Εγκώμια για την Κύπρο από τον Τζέφρι Σακς-«Σημαντική η καλή ηγεσία σε κρίσιμες εποχές»

Στη σημασία της καλής ηγεσίας για αντιμετώπιση ζητημάτων όπως είναι η πανδημία αλλά και η κλιματική αλλαγή, αναφέρεται ο διεθνούς φήμης οικονομολόγος, Καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και Διευθυντής του Δικτύου του ΟΗΕ για Λύσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης Τζέφρι Σακς.

Σε συνέντευξη που παραχωρεί στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Καθηγητής Σακς ασκεί κριτική στην πολιτική που ακολουθεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, εκφράζει αμφιβολία ότι το εμβόλιο για τον κορωνοϊό θα είναι έτοιμο για παραγωγή σύντομα, αναφέρεται στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην Μεσόγειο μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος στην προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και μιλάει για το καινούριο του βιβλίο.

Σε ερώτηση πιο είναι το πρώτο μάθημα που πρέπει να αντλήσουμε από την πανδημία του κορωνοϊού ο Καθηγητής Σακς απαντάει ότι «το πρώτο μάθημα είναι ότι η πανδημία μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο με καλή ηγεσία και αποτελεσματικά συστήματα δημόσιας υγείας».

Έτσι, προσθέτει, «αν και πρόκειται για μια τρομερή κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να ξεπεραστεί».

«Ευτυχώς, η Κύπρος και η Ελλάδα, τα έχουν καταφέρει καλύτερα από ότι άλλες περιοχές στην Ευρώπη», αναφέρει, εκφράζοντας την ελπίδα ότι αυτό θα συνεχιστεί.

«Η περιοχή Ασίας Ειρηνικού έχει γενικότερα περιορίσει την πανδημία αλλά οι ΗΠΑ υποφέρουν από μια άλλη ασθένεια η οποία λέγεται Ντόναλντ Τραμπ. Οπότε, έχουμε έναν παντελώς ανίκανο και κακόβουλο Πρόεδρο και αυτό φαίνεται στους 110.000 θανάτους στην κοινωνία μας».

«Γι αυτό πιστεύω ότι υπάρχει ένα πολύ ισχυρό επιχείρημα υπέρ της καλής διακυβέρνησης γιατί πρόκειται για μια φοβερή μάστιγα η οποία θα βγει εκτός ελέγχου όταν η κυβέρνηση είναι ανίκανη ή κακόβουλη», σημειώνει.
 
Αμφιβολίες ότι θα έχουμε εμβόλιο σύντομα
Σε ερώτηση αν θεωρεί ότι ένα ενδεχόμενο εμβόλιο κατά της πανδημίας μπορεί να διατεθεί ευρέως ανά το παγκόσμιο όπως έχει καλέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ή αν οι μεγάλες δυνάμεις ενδεχομένως να ανταγωνιστούν η μια την άλλη για να συγκεντρώσουν τις μεγαλύτερες ποσότητες απαντάει ότι το πρώτο ερώτημα είναι κατά πόσο θα υπάρξει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο και το δεύτερο πόσο δίκαια θα κατανεμηθεί.

Σύμφωνα με τον Καθηγητή Σακς πρόκειται για τεράστιες αβεβαιότητες που εντείνονται από το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά συμφέροντα εταιρειών οι οποίες ανακοινώνουν θετικά αποτελέσματα που δεν σημαίνουν και πολλά στην πραγματικότητα.
Ο λόγος, λέει, είναι γιατί αυτά προσελκύουν περισσότερους επενδυτές, ενισχύουν τις τιμές των μετοχών και είναι πιο εύκολο να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση από κυβερνήσεις.

Οπότε, προσθέτει, «έχω κάποιες αμφιβολίες ότι θα έχουμε ένα εμβόλιο κάποια στιγμή σύντομα».

