Διαφορετικό το επίπεδο δυσκολίας για οριοθέτηση ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο

Η ελληνοϊταλική συμφωνία για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) των δύο χωρών κλείνει ένα ανοιχτό μέτωπο, στη βάση των κανόνων του διεθνούς δικαίου, το επίπεδο δυσκολίας ωστόσο για ανάλογες διευθετήσεις δεν είναι το ίδιο σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, εκτιμούν διεθνολόγοι, που μίλησαν στο ΚΥΠΕ.
 
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Σωτήρης Σέρμπος και ο διεθνολόγος Ζήνωνας Τζιάρρας δηλώνουν ακόμη ότι τα υφιστάμενα δεδομένα δεν είναι κατ΄ ανάγκη ευνοϊκά για να προχωρήσουν Ελλάδα και Κύπρος σε μια μεταξύ τους οριοθέτηση της ΑΟΖ, ενώ κλειδί για τις εξελίξεις θα αποτελέσει και η στάση της Αιγύπτου, πέραν των κινήσεων της Τουρκίας.
 
Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ ο κ. Σέρμπος, αναφέρθηκε στη συμφωνία οριοθέτησης που υπεγράφη πρόσφατα στην Αθήνα από τον Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκο Δένδια και τον Ιταλό ομόλογό του, Λουίτζι ντι Μάιο. «Κλείσαμε ένα ανοιχτό μέτωπο, για το οποίο ξοδέψαμε πολύ διπλωματικό κεφάλαιο με μια χώρα εταίρο και σύμμαχο. Έχουμε μια πρώτη συμφωνία οριοθέτησης, που για την Ελλάδα έχει ισχυρό συμβολισμό», είπε.
 
Για την Ελλάδα, που πορεύεται με βάση τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, ήταν πολύ σημαντικό να υπάρξουν και άλλες χώρες, οι οποίες αναγνωρίζουν και προχωρούν σε αυτόν τον τρόπο κατοχύρωσης των δικαιωμάτων τους, είπε. «Θεωρώ ότι αυτός ήταν ένας ωφέλιμος συμβιβασμός, σε καμία περίπτωση όμως δεν σημαίνει ότι το επίπεδο δυσκολίας είναι το ίδιο στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο», συνέχισε.
 
Σε κάθε περίπτωση, ο Καθηγητής Σέρμπος επισημαίνει το γεγονός ότι η συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας έγινε με τη μεθοδολογία της μέσης γραμμής, ενώ λέει ότι η πρόσφατη συμφωνία μπορεί να λειτουργήσει υποβοηθητικά για μια οριοθέτηση και με την Αλβανία.
 
Παράλληλα, υποδεικνύει ότι η συμφωνία επιβεβαιώνει ότι όλα τα μεγάλα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα, όσον αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. «Ενώ είναι αποδεκτό ότι όλα τα νησιά δικαιούνται ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, η έκταση του δικαιώματος ποικίλει, γιατί ένα διεθνές δικαιοδοτικό όργανο θα λάβει υπόψη του τη θέση του νησιού» και όλα τα γεωγραφικά δεδομένα, συμπληρώνει. Σε κάθε περίπτωση, αυτό είναι κάτι που το ήθελε η Ελλάδα, καθώς αποτελεί μια θέση που έρχεται σε σύγκρουση με την τουρκική θέση ότι τα νησιά δεν δικαιούνται να έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, λέει.
 
Αναφερόμενος στην επικείμενη μετάβαση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στο Κάιρο, ο κ. Σέρμπος εκτιμά ότι η επίδραση της ελληνοϊταλικής συμφωνίας στην προσπάθεια για πλήρη ή μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο είναι περιορισμένη. «Δεν αλλάζει κάτι, καθώς εξακολουθούν να παραμένουν τα προβλήματα με την Αίγυπτο», τα οποία, όπως υποδεικνύει, χρονίζουν.
 
"Έχουμε μια διαφορετική εκτίμηση σε επίπεδο γραφειοκρατίας στο αιγυπτιακό Υπουργείο Εξωτερικών, όσον αφορά την επήρεια που δικαιούνται το Καστελλόριζο, το σύμπλεγμα της Μεγίστης και κάποια νησάκια νότια της Κρήτης", λέει. Εκεί η Ελλάδα θα έπρεπε να αποδεχτεί κάποιον συμβιβασμό και να δει αν και κατά πόσο είναι ωφέλιμος για τα εθνικά συμφέροντα ή αν λόγω προβλημάτων με την Τουρκία θα προχωρήσει με μια τμηματική οριοθέτηση, λέει.
 
