«Πάντα θα διερωτόμαστε τι ακριβώς συνέβη πάνω στο αεροπλάνο»

«Μετά από 15 χρόνια το ερώτημα υπάρχει. Πάντα θα διερωτόμαστε τι ακριβώς συνέβη πάνω στο αεροπλάνο. 121 άτομα έχασαν τις αισθήσεις τους μέσα σε 12-15 λεπτά. Κανείς δεν γνωρίζει τι έγινε σε εκείνα τα λεπτά. Τι χάος υπήρχε, πώς το αντιμετώπισαν».
 
Ο χρόνος, λένε, κλείνει πληγές. Κι ίσως όντως να έχει απαλύνει κάπως τον πόνο. Μα δεν απαντά σε όλα τα ερωτήματα. Δεκαπέντε χρόνια μετά, οι συγγενείς που έχασαν τους δικούς τους στο φρικτό αεροπορικό δυστύχημα της «Ήλιος», συνεχίζουν να βασανίζονται από εκείνο το ίδιο ερώτημα. Τι έγινε πριν τον θάνατο των δικών τους.
 
«Είχαν πέσει οι μάσκες, είχαν βάλει τις μάσκες. Κάτι επικράτησε. Είναι δεδομένο ότι μετά από αυτά τα λεπτά έχασαν τις αισθήσεις τους. Ίσως να τους είχαν προετοιμάσει για μια προσγείωση, ότι κάτι συνέβαινε», λέει στον REPORTER ο Σωτήρης Σωτηριάδης, μέλος της Επιτροπής των συγγενών των θυμάτων. Ο ίδιος έχασε την αδερφή της συζύγου του Έλενα Ονησιφόρου και τον αρραβωνιαστικό της Βασίλη Ρέγγο, που ταξίδευαν μαζί με φίλους σε ένα ταξίδι που δεν έμελλε να τελειώσει ποτέ.
 
«Εμφανίζεται ο Προδρόμου. Ακούγεται ένας άνθρωπος πολύ καταβεβλημένος, να προσπαθεί να επικοινωνήσει με τους πιλότους των μαχητικών, με τον ασύρματο. Δυστυχώς δεν τα κατάφερε να το προσγειώσει…», λέει. «Ξέρουμε ότι έπεσε το αεροσκάφος, δεν ξέρουμε τίποτα για τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Τι έζησαν, τι έγινε εκεί μέσα». Δεκαπέντε χρόνια τώρα, ο κ. Σωτηριάδης συντονίζει δεκάδες συγγενείς που κάθε χρόνο επισκέπτονται το σημείο της συντριβής στο Γραμματικό. Το προσκύνημα στο σημείο που έσβησε ο ήλιος… Φέτος για πρώτη φορά έμειναν στην Κύπρο, λόγω της πανδημίας. Η ψυχή τους, όμως, βρίσκεται εκεί, ανάμεσα στις σκιές των συντριμμιών, στην χαράδρα της τραγωδίας τους.
 
«Έζησα τον πόνο αρκετών οικογενειών. Να ξεκινούμε από το Σύνταγμα και να υπάρχει μια κοινωνικότητα. Και μόλις φτάνεις στον Μαραθώνα, μια βουβαμάρα. Δεν θέλει κανένας να μιλήσει. Δεν ξέρω αυτή η σιωπή τι σημαίνει. Όλοι βυθίζονται στις σκέψεις τους, κάπως έτσι το ερμηνεύω. Όλοι μπαίνουν στον χώρο της εκκλησίας, που έχει αφιερωθεί ένας τοίχος με τις φωτογραφίες και τα ονόματα. Πρώτη κίνηση να αφήσουν εκεί κάποια λουλούδια».
 
«Η πιο συγκινητική στιγμή είναι μετά τη λειτουργία. Ανεβαίνουμε στην κορυφή του βουνού που ήταν το σημείο που χτύπησε το αεροσκάφος. Γίνεται το τρισάγιο εκεί. Οι συγγενείς βουρκώνουν, τους βλέπεις να αναζητούν το δικό τους σημείο, να απομονωθούν για να ρίξουν λίγα λουλούδια στη χαράδρα. Τόσα χρόνια ανεβαίνουμε με μια αξιοπρέπεια. Σπάνια ακούς κατηγορίες. Πάνε για ένα σκοπό, παν στο σημείο που έφυγαν τα παιδιά τους, να αφήσουν λίγα λουλούδια και να προσευχηθούν…». Οι περισσότεροι που πάμε είναι πλέον ηλικιωμένοι, αναφέρει ο Σωτήρης Σωτηριάδης. «Κάθε χρόνο σβήνουν άτομα. Άτομα που τα έζησα…». Κάθε χρόνο, στο ίδιο σημείο, όπως εκείνες τις πρώτες μέρες. Όπως τα πρώτα ταξίδια στον Γραμματικό. Όταν συνομιλούσαν με τους ιατροδικαστές και μάζευαν πληροφορίες. «Καταλάβαμε ότι τα συνεργεία δεν συνέλεγαν πτώματα, συνέλεγαν άμορφες μάζες». Το πρώτο ταξίδι για τον ίδιο και για πολλούς συγγενείς, έγινε κάποιες εβδομάδες μετά το μοιραίο δυστύχημα. «Πήγαμε στο σημείο καμιά εικοσαριά συγγενείς. Περπατήσαμε μέσα στα συντρίμμια. Εκεί αντιλαμβανόσουν ότι το σκάφος έγινε θρύψαλα. Είδαμε καρέκλες διαλυμένες, μέρη του αεροσκάφους. Και ψάχναμε να δούμε αν θα εντοπίσουμε κάτι δικό μας. Κάτι τέτοιο δεν έγινε, τα προσωπικά αντικείμενα είχαν συλλεγεί. Όλες αυτές οι αναζητήσεις έγιναν γιατί και η οικογένεια μας και οι άλλες οικογένειες ήθελαν να μάθουν κάτι παραπάνω. Στα πρώτα στάδια δεν υπήρχαν απαντήσεις. Υπήρχε ένα έντονο αίσθημα μεταξύ μας ότι ένα αεροπλάνο δεν πέφτει μόνο του».
 
