρξε έντονος προβληματισμός, οργιώδες παρασκήνιο και αφόρητες πιέσεις εκατέρωθεν, ώστε να μην υπάρξουν αντιδράσεις για την Ένωση.

Λίγους μήνες πριν, στα τέλη Φεβρουαρίου του 1959, όλα είχαν πάρει το δρόμος τους. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, κάτω από τεράστια πίεση, όπως ο ίδιος θα παραδεχθεί αργότερα, δέχεται τις συμφωνίες, η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζοντας την Κύπρο ως βαρίδι επιλύει ένα πρόβλημα, ενώ οι εξτρεμιστές Τουρκοκύπριοι προεξάρχοντος του Ραούφ Ντενκτάς και η τουρκική Κυβέρνηση, πετυχαίνουν μια απροσδόκητη ακόμα και για τους ίδιους νίκη, η οποία τους ανοίγει την όρεξη για τη συνέχεια. Την ίδια ώρα στην Κύπρο, ο λαός ακόμη προσπαθεί να αντιληφθεί τι έχει συμβεί, ωστόσο βλέποντας τους δύο μεγάλους ηγέτες του, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα -έστω και υπό διαμαρτυρία ή μη έχοντας εναλλακτική επιλογή-, να αποδέχονται τις συμφωνίες, επιδεικνύουν τυφλή εμπιστοσύνη, που αποτυπώνεται στις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις εκείνων των ημερών.

Η στάση του Γρίβα

Είναι ενδεικτική η στάση που κράτησε ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής, ο οποίος ακόμα και μετά την υπογραφή των συμφωνιών μήνες πριν, δεν έτυχε ενημέρωσης για τις πρόνοιες των Συμφωνιών. Μάλιστα, ο Μακάριος, όταν ακόμα βρισκόταν στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1959, έστειλε μηνύματα στον Γρίβα, μέσω του Τάσσου Παπαδόπουλου για το τι ο ίδιος θα επιθυμούσε. Αφενός του ζητούσε να αποδεχθεί τις συμφωνίες και αφετέρου, να εκδώσει σχετική διαταγή προς το λαό. Μάλιστα του πρότεινε κατά την άφιξη του Μακαρίου στην Κύπρο, ο Διγενής να βρισκόταν στο αεροδρόμιο για να τον υποδεχθεί, στην παρουσία του λαού.

Βέβαια τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη. Ο Γρίβας στα απομνημονεύματα του τοποθετείται για τις συμφωνίες, εκφράζοντας πικρία για το γεγονός ότι αφενός δεν ενημερώθηκε για το πλήρες κείμενο, αφετέρου διότι δεν ζητήθηκε η άποψη του πριν αυτές υπογραφούν.  

Διαβάστε αυτούσια τη σημείωση του Γρίβα για τις συμφωνίες:

Για μένα τίθετο ωμά το ζήτημα ΕΙΡΗΝΗ ή ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ. Το ερώτημα αυτό συνεχώς με βασάνιζε, από την εξαγγελία της υπογραφής της συμφωνίας στο Λονδίνο και ήδη μου τίθετο επιτακτικότερα.

Συνέχιση του αγώνα σήμαινε:

1. Πόλεμος εναντίον των Άγγλων και Τούρκων. Ο πόλεμος αυτός δεν με ανησυχούσε καθόλου διότι ήμουν σε θέση να τον συνεχίσω.

2. Πιθανότατα, εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Κυπρίων, διότι δεν πρέπει να αρνηθεί κανένας ότι μια μερίδα τουλάχιστον ή ειρηνόφιλη ή εκείνη η οποία αρεσκόταν στην ησυχία, θα στρεφόταν εναντίον μας. Εάν όμως είχαμε κερδίσει μέχρι της στιγμής τον ένοπλο αγώνα, τούτο οφειλόταν τόσο στη μαχητικότητα των Ελλήνων Κυπρίων, όσο και στην καθολική συμμετοχή, έμμεση ή άμεση, σ' αυτόν, του ελληνικού Κυπριακού λαού. Οι ελάχιστοι που αντιδρούσαν απομονώθηκαν τελείως και κατέστησαν ακίνδυνοι.

