Ο εικονικός κόσμος από τα ηλεκτρονικά και η έκρηξη βίαιων συμπεριφορών
06:40 - 09 Δεκεμβρίου 2020
Μια αντιπαράθεση σε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, παραλίγο να αποτελέσει την αφορμή για τον φόνο ενός δεκατριάχρονου μαθητή, πράγμα το οποίο προβληματίζει έντονα τόσο τις Αρχές, όσο και τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Οι εικόνες που έλαβαν χώρα στην αυλή του σχολείου, με δύο ανήλικους να επιτίθενται σε ένα συνομήλικο τους με σφυρί και μαχαίρια, προκάλεσαν συγκλονισμό στην κοινή γνώμη, αφού ένα παιδί κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του για ένα παιχνίδι.
Ολοένα και περισσότεροι ανήλικοι, πλέον, επιλέγουν να μένουν κλεισμένοι στο σπίτι τους, προκειμένου να σπαταλούν τον ελεύθερο τους χρόνο, παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν εξάρτηση και να θέσουν, παράλληλα, την υγεία τους σε κίνδυνο χωρίς, να το συνειδητοποιούν.
Η αντιπαράθεση που οδήγησε τους δύο ανήλικους στην απόπειρα φόνου κατά του δεκατριάχρονου, έχει να κάνει με ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, στο οποίο οι εικονικοί ήρωες επιτίθενται με σφυριά, ενώ σκοπός είναι οι δολοφονίες και ο θάνατος του αντιπάλου.
Σε δηλώσεις του στον REPORTER, ο Βοηθός Ερευνητής στο Εργαστήρι Αναπτυξιακής Ψυχοπαθολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Μιχαήλ Ολύμπιος, ανέφερε πως μέσω της εξάρτησης στο παιχνίδι, τα εν λόγω άτομα οδηγούνται σε ένα εικονικό κόσμο, τον οποίο προσπαθούν να μεταφέρουν και στον πραγματικό, εξασκώντας βία στην κοινωνία.
«Μετά από ένα στραβοπάτημα ή χάσιμο λεφτών στο παιχνίδι τους, δημιούργησαν ένα κίνητρο, με μια απέχθεια και μια σπίθα αντικοινωνικής συμπεριφοράς και παρορμητικότητας. Δηλαδή, όταν οι δύο ήρθαν σε επαφή με τον συνομήλικο τους, τότε διενέργησε η παρορμητικότητα τους και η εξάρτηση τους από το παιχνίδι. Μπορεί στην πραγματικότητά, όμως, να μην ήθελαν να κάνουν κάτι τέτοιο. Εξασκούν βία στον πιο κοντινό τους κόσμο και στους φίλους. Στην οικογένεια τους αυτά τα άτομα, μπορεί να μην το κάνουν, αλλά στους φίλους του θα εξασκήσουν βία, σκεπτόμενοι ότι είναι ισότιμοι με αυτούς. Στην Κύπρο δεν υπάρχουν δολοφονίες ανηλίκων σε μεγάλο βαθμό, όπως στις ΗΠΑ για παράδειγμα. Σωματική βλάβη και πιέσεις σε άλλα άτομα, ναι γίνονται, λόγω της τύφλας και της σκόνης που ρίχνει το παιχνίδι στα μάτια ενός ανήλικου, ο οποίος χάνει τον αυτοέλεγχο του. Δεν μπορούν να ρυθμίσουν την συμπεριφορά τους και έτσι δημιουργείται ένα μοτίβο παραβατικότητας και αντικοινωνικής συμπεριφοράς».
