Ο Ερντογάν, ο κορωνοϊός και ο τροχός που πρέπει να γυρίζει…

Αρκετοί διεθνείς αναλυτές παρακολουθούν με ενδιαφέρον την περίπτωση της Τουρκίας. Όπως και προ κορωνοϊού, έτσι και σήμερα, ο αυταρχικός Πρόεδρός της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει πολύ δική του προσέγγιση στο θέμα. Κατηγορείται ότι αποκρύβει κρούσματα και ότι κάνει αλχημείες στον τρόπο που καταγράφονται οι νεκροί, την ίδια στιγμή που ο ίδιος υποστηρίζει ότι κάνει πολύ καλύτερη διαχείριση της κρίσης από τη Δύση.
 
Η Τουρκία έχει εφαρμόσει μία προσέγγιση που δεν είναι lockdown αλλά εμπεριέχει μερικούς αποκλεισμούς (επαναλαμβανόμενα ολιγοήμερα πλήρη lockdowns σε 31 περιοχές). Αυτή την εβδομάδα θα επιβάλει για πρώτη φορά απαγόρευση κυκλοφορίας τεσσάρων ημερών. Όλα αυτά προκαλούν ερωτήματα. Πώς σκέφτεται ο Ερντογάν για το ζήτημα του κορωνοϊού και πώς οι πολιτικές του ατζέντες εμφιλοχωρούν στη διαχείριση της κρίσης; Ποιες είναι οι προτεραιότητές του και ποια τα εμπόδιά του;

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ
 
Ο Τούρκος Πρόεδρος επαναλαμβάνει συνεχώς πως «πρέπει να συνεχίσει να γυρίζει ο τροχός». Αυτό είναι το προσωπικό του σύνθημα στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Και μέσα σ’ αυτόν τον τροχό χωρά, πέραν από την οικονομία, η κοσμοθεωρία του, η πολιτική του ατζέντα και όλες του οι αντιφάσεις.
 
Τα ένστικτα της εξουσίας
Μιλώντας στον REPORTER, ο λέκτορας στο τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου Νίκος Μούδουρος, εξήγησε ότι ο Ερντογάν, όπως και άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες, θεωρεί ότι η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει κρίση παρόμοια με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Στον πολιτικό του λόγο θέλει να δώσει το μήνυμα ότι, μέσα από αυτή την ιστορία, στο παγκόσμιο σύστημα τίποτα δεν θα μείνει το ίδιο. Κάνει μία φωτογραφία ολόκληρου του πλανήτη, βλέπει το πριν της πανδημίας και το μετά της πανδημίας μέσα από μία ρήξη και όχι μέσα από συνέχειες», εξηγεί.
 
Πεποίθηση του Ερντογάν είναι, συνεπώς, πως μετά τον κορωνοϊό θα υπάρχει κάτι νέο, στο οποίο η Τουρκία πρέπει να πάρει τη θέση που της αξίζει, ως ένα ισχυρό κράτος. Αν σταματήσει να γυρίζει ο τροχός και τερματιστεί η οικονομική δραστηριότητα σε μία χώρα που βίωσε βαθιά οικονομική κρίση τα τελευταία δύο χρόνια, δεν θα μπορεί η Τουρκία, κατά την ανάγνωση του Ερντογάν, να βγει ισχυρή. Αυτό εξηγεί το παράξενο μοντέλο lockdowns που εφαρμόζει, που κινούνται στη λογική πως πρέπει να συνεχίσουν να δουλεύουν όσοι περισσότερο γίνεται για όσο περισσότερο γίνεται. Και τα οικονομικά του πακέτα είναι επίσης προσαρμοσμένα σε αυτή τη λογική, όπως επεσήμανε ο Δρ. Μούδουρος.
 
Ο Ερντογάν, εκ των πραγμάτων λαμβάνει υπόψη του κι άλλες καταστάσεις, όπως το γεγονός πως ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού θα επηρεαστεί από τα  lockdowns, επειδή είναι μισθωτοί, υπάλληλοι, εργάτες κτλ. Την ίδια στιγμή, η αδήλωτη εργασία στην Τουρκία υπολογίζεται κοντά στο 27%. «Άρα μιλούμε για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που γυρίζει τον τροχό και είναι πλήρως εκτεθειμένο», σημείωσε ο Νίκος Μούδουρος.
Αυτή η προσέγγιση του Τούρκου Προέδρου κρύβει, όμως, μέσα τις κι άλλες ιδεολογικές αντιλήψεις, αφού υπεισέρχονται τα συντηρητικά ένστικτα της εξουσίας του. Δηλαδή, παρόλο που θεωρεί πως θα αναδυθεί ένας νέος κόσμος μέσα από την πανδημία, πιστεύει ότι αυτός θα φέρει χαρακτηριστικά, τα οποία η Τουρκία έχει ήδη υιοθετήσει από την προηγούμενη δεκαετία, γεγονός που καταδεικνύει και την αντίφαση στη λογική του.
 
Θεωρώντας ότι κανένας άλλος θεσμός εκτός από το κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον κορωνοϊό, ο Ερντογάν προβάλλει το δικό του μοντέλο κράτους, που χαρακτηρίζεται από υπερσυγκέντρωση εξουσίας, με στόχο να το ενδυναμώσει. Παρουσιάζει, δηλαδή, το δικό του «παλιό» ως την απάντηση στην επικράτηση του νέου. «Ενσωματώνει τους ψηφοφόρους στην έννοια της κρατικής εξουσίας και κατ’ επέκταση των κρατικών προνομίων, την οποία θα πρέπει να συνεχίσει. Η αγωνία του να συνεχιστεί μετά την πανδημία, μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι αντιμετωπίζει πραγματική κρίση στην εξουσία του», εξήγησε ο Δρ. Μούδουρος.
 