3. Ήταν βέβαιο ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εφ' όσον υπέγραφε τις συμφωνίες θα στρεφόταν πλέον εναντίον μας κι ήταν φυσικό να παρασύρει κάποια μερίδα μικρή ή μεγάλη του Κυπριακού λαού.

4. Τέλος μου ήταν δύσκολο εφ' όσον δεν είχα καμμιά σχεδόν επικοινωνία με την Ελλάδα, να υπολογίσω τον εκεί αντίκτυπο της απόφασης μου, για συνέχιση του αγώνα, ως και τη συμπαράσταση ή όχι του ελληνικού λαού σ' αυτόν, ανεξάρτητα από τη στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης, η οποία ασφαλώς θα στρεφόταν αναφανδόν εναντίον μας.

5. Η στάση του Αρχιεπισκόπου εναντίον του αγώνα και της Ελληνικής Κυβέρνησης θα με ανάγκαζε να στραφώ προς άλλες κατευθύνσεις, ως προς τη διπλωματική εκπροσώπησή μας και δεν ήμουν σε θέση να γνωρίζω, εάν θα εύρισκα ανταπόκριση από άλλο κράτος.

Τα πιο πάνω σαν σοβαρότατα μειονεκτήματα για τη συνέχιση του αγώνα, τα οποία και έπρεπε να σταθμίσω καλά, πριν ή πάρω οριστική απόφαση. Ωστόσο τίποτε δεν με πτοούσε περισσότερο από τον εμφύλιο πόλεμο, τον οποίο θεωρούσα ως το σοβαρότερο μειονέκτημα. Κι' εάν δεν επρόκειτο για χώρα μεγάλης έκτασης που παρείχε ευρύ χώρο ελιγμού και κινήσεων και δυνατότητες επικοινωίας με τον έξω κόσμο, θα αντιμετώπιζα και το ενδεχόμενο εμφυλίου πολέμου, με τη βεβαιότητα ότι θα επιβαλλόμουν απόλυτα κι' αμέσως στον εσωτερικό αγώνα εναντίον των αγγλοτούρκων.

Δυστυχώς η Κύπρος ήταν πολύ μικρή σε έκταση, ώστε να αναλάβω ένα τέτοιο αγώνα νικηφόρα. Τα πιο πάνω με ανάγκασαν να δεχθώ με βαθύτατη οδύνη το τετελεσμένο γεγονός και να διατάξω ως αναπόφευκτη συνέπεια τούτου, την κατάπαυση του αγώνα αφήνοντας την ευθύνη για τη σύναψη και εφαρμογή των συμφωνιών στην πολιτική ηγεσία, χωρίς βεβαίως και να εγκρίνω ποσώς τις συμφωνίες.

Η προσέγγιση του Μακαρίου

Σε πανηγυρικό και νικηφόρο κλίμα έφτασε στην Κύπρο και παραχώρησε την πρώτη ομιλία του ενώπιον πλήθους κόσμου που πλημμύρισαν κάθε πλατεία και στενό της Λευκωσίας για να τον δουν από κοντά. Μάλιστα φτιάχτηκαν αψίδες ενώ το πλήθος φώναζε συνεχώς, «Μακάριος Μακάριος, Διγενής Διγενής.

Μάλιστα όπως αναφέρεται στο αρχείο του Παναγιώτη Παπαδημήτρη, ο Νίκος Κρανιδιώτης που τον συνόδευσε, αφηγήθηκε αργότερα γι' αυτές τις κρίσιμες στιγμές (και περιγραφή στο βιβλίο του Κυπριακό Δύσκολα Χρόνια 1950-1960), «αμέσως μετά την υπογραφή των Συμφωνιών άρχισε να απασχολεί σοβαρά τον Αρχιεπίσκοπο ο τρόπος παρουσιάσεως του θέματος στον Κυπριακό λαό. Λίγο πριν φύγουμε για την Κύπρο μου ανέθεσε να γράψω το λόγο που θα εκφωνούσε στη Λευκωσία. Του παρέδωσα ένα σχέδιο συνεσταλμένης και επιφυλακτικής ομιλίας, όπου περίπου έλεγα ότι ναι μεν δεν πετύχαμε αυτό που επιδιώκαμε, αλλά κατορθώσαμε, ύστερα από αιώνες δουλείας, να απελευθερωθούμε από τον αποικιακό ζυγό και να γίνουμε κύριοι της τύχης μας και συνέχιζα με αυτό το πνεύμα».