Επιπρόσθετα, ο κ. Ολύμπιος ανέφερε πως μπορούν να αναπτυχθούν διάφορες εξαρτήσεις σε ένα άτομο, μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, με αποτέλεσμα να αλλοιωθούν οι οικογενειακές σχέσεις αλλά και οι σχέσεις με τους φίλους του. «Ένα άτομο μπορεί να παίζει με τις ώρες και να μη συνειδητοποιεί τι γίνεται γύρω του, ούτε στο σχολείο, ούτε στις κοινωνικές σχέσεις του. Μέσω της εξάρτησης, δημιουργεί και κακό στην υγεία του. Είναι σημαντικό να υπάρχει αυτοέλεγχος, για να μπορεί ένα άτομο να ελέγχει τη συμπεριφορά του. Φυσικά στην εφηβεία και στην παιδική ηλικία, οι μικροί είναι αρκετά εθισμένοι στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Επειδή, ακολουθούν το ρεύμα. Δηλαδή βλέπουν ένα φίλο τους, ότι παίζει και αυτός και ασχολείται και έτσι τον μιμούνται. Δημιουργείται ένα μοτίβο συμπεριφοράς συνέπεια, για το λόγο ότι κάποια άτομα παίζουν ένα παιχνίδι με τις ώρες και δεν μπορούν να το ελέγξουν».
Σε ερώτηση, αν ένα άτομο που παίζει για λίγες ώρες ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν είναι εθισμένο, ο Βοηθός Ερευνητή, είπε πως αυτό είναι κάτι που εξαρτάται και από το παιχνίδι. Όπως εξήγησε, αν το παιχνίδι που παίζει είναι βίαιο, τότε δημιουργείται επιθετικότητα. Έτσι, με το που θα τελειώσει το παιχνίδι, θα βγει έξω για να εξασκήσει την επιθετικότητα σε ένα άλλο περιβάλλον. Όσες περισσότερες ώρες διαθέτει ένα άτομο για να παίξει, τόσο αναπτύσσεσαι και η εξάρτηση του. Πέραν από τις ώρες, εξαρτάται και η ποιότητα του παιχνιδιού.
Παράλληλα, όσον αφορά την ευθύνη των γονιών, ο κ. Ολύμπιος υπέδειξε πως πρέπει να υπάρχει μια σχέση συνεργασίας μεταξύ της οικογένειας και του παιδιού, σχέση η οποία όπως είπε επιτυγχάνεται με τη συναισθηματική εγγύτητα του γονιού, την επικοινωνία, τις σωστές γονικές πρακτικές και την εποπτευόμενη αυτονομία.
«Αν ένας γονιός θεωρεί ότι το παιδί του είναι ανεξάρτητο, πρέπει την ίδια ώρα να το επιβλέπει και να γίνεται έλεγχος. Δεν είναι σωστό να υπάρχει επιθετικότητα και σύγκρουση μεταξύ γονέων και παιδιών, δεν βοηθά. Υπάρχουν φαινόμενα, με άτομα τα οποία νομίζουν ότι το ελέγχουν και γίνεται μια γνωστική διαστρέβλωσή. Συγκεκριμένα, ένα άτομο λέει στον εαυτό του, ναι το ελέγχω, όμως στην πραγματικότητα δεν μπορεί να το κάνει. Δημιουργεί κάποιες αντιλήψεις μέσα στο μυαλό του και επηρεάζεται και η λειτουργικότητα της ζωής του. Επίσης επηρεάζει και την υγεία και την εκπαίδευση του, αφού δημιουργείται μέσα στο άτομο ένας κόσμος ψεύτικος και μια γνώση, η οποία προσπαθεί να μειώσει την απειλή του παιχνιδιού. Προσπαθεί ένα άτομο να ξεφύγει από τις κατηγορίες των άλλων, ότι παίζει αρκετές ώρες, σκεπτόμενος να αποφύγει αυτή την κατηγορία».
Ερωτηθείς αν αυτά τα ξεσπάσματα βίαιων συμπεριφορών, είναι μεμονωμένα ή μπορεί να συμβαίνουν πιο συχνά, αφού αρκετοί νέοι ασχολούνται με ηλεκτρονικά παιχνίδια, ο κ. Ολύμπιος ανέφερε πως η επιθετικότητα είναι μέσα στην κοινωνία μας, όμως δεν μπορούμε να τη δούμε πάντα. Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν βγαίνουν προς τα έξω, όπως η επιθετικότητα μεταξύ δύο αδελφών, οι οποίοι μπορούν να τσακωθούν και να χτυπήσει ο ένας τον άλλο, για το ποιος θα παίξει περισσότερο ηλεκτρονικό παιχνίδι.