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Σέρμπο, η οριοθέτηση θα ενίσχυε το νομικό, αλλά και διπλωματικό οπλοστάσιο της Ελλάδας, καθώς θα παρείχε μεγαλύτερες δικλείδες ασφαλείας στην περίπτωση που η Τουρκία εφαρμόσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο. «Ουσιαστικά η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει ένα γεωπολιτικό μνημόνιο εκ μέρους της Άγκυρας, όχι ένα μνημόνιο με όρους διεθνούς δικαίου», το οποίο μετά βεβαιότητας επηρεάζει τις πολιτικές αποφάσεις της Αθήνας, λέει.
 
Αυτό λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών ανταγωνισμών που έχουν αντίκτυπο στα περιφερειακά ζητήματα της ασφάλειας, συνεχίζει, υποδεικνύοντας ότι το θέμα αξιολογεί και η ίδια η Αίγυπτος. «Υπήρξαν κύκλοι του αιγυπτιακού Υπουργείου Εξωτερικών που όταν είδαν το τουρκολυβικό μνημόνιο διερωτήθηκαν κατά πόσο θα πρέπει να προχωρήσουν σε μια σιωπηρή αποδοχή του. Δεν το έκανε αυτό δεκτό ο Πρόεδρος Αλ Σίσι», είπε.
 
Επεσήμανε παράλληλα ότι παραμένει ο στόχος μια συνολικότερης διευθέτησης με ειρηνικά μέσα και σίγουρα το πρόβλημα δεν θα λυθεί δια της χρήσης στρατιωτικής ισχύος. Όλα τα δικαιώματα που πηγάζουν από το διεθνές δίκαιο και το πνεύμα της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας κατοχυρώνονται μέσα από διμερείς συμφωνίες και έτσι προχωρά η άσκηση των δικαιωμάτων αυτών, ανέφερε.
 
Ερωτηθείς για τις προοπτικές μιας διμερούς οριοθέτησης της ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου, ο κ. Σέρμπος είπε ότι «δεν νομίζω ότι είναι καν στις προτεραιότητες της ελληνικής Κυβέρνησης». Η προσπάθεια της Αθήνας είναι να γίνει ο βέλτιστος δυνατός συντονισμός με τη Λευκωσία για ανάδειξη του θέματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συμπλήρωσε.
 
Το πρόβλημα, συνέχισε, είναι ότι δεν υπάρχει κοινός τόπος, καθώς αναδεικνύονται αντικρουόμενα εθνικά συμφέροντα μεταξύ των κρατών μελών. Όσο απουσιάζει μια τέτοια προσέγγιση από πλευράς Ευρώπης, η Τουρκία θα συνεχίσει να προκρίνει ένα «συναλλακτικό» μοντέλο μέσα από ένα δούναι και λαβείν που εξυπηρετεί την ίδια, αλλά δεν συνάδει με το ευρωπαϊκό πνεύμα αρχών και αξιών, κατέληξε.
 
Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο διεθνολόγος Ζήνωνας Τζιάρρας ανέφερε από την πλευρά του ότι η συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας είναι σημαντική, καθώς εφόσον κυρωθεί, κλείνει ένα χρόνιο πρόβλημα. «Αυτό είναι σημαντικό για τις σχέσεις των δύο χωρών, ενώ η Ελλάδα αποκτά την πρώτη της οριοθετημένη ΑΟΖ» στα δυτικά της χώρας, είπε.
 
Ανέφερε εξάλλου ότι η συμφωνία είναι σημαντική από νομικής άποψης, καθώς η οριοθέτηση έγινε με τη χρήση της μέσης γραμμής, που είναι η μέθοδος την οποία προκρίνει η Ελλάδα και στην περίπτωση του Αιγαίου. Άλλο σημαντικό στοιχείο, συνέχισε, είναι ότι αναγνωρίζεται ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στα νησιά, κάτι που αρνείται γενικότερα η Τουρκία στην πλευρά του Αιγαίου.
 
Παράλληλα επιβεβαιώνει το επιχείρημα της Ελλάδας ότι όλα αυτά τα ζητήματα μπορούν να επιλυθούν στη βάση του διεθνούς δικαίου, ειρηνικά και με βάση την ερμηνεία του διεθνούς δικαίου, που υποστηρίζει η Αθήνα και όχι την ερμηνεία, που δίνει η Τουρκία.
 
Πέραν των θετικών στοιχείων της συμφωνίας, ο διεθνολόγος παρατηρεί ότι αν και η Ελλάδα είχε το δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, δεν το έπραξε κατά την ελληνοϊταλική συμφωνία. Εάν η Ελλάδα στην περίπτωση αυτή δεν προχώρησε στην επέκταση των χωρικών υδάτων, διερωτάται κανείς πόσο εύκολο είναι να το πράξει στην περίπτωση του Αιγαίου, συνέχισε.
 