«Τι είναι αυτά τα πράγματα», μου είπε ο Μακάριος μόλις διάβασε την τρίτη σελίδα. «Να δώσεις διθυραμβικό χαρακτήρα στην ομιλία. Να γράψεις ένα λόγο που να δίδει την αίσθηση της νίκης». Στην ομιλία του ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος που έγινε στην πλατεία έξω από την Αρχιεπισκοπή, όντως έδωσε πανηγυρικό ρυθμό με την ομιλία του, καλώντας όλους τους Κύπριους να γιορτάσουν. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο Μακάριος, αναφέρθηκε λεπτομερώς σε όλους όσοι έπρεπε, αποθεώνοντας τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ και τον Διγενή. 

«Ιδού πάλιν εν τω μέσω υμών, εις την αγαπητήν Πατρίδα. Πατρίδα ελευθέραν. Τα νέφη της δουλείας διελύθησαν και ήλιος ελευθερίας καταυγάζει τους Κυπριακούς ουρανούς. Νυξ αιώνων παραχωρεί ήδη την θέσιν της εις το γλυκύ φως της ημέρας και αθάνατον, από τα βάθη της μακρυνής ιστορίας αναδύεται το πνεύμα των προγόνων μας δια να μεταφέρει παντού το μέγα μήνυμα: Νενικήκαμεν», είπε ο Μακάριος.

Και πρόσθεσε: «Η Κύπρος είναι σήμερον ελευθέρα. Πανηγυρίσατε αδελφοί. Υψώσατε υπερήφανον το μέτωπον. Παρήλθεν οριστικώς το δούλειον ήμαρ. Αι αλύσεις της δουλείας απεκόπησαν και αδέσμευτοι αι χείρες μας κινούνται εις αίνον μεν Κυρίου, εις έργα δε ειρηνικής δημιουργίας, ευημερίας και προόδου. Πόσος πόνος και δοκιμασίαι, πόσον αίμα και θυσίαι υπήρξαν το τίμημα της παρούσης στιγμής. Αποτίομεν ευλαβώς τον φόρον τιμής εις τας μακράς γενεάς των προγόνων μας, αι οποίαι μετέδωσαν άσβεστον μέχρις ημών την δάδα της ελευθερίας και τη σκυτάλην του πνεύματος, και εκληροδότησαν ιεράν παρακαταθήκην του ηθικού χρέους και του καθήκοντος. Αποτίομεν φόρον τιμής προς πάντας τους μάρτυρας της Κυπριακής ελευθερίας.(…)Ήρωες της Κύπρου. Η θυσία σας δεν απέβη επί ματαίω».

Ποια εξήγηση έδωσε στον Γρίβα

Μετά την άφιξη του στην Κύπρο ο Μακάριος επεδίωξε να συναντηθεί κατ΄ίδιαν με τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή. Ο αρχηγός της ΕΟΚΑ, ο οποίος πλέον δεν ήταν καταζητούμενος, έστειλε τον υπασπιστή του στον Μακάριο για μια πρώτη επαφή. Σε εκείνη τη συνάντηση ο Μακάριος προσπάθησε να δώσει εξηγήσεις για το γεγονός ότι ο Γρίβας δεν ενημερώθηκε πιο νωρίς για τις συμφωνίες και βρέθηκε προ τετελεσμένων γεγονότων. Τι αναφέρει για εκείνη τη συνάντηση στα απομνημονεύματά του: «Πράγματι, ο Γεωργιάδης αφού επανήλθε την επομένη, μου ανέφερε τα εξής από μέρους του Αρχιεπισκόπου: "Πριν από την αναχώρηση του κ. Καραμανλή για Ζυρίχη συμφωνήθηκε μεταξύ του και του Αρχιεπισκόπου το γενικό πλαίσιο του περιεχομένου των συμφωνιών. Μετά την υπογραφή όμως τούτων και όταν ο Αρχιεπίσκοπος ενημερώθηκε για το ακριβές περιεχόμενο, τότε αντιλήφθηκε ότι ο κ. Καραμανλής υπερέβη τα συμφωνηθέντα, ενώ ο τελευταίος ισχυρίσθηκε, ότι οι συμφωνίες δεν ήταν ουσιωδώς διάφοροι των όσων είχαν συμφωνήσει. Στο Λονδίνο, όταν μετέβη εκεί ο Αρχιεπίσκοπος, υπέστη πίεση να δεχθει τας συμφωνίας. Σε ερώτηση του Γεωργιάδη γιατί δεν ενημερώθηκε για τις συμφωνίες ο Διγενής και γιατί δεν του ζητήθηκε να στείλει και ουτός αντιπροσωπεία στο Λονδίνο, ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε, ότι "δεν του παρεχόταν ο καιρός να ειδοποιήσει..." Τα γεγονότα προλάβαιναν τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ, και δεν είχε πια άλλη επιλογή παρά να κηρύξει το τέλος του αγώνα της ΕΟΚΑ.