«Είναι περιστατικά της καθημερινότητα μας που δεν ταυτοποιούνται. Γίνεται σωματική βία και σωματική επιθετικότητα, αδελφός προς αδελφό ή φίλος προς φίλο, όμως δεν το γνωρίζει η κοινωνία. Οι περιπτώσεις που θα προκαλέσουν πραγματικά σωματικό πόνο, θα διερευνηθούν από την Αστυνομία, όμως υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί κάποιοι γονείς να αποφύγουν να πάνε στην Αστυνομία, για διάφορους λόγους. Πιστεύουμε ότι ζούμε σε ένα κόσμο που όλα είναι ρόδινα, όμως στην πραγματικότητα είναι ακριβώς το αντίθετο. Αρκετοί γονείς νομίζουν πως τα παιδιά τους δεν ασχολούνται με παιχνίδια που αφορούν βία, όμως στην πραγματικότητα παίζουν και μάλιστα πολύ περισσότερο. Επίσης, υπάρχουν και οι γονείς που θεωρούν ότι είναι ελεγχόμενο και επαναπαύονται, με αποτέλεσμα να μην δίνουν την απαραίτητη σημασία».
Κληθείς να απαντήσει στην ερώτηση, αν μπορούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια να καταστρέψουν μια ζωή ενός νέου και να διαφοροποιήσουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα του, ο κ. Ολύμπιος είπε πως μπορεί να καταστραφεί μια ζωή υποθετικά, αν και δεν έχει αποδειχθεί από έρευνες, όμως κυρίως είναι κάτι που εξαρτάται από τη σοβαρότητα, την επικινδυνότητα και τις αξιολογήσεις που γίνονται από το άτομο. Αν ένα άτομο είναι πολύ εξαρτημένο, μπορεί να καταστραφεί η ζωή του ναι. Αν είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, πιθανόν να μην επηρεαστεί η ζωή του.
«Δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες γι’ αυτό, γιατί τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στα playstations και στους υπολογιστές έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία 15-20 χρόνια. Άμα ένα άτομο ανήλικος παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια, θα πρέπει να διαχωρίσει δύο πράγματα. Το πρώτο είναι, εάν θα συνεχίσει και στην ενηλικίωση του να παίζει αυτά τα παιχνίδια ή αν θα σταματήσει σε ένα σημείο.
Υπάρχουν περιπτώσεις που ξεφεύγουν, παίζουν με τις ώρες και στη συνέχεια ένα άτομο γίνεται βίαιο. Αναπτύσσεται η βία μέσα στα παιδιά σταδιακά. Όταν το παιδί βγει έξω στην κοινωνία 15 ετών, εξωτερικεύει αυτά που είδε και μαθαίνει να ζει μια ζωή έτσι. Ορισμένα άτομα μπορεί να οδηγηθούν σε κλοπές, διαρρήξεις, επιθέσεις, επειδή έτσι είδαν ότι γίνεται στο παιχνίδι. Επίσης, υπάρχουν άτομα που παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια στη εφηβεία, όμως ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους και μπορούν να διαχωρίσουν την επιθετικότητα, από τον πραγματικό κόσμο με το παιχνίδι. Τότε αυτά άτομα σε ένα σημείο, μπορούν να λάβουν την απόφαση ότι σε κάποια στιγμή θα σταματήσουν, ώστε να επικεντρωθούν σε κάτι άλλο. Μπορούν να αντιληφθούν ποιες είναι ο επιπτώσεις τους και έτσι προχωρούν τη ζωή τους ανάλογα και φυσιολογικά».