Αυτό, είπε, δημιουργεί ερωτηματικά και ως προς το ποιο θα είναι το μέλλον της αιγιαλίτιδας ζώνης, ιδιαίτερα στα νησιά του Αιγαίου, που είναι και ένα από τα μεγάλα ζητήματα των ελληνοτουρκικών διαφορών. Το γεγονός ότι δεν επεκτάθηκε η αιγιαλίτιδα ζώνη προς την πλευρά της Ιταλίας είναι ένα σημαντικό ζήτημα που ενδεχομένως θα το χρησιμοποιήσει η Τουρκία στη δική της επιχειρηματολογία, σημείωσε.
 
«Δημιουργείται ένα μομέντουμ, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει θετικά για το κλείσιμο και άλλων ζητημάτων στην περιοχή», είπε και υπέδειξε το παράδειγμα την Αλβανίας. Ερωτηθείς για την οριοθέτηση της ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου, ο κ. Τζιάρρας είπε ότι πρόκειται για πιο δύσκολη περίπτωση από την Αλβανία.
 
Ο κ. Τζιάρρας είπε ότι ο διάλογος της Αθήνας με το Κάιρο συνεχίζεται. Λόγω πιέσεων, παλαιότερα, της Τουρκίας αλλά και των αντιλήψεων της Αιγύπτου, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την επήρεια της ΑΟΖ στο θέμα του Καστελλόριζου, υπάρχει μια δυσκολία από το Κάιρο στη θεώρηση των πραγμάτων, στον χώρο που είναι μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου, εξήγησε.
 
«Φαίνεται να μην υπάρχει απόλυτη ταύτιση απόψεων στο πώς θα είναι τα πράγματα» σε μια πιθανή οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο, είπε. Ενδεχομένως, συνέχισε, αυτός να είναι ο λόγος που η Ελλάδα αναφέρεται αυτή τη στιγμή σε τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο, αφήνοντας πιθανόν το Καστελλόριζο εκτός της διευθέτησης σε πρώτη φάση.
 
Λέει πάντως πως παρά το κακό επίπεδο των σχέσεων τους, η Τουρκία εμφανίζει στην Αίγυπτο το δέλεαρ της οριοθέτησης μιας μεγαλύτερης ΑΟΖ, χρησιμοποιώντας τη μέση γραμμή μεταξύ των ακτών των δύο χωρών και απαλείφοντας την ΑΟΖ του Καστελλορίζου.
 
«Είναι ένα σημαντικό θέμα, το οποίο η Αίγυπτος πραγματικά το λαμβάνει υπόψη» και ενδεχομένως να την κρατά πίσω από το να προχωρήσει σε μια πλήρη οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα και την Κύπρο, είπε.
 
Λέει ακόμη ότι η Αίγυπτος ενδέχεται να μην προσεγγίζει το θέμα με τους όρους της υφιστάμενης γεωπολιτικής κατάστασης και περιμένει μια μελλοντική διευθέτηση με την Τουρκία, η οποία θα είναι ευνοϊκότερη για το Κάιρο. Επομένως το Κάιρο μπορεί να μην βιάζεται να προχωρήσει τώρα σε μια κίνηση με την Ελλάδα, είπε.
 
Ερωτηθείς κατά πόσο είναι εφικτό να προχωρήσουν Ελλάδα και Κύπρος με οριοθέτηση, ο κ. Τζιάρρας είπε ότι αν η Αίγυπτος δεν υποστηρίζει αυτή την κίνηση, ενδεχομένως να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ένας από τους λόγους που η Ελλάδα δεν προχωρά, πέραν των δικών της επιφυλάξεων για την αντίδραση της Τουρκίας, ίσως να είναι ότι και η Αίγυπτος έχει τους δικούς της ενδοιασμούς για αυτή την κίνηση, είπε.
 
Ανέφερε ακόμη ότι τα υφιστάμενα δεδομένα δεν είναι κατ΄ ανάγκη ευνοϊκά για να προχωρήσουν Ελλάδα και Κύπρος σε μια οριοθέτηση, ενώ θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε το αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων της Αθήνας με το Κάιρο.
 
Θα διαφανεί αν το μομέντουμ που έχει δημιουργηθεί με την ελληνοϊταλική συμφωνία παράξει θετικά αποτελέσματα, τα οποία θα παρασύρουν κυρίως το Κάιρο. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα πρέπει να αποτυπωθεί πρακτικά, σε διαφορετική περίπτωση σημαίνει ότι δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις να κινηθεί η Ελλάδα με οριοθετήσεις ανατολικότερα, προς Αίγυπτο και Κύπρο, κατέληξε.

 

Πηγή: ΚΥΠΕ