Ντενκτάς και Κιουτσιούκ

Πλήρως ικανοποιημένοι και μέσα σε πανηγυρικό κλίμα έφτασαν στην Κύπρο από το Λονδίνο οι ηγέτες των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντενκτάς και Φαζίλ Κιουτσιούκ, υπενθυμίζοντας σε όλους πως μέσα από τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν ο τουρκικός στρατός θα επιστρέψει στην Κύπρο μετά από 80 ολόκληρα χρόνια.

Η εικόνα σε σχέση με την ελληνοκυπριακή πλευρά, ήταν εντελώς διαφορετική. Μιλώντας σε 20 χιλιάδες Τουρκοκύπριους που συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ατατούρκ, υπογράμμισαν πως πλέον αναγνωρίζονται ως κοινότητα και θα είναι συνεταίροι στο νέο κράτος, μετά τη μάχη που έδωσαν για να μην πετύχει ο αγώνας της ΕΟΚΑ, μέσα από την τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ.

Την ώρα που οι Ελληνοκύπριοι ακόμα προσπαθούσαν να χωνέψουν τη συμφωνία ο Κιουτσιούκ, ως πρόεδρος του κόμματος «η Κύπρος είναι τουρκική», μίλησε στο πλήθος, εξηγώντας στους Τουρκοκύπριους πως το δικαίωμα βέτο που παρείχετο στον Τούρκο αντιπρόεδρο θα έδινε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα λύση στα προβλήματα της ενώ ο Ντενκτάς, χαρακτήρισε την συμφωνία, ως την πιο ένδοξη που θα μπορούσε να δώσει στους Τουρκοκύπριους η Τουρκία, γιατί με αυτά είπε προστατεύονταν η τιμή των Τουρκοκυπρίων ως κοινότητας και η ύπαρξη τους ως Τούρκων στο νησί.

Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Παπαδημήτρη, ο Ντενκτάς συνδυάζοντας το παρελθόν με το παρόν είπε ότι η Τουρκία είχε χάσει 80.000 στρατιώτες κατά την κατάληψη της Κύπρου το 1570, ενώ οι Τουρκοκύπριοι με ένα νεύμα ήσαν διατεθειμένοι να θυσιάσουν άλλες τόσες χιλιάδες και ακόμα να θυσιαστούν όλοι και να κάψουν την Κύπρο από άκρη σε άκρη προκειμένου να επιτύχουν εκείνο που επιδίωκαν.

«Αυτή η υπόθεση δεν έληξε, όπως ακριβώς τη θέλαμε εμείς. Αυτό το ξέρουμε, το αισθανόμαστε. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε σε θέση, αν χρειασθεί, εμείς οι 120.000 Τούρκοι, με ένα σύνθημα της μητέρας πατρίδας να προσφέρουμε 120.000 νεκρούς και κάνοντας 120.000 μνημεία να κάψουμε από άκρη σε άκρη όλο το νησί. Η μητέρα πατρίδα έδωσε σε μας, μέσα στα πλαίσια της σημερινής διεθνούς καταστάσεως, μια από τις καλύτερες, από τις πιο ένδοξες, από τις πιο αστραφτερές και από τις πιο αποτελεσματικές λύσεις», είπε μεταξύ άλλων ο Ντενκτάς.

Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης

Με πολλή επιφυλακτικότητα και λύπη, υποδέχθηκε η ελληνική Βουλή το αποτέλεσμα των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, με τον Καραμανλή να λαμβάνει δύο προτάσεις δυσπιστίας κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων, κατηγορώντας τον για εθνική ήττα, ότι προέβη σε εξευτελιστικής παραχωρήσεις, δημιούργησε ένα αλλοπρόσαλλο κράτος, στο οποίο θα υπήρχαν συνεχείς προστριβές μεταξύ των δύο κοινοτήτων, ενώ χαρακτήρισαν το νέο κράτος προκεχωρημένη ζώνη μόνιμου ελληνοτουρκικού πολέμου.

Ακόμα προειδοποίησε για το δικαίωμα που δινόταν στην Τουρκία για επέμβαση στην Κύπρο, ενώ ένας ομιλητής ( Σπ. Μαρκεζίνης) ανέφερε ότι εάν τίθετο θέμα να φύγουν οι Άγγλοι και να επανέλθουν οι Τούρκοι, ο ίδιος θα προτιμούσε να παρέμεναν οι Άγγλοι. Παρά την ομόθυμη καταδίκη από την αντιπολίτευση, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε την πλειοψηφία και οι δύο προτάσεις μομφής καταψηφίσθηκαν με 170 ψήφους υπέρ και 118 κατά. Μάλιστα ενώπιον της Βουλής των Ελλήνων, τέθηκε και μια επιστολή του Μητροπολίτη Κυρηνείας ο οποίος που απευθυνόταν προς τον Πρόεδρο του Σώματος Κωνσταντίνο Ροδόπουλο και στην οποία εξέφραζε τη διαφωνία του με τη συμφωνία που είχε επιτευχθεί. Ο Κυρηνείας εκδηλωνόταν πλέον σαφώς και επίσημα εναντίον των συμφωνιών. Και η επιστολή του αποτελούσε ακόμα ένα ατού για τους βουλευτές της αντιπολίτευσης, που σαν πήραν το βήμα προσπάθησαν να κατακεραυνώσουν τον Καραμανλή και τους χειρισμούς του.

Η αντιπολίτευση κατηγόρησε μεταξύ άλλων τους Καραμανλή-Αβέρωφ πως, άσκησε πίεση στο Μακάριο για να αποδεχθεί την συμφωνία και την κατηγόρησε ότι προέβη σε ταπεινωτική συνθηκολόγηση ενώ σημείωσε χαρακτηριστικά ότι, «δεν θα ήτο υπερβολή να είπω ότι ο κυπριακός λαός ηγωνίσθη διά να νικήση η Τουρκία».

Σε αυτές τις κατηγορίες απάντησε ο Ευάγγελος Αβέρωφ: «Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, διά τον οποίον άπαντες οι Έλληνες της Κύπρου μας διαβεβαίωναν πάντοτε ότι εκπροσωπεί την θέλησιν του Κυπριακού λαού, ετηρείτο ενήμερος και συνεφώνει εις την πορείαν των διαπραγματεύεων. Ουδέν εδώσαμεν, η Κύπρος δεν ανήκει εις την Ελλάδα διά να δώσωμεν. Η Κύπρος ανήκει κατά κυριαρχίαν και κατέχεται ισχυρώς από την Μεγάλην Βρεττανίαν. Και η Μεγάλη Βρεττανία εδέχθη να άρη την κυριαρχίαν διά πρώτην φοράν εις τόσα έτη. Και έπρεπε να πανηγυρίσωμεν το γεγονός αυτό. Εδέχθη να άρη την κυριαρχίαν αλλ έθεσε τον όρον ότι θα διατηρήση την κυριαρχίαν επί ωρισμένων βάσεων. Ποίος εξ υμών, ποίος εκ των φίλων μας είναι δυνατόν να μας είπη, Κύριοι σας δίδουν το 97% ή το 98% αλλά δεν σας δίδουν το 2% ή το 3%. Μη πάρετε το 97% ή το 98% πρέπει να πάρετε το 100%», είπε.