Στις ΗΠΑ, αναφέρει, μας έχουν πει ότι μια εταιρεία η οποία ονομάζεται Moderna θα αρχίσει την παραγωγή ενός εμβολίου το φθινόπωρο. Ο ίδιος θεωρεί ωστόσο ότι «είναι πολύ απίθανο ότι ένα τέτοιο εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο και θα χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη κλίμακα». «Η τεχνολογική βάση του εμβολίου είναι μη αποδεδειγμένη. Για να είναι ασφαλές για χρήση θα πρέπει να υπάρξει μια περίοδος δοκιμών ενός χρόνου περίπου πριν να χρησιμοποιηθεί σε εκατομμύρια ή ακόμα και δισεκατομμύρια ανθρώπους», λέει. Φυσικά, προσθέτει, υπάρχουν και άλλα υποψήφια εμβόλια τα οποία μπορεί να είναι αποτελεσματικά, αλλά μπορεί και όχι. Ο Καθηγητής Σακς σημειώνει ότι «πρέπει να ενεργήσουμε με βάση την υπόθεση ότι δεν θα υπάρξει εμβόλιο σύντομα».

Τώρα, συνεχίζει, αν αναπτυχθεί ένα εμβόλιο τότε το ζήτημα της δίκαιης διάθεσης θα εγερθεί και υπάρχουν διαφορετικά στρατόπεδα και δομές ισχύος σε σχέση με αυτό. Η Κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι σε μεγάλο βαθμό στα χέρια των φαρμακευτικών εταιρειών, οπότε πιθανόν θα προσπαθήσει να υπερασπιστεί τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας και τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Υπενθυμίζει ότι η πολιτική του Προέδρου των ΗΠΑ είναι «Η Αμερική Πρώτα». Εκφράζει την άποψη ότι θα υπάρξει πολύ σθεναρή αντίδραση παγκοσμίως σε μια τέτοια κίνηση. «Πολλές άλλες χώρες έχουν συνασπιστεί για να υπάρξει δικαιοσύνη στην χρήση του εμβολίου και για να γίνει διαθέσιμο ευρέως», αναφέρει, προσθέτοντας ότι «μάλλον θα υπάρξει μάχη γι αυτό».

Ξέρετε, αναφέρει, «θα ήταν πολύ καλή τύχη να έχουμε ένα εμβόλιο σύντομα, αλλά ας κάνουμε τα σχέδια μας για την περίπτωση που δεν θα υπάρξει και ας χρησιμοποιήσουμε τις πιο παραδοσιακές μεθόδους των διαγνωστικών εξετάσεων και της καραντίνας και των μασκών προσώπου και άλλων τύπων προστασίας».
 
Αγώνας για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης
Σε ερώτηση αν θεωρεί ότι η επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης μέχρι το 2030 είναι εφικτή με την απόσυρση των ΗΠΑ από την Συνθήκη του Παρισιού για το Κλίμα απαντάει ότι στην Αμερικανική ήπειρο υπάρχουν τρεις Πρόεδροι, οι οποίοι θεωρούνται λαϊκιστές. Ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, ο Ζαΐχ Μποσλονάρου στη Βραζιλία και ο Λοπέζ Ομπρεντόρ στο Μεξικό. «Το γεγονός ότι και οι τρεις Πρόεδροι είναι υπέρ των ορυκτών καυσίμων και προωθούν πολιτικές που είναι εναντίον του ελέγχου του κλίματος και αποτυγχάνουν να ελέγξουν την πανδημία επίσης λέει πολλά», αναφέρει.