Η πανδημία ανέδειξε τις αδυναμίες των παγκόσμιων θεσμών και ο Ερντογάν επιδεικνύει την αποτυχία της Δύσης, παρουσιάζοντας την ως αποτυχία της πολιτικής των ανοιχτών συνόρων και της ελεύθερης αγοράς σε παγκόσμιο επίπεδο. «Μεταφέρει αυτή την κατάσταση με τον ιδεολογικό μανδύα ότι έχει επιπλέον αξία πλέον το συνθηματικό μιας γηγενούς και εθνικής οικονομικής πολιτικής. Από την παραγωγή μίας μάσκας μέχρι την τεχνολογία, ο Ερντογάν εκτιμά ότι αξίζει τον κόπο να επανασχεδιάσουν την οικονομία με τέτοιο τρόπο, που να απεξαρτηθεί από τις πιο ισχυρές βιομηχανικά χώρες. Αυτό, βέβαια, επίσης δεν είναι νέο, καθώς το λέει από το 2008 και κορυφώθηκε μετά το πραξικόπημα», σημείωσε ο Νίκος Μούδουρος.
 
Ουσιαστικά, ο Τούρκος Πρόεδρος κάνει μία αναχρονιστική ανάγνωση ότι οι τάσεις που υιοθέτησε στο παρελθόν καθίστανται παγκόσμια κατάκτηση σήμερα, αναμένοντας κατ’ επέκταση ότι στη νέα παγκόσμια διευθέτηση θα είναι μία από τις χώρες που θα χαρακτηρίζει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
 
Η «νέα» αντιπολίτευση
Αυτές οι επιμονές του Ταγίπ Ερντογάν, βέβαια, δεν δείχνουν ένα ισχυρό και αποτελεσματικό κράτος αλλά μία κατάσταση κρίσης.
 
«Αυτή του η επιλογή, να μην προβαίνει στα lockdowns που του συνιστούν οι επιστήμονες, εσωτερικά έχει πλέον οδηγήσει σε μιαν άλλη αντιπαράθεση που είναι πολύ σημαντική μέχρι το 2023. Ουσιαστικά δεν υπάρχει ένα κυβερνών κόμμα που να βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Υπάρχει ένα κεντρικό κράτος που έρχεται σε αντιπαράθεση με την τοπική αυτοδιοίκηση», εξήγησε ο Δρ. Μούδουρος.
 
Οι δήμοι συγκεντρώνουν την πίεση της καταστολής της εξουσίας, διότι η αντιπολίτευση απέκτησε ένα πεδίο παραγωγής πολιτικής. Στην κρίση του κορωνοϊού αποδείχθηκε ότι οι δήμοι προηγήθηκαν του κεντρικού κράτους στα μέτρα, πρόσθεσε. Υπήρχε μια αντίστροφη εικόνα, ότι η αντιπολίτευση μέσα από τους δημάρχους της πρωταγωνιστεί σε ένα ζήτημα με κοινωνική ευαισθησία. Αυτό έφερε μια μεγάλη αντιπαράθεση.
 
Στην ουσία, αυτή τη στιγμή στην Τουρκία, αντί να τσακώνονται κόμματα, η αντιπαράθεση υπάρχει μεταξύ θεσμών και δομών εξουσίας, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει μία πόλωση. Μάλιστα, στη συζήτηση αυτή έχουν παρεισφρήσει και θεωρίες συνωμοσίας, ως προς τα πραγματικά κίνητρα των Δήμων, με υπόνοιες ότι θέλουν να αυτονομηθούν, να κάνουν ότι και οι Κούρδοι κτλ. «Αυτό είναι δείγμα μίας κρισιακής κατάστασης, επειδή στην πολιτική πρακτική προηγήθηκε η τοπική αυτοδιοίκηση», επεσήμανε.  
 
Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο αυτής της κήρυξης πολέμου σε έναν αόρατο εχθρό, μπήκε πάλι το στοιχείο της συστράτευσης πίσω από την εξουσία. Προφανώς οι πρωτοβουλίες των Δήμων, όπως και οι ιατρικές ενώσεις που δίνουν διαφορετικά νούμερα για τον κορωνοϊό και η διείσδυση αυτών των προσεγγίσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώθησε τον Ερντογάν να επιτεθεί και πάλι στην ελευθερία του λόγου. Όπως εξήγησε ο Νίκος Μούδουρος, ξεκίνησε να περνά νέες νομοθεσίες για συλλήψεις για τοποθετήσεις. Την ίδια στιγμή, στέλνει μηνύματα ακόμη και στο πλαίσιο της αντίδρασής του για τον υπερπληθυσμό των φυλακών, καθώς επιλέγει να απελευθερώνει εγκληματίες αλλά αφήνει μέσα τους Κούρδους, τους αριστερούς, τους φιλελεύθερους, αυτούς που κατηγορεί ως γκιουλενιστές, τους δημοσιογράφους κατηγορεί για τρομοκρατία.
 
«Η εσωτερική αντιπαράθεση αγγίζει και αυτά τα λεπτά επίπεδα. Το μήνυμα που στέλνει είναι πως όλα γίνονται στο πλαίσιο αντιμετώπισης του αόρατου εχθρού, άρα τα πάντα πρέπει να υποταχθούν σε αυτή την προσπάθεια», κατέληξε.

 

• Ο Ερντογάν υποκύπτει σε γκρίζους λύκους και μαφία-Η υπόθεση Αλαατίν Τσακιτζί
• Τετραήμερη απαγόρευση κυκλοφορίας στις 31 πόλεις και νομούς στην Τουρκία ανακοίνωσε ο Ερντογάν