Πανηγύρια στην τουρκική βουλή

Εκ διαμέτρου αντίθετο με το κλίμα στην Βουλή των Ελλήνων, ήταν το κλίμα στην τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση, όπου μετά από συζήτηση, ομόφωνα τα κόμματα κατέληξαν σε τρία βασικά συμπεράσματα, ποου δεκαετίες μετά με το Κυπριακό άλυτο, μοιάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ.

Τα τρία συμπεράσματα της τουρκικής εθνοσυνέλευση ήταν:

-Ότι η Τουρκία ύστερα από 80 χρόνια επανερχόταν στην Κύπρο και της παρεχόταν το δικαίωμα να στείλει δικό της στρατό στο νησί που θα έπαιζε σημαντικό και καθοριστικό ρόλο στη μελλοντική πορεία του νησιού.

-Ματαιωνόταν για πάντα η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

-Οι Τουρκοκύπριοι αποκτούσαν δικαίωμα αυτοκτυβέρνησης, όταν κανένα από τα προηγούμενα σχέδια δεν τους αναγνώριζε ούτε σαν κοινότητα.

Κάποιες φωνές της αντιπολίτευσης, αφορούσε τη στήριξη της κοινότητας των Τουρκοκυπρίων και όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τον υπουργό Εξωτερικών να διαβεβαιώνει πως θα κρατούσε ανοικτό το κανάλι αποστολής στην Κύπρο οπλισμού, ανδρών και χρημάτων, ώστε να εξοπλίζονται τα πέντε χιλιάδες μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης ΤΜΤ

Μια από τις επιφυλάξεις που εκφράστηκαν από την αντιπολίτευση ήταν ο τρόπος παροχής οικονομικής βοήθειας προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα (και όχι την Κυπριακή Δημοκρατία), αλλά ο υπουργός Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού (όπως ανέφεραν συνεργάτες του είχε τη δυνατότητα να αποστέλλει μυστικά στην Κύπρο οπλισμό και άνδρες ώστε να έχει τη δυνατότητα να εξοπλίσει πέντε χιλιάδες άνδρες μέλη της ΤΜΤ) που παρουσίασε τις συμφωνίες στην Εθνοσυνέλευση διαβεβαίωσε τους Τούρκους βουλευτές ότι υπήρχε και αυτό το κανάλι.

Μεταξύ άλλων στην ομιλία του ο Ζορλού, ανέφερε συγκεκριμένα πράγματα που σήμερα μοιάζουν με τραγική ειρωνεία. Μεταξύ άλλων υποστήριξε πως σύμφωνα με το Σύνταγμα και η διχοτόμηση και η Ένωση απορρίπτονται. Η συμφωνία εγγυάται και τις δυο αυτές πτυχές. Σε περίπτωση παραβιάσεως των αρχών σε εγγυήτριες δυνάμεις θα έχουν το δικαίωμα να επανορθώσουν τούτο. Αρα εάν δεν υπάρχει εγγύηση για την ένωση δεν υπάρχει ούτε και για τη διχοτόμηση. Κατά συνέπεια υπάρχει ίδια εξασφάλιση απέναντι στις προγενέστερες αξιώσεις των δυο κρατών. Και τα δύο κράτη επωφελούνται από τα ίδια άρθρα. Δεν υπάρχουν περιθώρια διαχωρισμού μεταξύ των δύο.

Τώρα ας κάνουμε μια σύγκριση αναφορικά με τις θέσεις μας. Η Ελλάδα απέχει από τη νήσο 600 μίλια και η Τουρκία 40. Παρακαλώ να προσέξετε ιδιαίτερα αυτό το σημείο. Σε περίπτωση παραβίασης του Συντάγματος ποιος θα μπορέσει να επέμβει πιο γρήγορα στη νήσο; Αυτός που απέχει 600 ή αυτός που απέχει 40 μίλια; Η Αγγλία σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας έχει την υποχρέωση να επέμβει μόνο είτε με τη συνεργασία της άλλης εγγυήτριας δύναμης. Δεν μπορεί όμως να αναλάβει περισσότερες υποχρεώσεις από αυτές. Με τον ίδιο τρόπο και η Τουρκία έχει το δικαίωμα να επέμβει είτε μόνη της είτε από κοινού για να διασφαλίσει τα δικαιώματά της.

Με πληροφορίες από το αρχείο του Παναγιώτη Παπαδημήτρη