Τα χρόνια περνούσαν. Με τα «γιατί;» να σμίγουν με τον πόνο και τους συγγενείς να ζητούν δικαίωση. Από επιτροπή σε επιτροπή και από Δικαστήριο σε Δικαστήριο, προσπαθούσαν να ξετυλίξουν το κουβάρι της τραγωδίας. Να καταλάβουν πώς χάθηκαν οι δικοί τους άνθρωποι. Να κατανοήσουν την αλυσίδα των παραλείψεων. Ο κ. Σωτηριάδης ήταν ένας από αυτούς που συστηματικά παρακολουθούσε όλες τις διαδικασίες.
 
«Ο κόσμος διψούσε για δικαιοσύνη. Ήθελε να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι. Όχι να τιμωρηθεί ο οποιοσδήποτε. Να τιμωρηθούν τα σωστά άτομα. Ακούγαμε και τις δηλώσεις των πολιτικών ότι το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκαλο. Δυστυχώς δεν έφτασε ποτέ στο κόκαλο. Δεν ξέρω τι μπορούν να πουν τώρα αυτοί που το διατυμπάνιζαν τότε». Και τελικά αυτό που έμεινε ήταν η πικρία. Η δικαιοσύνη που δεν έφτασε ποτέ. «Το αίσθημα που υπάρχει είναι ότι μαγειρεύτηκαν οι διαδικασίες. Η δίκη στην Κύπρο διακόπηκε, πρόλαβε και άρχισε η δίκη στην Ελλάδα αλλά όχι για κακούργημα. Βγήκαν ποινές χάδι. Ουσιαστικά δεν δόθηκε δικαίωση. Οι συγγενείς αυτό νοιώθουν».
 
«Μαζί με πολλούς συγγενείς προσπάθησα να είμαι σε αρκετές δικάσιμες μέρες. Και στην επιτροπή Καλλή και ακολούθως. Η πεθερά μου πήγαινε και στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθούσαμε με προσοχή πολλή και ακούστηκαν τρομερές αλήθειες. Ακούσαμε αφάνταστα πράγματα. Τι συνέβαινε στην Πολιτική Αεροπορία, για ελέγχους που δεν γίνονταν, τρύπες που κλείνονταν, για θέσεις που καλύπτονταν από άτομα που δεν ξέρω αν είχαν τα προσόντα». Από τα πορίσματα Καλλή και Τσολάκη καταδείχθηκε η αλήθεια, όπως αναφέρει. Φανερώθηκε η έλλειψη κουλτούρας ασφάλειας σε θεσμικό επίπεδο, στην Πολιτική Αεροπορία και στην εταιρεία. «Υπάρχουν, φυσικά, και ευθύνες στην Boeing. Κατ’ εμένα μπορεί το ανθρώπινο λάθος να ήταν σημαντικός παράγοντας στην συντριβή του αεροσκάφους, όμως όλα ξεκίνησαν πριν καν απογειωθεί. Η έλλειψη κουλτούρας ασφάλειας υπήρχε. Ανθρώπινα λάθη γίνονται όταν δεν ακολουθούνται διαδικασίες». «Ζήσαμε μαρτύριο τις ημέρες μετά την συντριβή. Αρκετός κόσμος περίμενε την λίστα αρχικά με τα ονόματα των επιβατών. Με εκείνες τις σκηνές όλες στο αεροδρόμιο. Ήταν πρωτόγνωρα πράγματα για την Κύπρο. Για μένα πρωτόγνωρο είναι ότι 121 άτομα έφυγαν, όλες αυτές οι οικογένειες έσβησαν, κάποιες ολόκληρες ή έχασαν παιδιά, γονείς, γνωστούς, και δεν αναζήτησαν εκδίκηση με οποιονδήποτε τρόπο. Όλες αυτές οι οικογένειες άφησαν τη δικαιοσύνη να αποφασίσει και να τιμωρήσει τους υπαίτιους, πράγμα που δεν έκανε. Είναι κάτι που δεν τιμά την Κύπρο. Είναι από αυτά που λέμε ότι έμειναν ατιμώρητα στην Κύπρο. Έχουμε τώρα σπίτια κλειστά, έχουμε οικογένειες να συναντιόνται στα νεκροταφεία …».
 
Το μήνυμα του Σωτήρη Σωτηριάδη, δεκαπέντε χρόνια μετά το μεγάλο κακό, είναι σαφές. «121 άτομα πλήρωσαν με τη ζωή τους κάποιες αδυναμίες στην Κύπρο. Το θέμα είναι το πάθημα να γίνει μάθημα. Να μην το προσπεράσουμε. Πληρώσαμε πολύ βαρύ τίμημα για να ξαναγίνει οτιδήποτε».

 

• Τραγωδία ΗΛΙΟΣ: "Έχασα μάνα, πατέρα και αδελφή- Πενιχρή η στήριξη της πολιτείας"
• «Το αεροσκάφος πάει για το έδαφος-Έχει προσ... προσ... προσκρούσει...»