Στο ερώτημα τι μας λέει αυτό, απαντάει ότι δείχνει ότι αυτοί οι ηγέτες δεν νοιάζονται πραγματικά για να προστατέψουν τους ανθρώπους. Ακόμα και όταν πρόκειται για ένα ιό, λέει, δεν τους νοιάζει. Κατά τον ίδιο τρόπο, πως θα τους νοιάζει όταν πρόκειται για κάτι οι κίνδυνοι για το οποίο θα πάρουν 10 ή 20 ή 30 χρόνια να φανούν; διερωτάται. Αλλά κατά τη δική μου άποψη, προσθέτει, αυτό δείχνει πόσο επικίνδυνοι είναι αυτοί οι ηγέτες και αυτός είναι ένας από τους λόγους που έχουμε τόσο μεγάλο πρόβλημα στις ΗΠΑ.
Αναφορά κάνει, μεταξύ άλλων και στο γεγονός ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ επιθυμεί να βγάλουν χρήματα οι πετρελαϊκές εταιρείες. Χρηματοδοτούν την εκστρατεία του, λέει. «Θέλει ισχύ και πλούτο και γι αυτό η κλιματική αλλαγή δεν βρίσκεται στην ατζέντα του», προσθέτει.

Θέτει το ερώτημα τι σημαίνει αυτό για την ανθρωπότητα, απαντώντας ότι «σημαίνει ότι θα έχουμε ένα πραγματικό αγώνα για να δουλέψουν οι πολιτικές για όλους».

Αναφορά κάνει ο Καθηγητής Σακς και στην Ανατολική Μεσόγειο και το γεγονός ότι υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Για την Κύπρο σημειώνει ότι είναι εξαιρετικά ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, στην αύξηση της στάθμης της θάλασσας, στην ξηρασία και στις ψηλότερες θερμοκρασίες.

Οπότε, λέει, θα πρέπει όλοι και η πολιτική ηγεσία, κάτι που ελπίζω και πιστεύω ότι ισχύει στην Κύπρο, να είναι προσεκτικοί. Θεωρώ ότι σε ολόκληρη την Μεσογειακή περιοχή θα πρέπει να μπορούν να πουν «όχι, δεν θα αναπτύξουμε άλλους υδρογονάνθρακες θα επικεντρωθούμε στην ηλιοφάνεια».

«Γνωρίζω ότι η Κύπρος έχει πολλή ηλιοφάνεια, μια από τις καλύτερες ηλιοφάνειες στον κόσμο, γι αυτό και αυτή είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας για παράδειγμα», προσθέτει.

«Βρισκόμαστε εν μέσω μιας πολιτικής μάχης. Όπως ο έλεγχος της πανδημίας έχει να κάνει με την πολιτική, έτσι και η κλιματική αλλαγή», λέει, σημειώνοντας ότι στον ίδιο δεν αρέσει η πολιτική όπως είναι τώρα γιατί δεν θεωρεί ότι είναι τίμια και ότι εργάζεται για το δημόσιο συμφέρον αλλά ότι αφορά τα συμφέροντα μικρών ομάδων οι οποίες εργάζονται εναντίον του δημοσίου συμφέροντος.  
 
Προτεραιότητα για την Κύπρο η βιώσιμη ανάπτυξη και η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής
Σε ερώτηση αν πιστεύει ότι μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην ευρύτερη προσπάθεια για βιώσιμη ανάπτυξη και καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής απαντάει «οπωσδήποτε».

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, λέει, «έχει δηλώσει ότι αποτελεί προτεραιότητα για την περιοχή». «Είναι αντιμέτωπος με όλες τις πιέσεις στην περιοχή και τις χώρες με υδρογονάνθρακες αλλά γνωρίζει πολύ καλά πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και έτσι έχει πάρει την πρωτοβουλία να διασφαλίσει ότι οι πολιτικοί ηγέτες στην περιοχή γνωρίζουν τους κινδύνους και θα ενώσουν δυνάμεις για να βρουν λύσεις και αυτό μπορεί να κάνει πολύ μεγάλη διαφορά», σημειώνει.

