Η στρατηγική μείωσης της βλάβης για το κάπνισμα και το σουηδικό μοντέλο
15:01 - 22 Ιουλίου 2020

To κάπνισμα είναι το συμβατικότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας από το 1950 και εντεύθεν. Ενδεικτικό αυτού είναι το γεγονός πως ένας στους έξι πολίτες ανά το παγκόσμιο, είναι ενεργοί καπνιστές.
Ελλάδα και Κύπρος έχουν μάλιστα από τα μεγαλύτερα ποσοστά καπνιστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που τις κατατάσσει στις υψηλότερες βαθμίδες των κρατών μελών.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως άρχισε να παρατηρείται μείωση στους πολίτες που καπνίζουν τσιγάρα, αφού αρκετοί είναι αυτοί που επιλέγουν τη χρήση εναλλακτικών τρόπων καπνίσματος, όπως είναι το άτμισμα και το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Μιλώντας στον REPORTER, η καθηγήτρια δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και Διευθύντρια της Ακαδημαϊκής Μονάδας μελέτης καπνισματικής συμπεριφοράς Αναστασία Μπαρμπούνη, μίλησε για τη στρατηγική μείωσης της βλάβης που εφαρμόζεται τόσο στο κάπνισμα όσο και σε άλλους τομείς.
«Την τελευταία δεκαετία, υπάρχει μια σημαντική πρόοδος στη μείωση των καπνιστών. Αυτό ίσως αντανακλά και στη στροφή που κάνουν προς τα προϊόντα μειωμένης βλάβης, αφού έχει αυξηθεί το ποσοστό αυτών που χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό τσιγάρο».
Τι είναι η στρατηγική μείωσης της βλάβης
Η στρατηγική μείωσης της βλάβης, είναι ένα εργαλείο για τη δημόσια υγεία που χρησιμοποιείται και για άλλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα για τους ναρκομανείς.
Η στρατηγική μείωσης της βλάβης, είναι ένα εργαλείο για τη δημόσια υγεία που χρησιμοποιείται και για άλλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα για τους ναρκομανείς.
«Τους δίδεται ένα προϊόν που είναι λιγότερο βλαβερό, για να απεξαρτητοποιηθούν. Αντίστοιχη στρατηγική ακολουθείται και στη σεξουαλική υγεία, όπου μοιράζουμε σε ομάδες υψηλού κινδύνου, προφυλακτικά. Άρα η στρατηγική μείωσης της βλάβης, είναι κάτι γνωστό για τη δημόσια υγεία».
Σε ότι αφορά στο κάπνισμα, η κ. Μπαρμπούνη εξήγησε ότι «μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα άλλο προϊόν, το οποίο μπορεί να έχει δυνητικά λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Δεν είναι ακίνδυνο, σε καμία περίπτωση. Αυτά τα νέα προϊόντα, είναι εναλλακτικά του καπνίσματος. Ενέχουν κίνδυνο, σε κάποιο βαθμό, αλλά σε λιγότερο βαθμό από τα κανονικά τσιγάρα».
Έδωσε εξάλλου το παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών και ειδικότερα της Σουηδίας, όπου χρησιμοποιούν ένα καπνό που ονομάζεται «snus».
«Το βάζεις ανάμεσα ούλα και στα δόντια, απελευθερώνει τη νικοτίνη και μετά αυτό το πετάς. Είναι κάτι σαν τσίχλα. Από τότε που άρχισαν να χρησιμοποιούν το snus, έχουν πολύ λιγότερο επιπολασμό και επίπτωση των περιστατικών καρδιαγγειακής νόσου και καρκίνου του πνεύμονα».
Ως εκ τούτου, η Σουηδία με μια τέτοια παρέμβαση μείωσης της βλάβης, όπως αναφέρει η κ. Μπαρμπούνη, έχει βελτιώσει την εικόνα επιπολασμού του καπνίσματος. Κάτι αντίστοιχο, συμβαίνει και με τα τσιρότα νικοτίνης, αλλά και της χρήσης εισπνευστικών νικοτίνης.