«Η ηγεσία παίζει μεγάλο ρόλο», επαναλαμβάνει. «Όταν υπάρχει απουσία ηγεσίας ή υπάρχουν καταστροφικοί ηγέτες όπως έχουμε εμείς στις ΗΠΑ αυτή την στιγμή τότε καταλήγεις να έχεις μια κατεστραμμένη οικονομία, καταλήγεις να έχεις τεράστιο αριθμό θανάτων από μια πανδημία, καταλήγεις να έχεις αναταραχές στους δρόμους», αναφέρει, προσθέτοντας ότι «τα έχουμε όλα αυτά». Εκφράζει επίσης την άποψη ότι «ο Τραμπ είναι ο χειρότερος Πρόεδρος που είχαμε ποτέ και σε μικρό χρονικό διάστημα έχει καταστρέψει την οικονομία, έχει αποτύχει να ελέγξει την πανδημία και έχει προκαλέσει κοινωνική αναταραχή και προκαλεί την ίδια ώρα και μια γεωπολιτική κρίση. Είναι πολύ ασύνηθες».
 
«Οι Εποχές της Παγκοσμιοποίησης»
Κληθείς να πει λίγα λόγια για το καινούριο του βιβλίο το οποίο έχει κυκλοφορήσει πρόσφατα «Οι Εποχές της Παγκοσμιοποίησης» (Ages of Globalization) αναφέρει ότι «η ιδέα είναι να κατανοήσουμε την φύση του διασυνδεδεμένου κόσμου μας κοιτάζοντας την ιστορία αυτής διασύνδεσης από την αρχή του είδους μας».

Το βιβλίο ασχολείται με τα επτά στάδια της παγκοσμιοποίησης αρχίζοντας 70.000 χρόνια πίσω με την διασπορά του πληθυσμού από την Αφρική, την γέννηση της γεωργίας, την ιππική εποχή, την κλασσική εποχή, την εποχή των ανακαλύψεων των θαλάσσιων διαδρομών από την Ευρώπη προς την Αμερική και την Ασία, την βιομηχανική εποχή. Τέλος, το βιβλίο πραγματεύεται την παρούσα έβδομη και ψηφιακή εποχή, η οποία βρίσκεται σύμφωνα με τον Καθηγητή Σακς σε ένα σταυροδρόμι.

«Πιστεύω ότι (η εποχή) αυτή βιώνει θεμελιώδη αποτελέσματα μετασχηματισμού τα οποία επιταχύνονται αυτή την στιγμή από την ίδια την πανδημία, γιατί πράγματι κινούμαστε με δραματικούς ρυθμούς προς μια ψηφιακή οικονομία σε διάστημα μόλις εβδομάδων», λέει.

Όλοι καταλαβαίνουν ότι δεν πρόκειται να πάμε πίσω στο πως γίνονταν τα πράγματα προηγουμένως, προσθέτει.

Ο Καθηγητής Σακς εξηγεί επίσης ότι στο βιβλίο του αναφέρεται σε τρεις μετασχηματισμούς. «Ο πρώτος είναι ο τεχνολογικός μετασχηματισμός με ό,τι αυτό συνεπάγεται», αναφέρει. «Ένας δεύτερος είναι ο γεωπολιτικός μετασχηματισμός καθώς κινούμαστε προς ένα πολυπολικό κόσμο με μια πολύ πιο ισχυρή και σημαντική Ανατολική Ασία και φυσικά την Κίνα να παίζει ένα τεράστιο ρόλο».  Και ένας τρίτος, προσθέτει, «είναι το γεγονός ότι διανύουμε αυτό που ονομάζουν οι γεωλόγοι την Ανθρωπόκαινο εποχή, που σημαίνει την εποχή που η ανθρώπινη δραστηριότητα αλλάζει το φυσικό σύστημα του πλανήτη τόσο δραματικά που έχουμε θέσει εαυτόν σε μεγάλο κίνδυνο».  Ζούμε σε μια πολύ περίπλοκη στιγμή αλλαγής, λέει.