Τι δείχνουν οι μελέτες
Πάντως, με βάση τις διαθέσιμες μελέτες που αφορούν στην πιθανότητα πρόκλησης λιγότερης βλάβης, επικρατεί αβεβαιότητα ως προς τη μακροχρόνια χρήση τέτοιων εναλλακτικών προϊόντων.
Πάντως, με βάση τις διαθέσιμες μελέτες που αφορούν στην πιθανότητα πρόκλησης λιγότερης βλάβης, επικρατεί αβεβαιότητα ως προς τη μακροχρόνια χρήση τέτοιων εναλλακτικών προϊόντων.
«Είναι ένας ανασταλτικός παράγοντας για να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα από το κοινό αυτά τα προϊόντα. Ξέρουμε, ότι από τα διαθέσιμα βραχυπρόθεσμα στοιχεία που έχουμε έως τώρα, για τυπικές και για χημικές διεργασίες που γίνονται. Όσον αφορά στις εκπομπές και την τοξικότητα αυτών των προϊόντων, έχουν τεκμηριωθεί ως λιγότερο επιβλαβή τόσο σε επίπεδο κυτταρικό όσο και στην ανθρώπινη φυσιολογία».
Η Διευθύντρια της Ακαδημαϊκής Μονάδας μελέτης καπνισματικής συμπεριφοράς υπέδειξε εξάλλου ότι, «οι μακροχρόνιες επιπτώσεις τους, είναι αυτό που κρατάει τον πληθυσμό από το να επιλέξει ένα τέτοιο προϊόν. Είναι κατανοητό όμως, ότι αυτό συμβαίνει σε όλα τα καινούργια προϊόντα».
Έφερε εξάλλου ως παράδειγμα το εμβόλιο για τον κορωνοϊό, το οποίο δεν ξέρουμε, όπως είπε, κατά πόσον μακροχρόνια θα μας δημιουργήσει πρόβλημα. «Δεν θα πούμε ότι δεν θα το κάνουμε, γιατί δεν θα ξέρουμε αργότερα τα αποτελέσματά του».
Ως προς το κατά πόσον οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ακολουθήσουν μια άλλη στρατηγική για μείωση του καπνίσματος από τους πολίτες, η κ. Μπαρμπούνη επεσήμανε ότι, «αυτή η στρατηγική πρέπει να είναι συνολική και όχι από μια χώρα μόνο, καθώς αυτό θα ήταν λάθος. Το χρησιμοποιούμε ως σκαλοπάτι. Πρέπει να γίνει εκπαίδευση στα παιδιά, να βοηθηθούν οι καπνίζοντες και αυτό να είναι ένα παρακλάδι».
Ως προς το κατά πόσον οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ακολουθήσουν μια άλλη στρατηγική για μείωση του καπνίσματος από τους πολίτες, η κ. Μπαρμπούνη επεσήμανε ότι, «αυτή η στρατηγική πρέπει να είναι συνολική και όχι από μια χώρα μόνο, καθώς αυτό θα ήταν λάθος. Το χρησιμοποιούμε ως σκαλοπάτι. Πρέπει να γίνει εκπαίδευση στα παιδιά, να βοηθηθούν οι καπνίζοντες και αυτό να είναι ένα παρακλάδι».
Τόνισε εξάλλου ότι όταν έχει απέναντί της ένα καπνιστή, αυτό που του λέει, είναι ότι πρέπει να πάει σε ένα ιατρείο διακοπής καπνίσματος και να κάνει μια συνολική παρέμβαση είτε με φάρμακα, είτε να το κόψει.
«Αν δεν μπορεί, θα είναι μια εναλλακτική αυτά τα προϊόντα. Επ'ουδενί δεν ενθαρρύνουμε τους νέους να ξεκινήσουν τη χρήση αυτού του προϊόντος».
Στο μεταξύ, στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου, θα διεξαχθεί το τρίτο συνέδριο «Scientific Summit on Tobacco Harm Reduction», το οποίο θα γίνει για πρώτη φορά διαδικτυακά. Σημειώνεται ότι τα δύο προηγούμενα έγιναν στο ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και είχαν μεγάλη επιτυχία.
Στο συνέδριο θα συμμετέχουν επιστήμονες που ασχολούνται με το κάπνισμα και όλα αυτά τα προϊόντα μείωσης της βλάβης.