Το σπίτι στην Νεκρή Ζώνη που μετατράπηκε σε χώρο που προσφέρει χαρά στα παιδιά

Ένα σπίτι παλιό, ακριβώς δίπλα από τη Νεκρή Ζώνη, στην παλιά Λευκωσία. Μόλις μπεις, έχεις την αίσθηση ότι μπήκες σε μία τεράστια βιβλιοθήκη, με παραμύθια δεξιά και αριστερά. Αν προχωρήσεις στον επάνω όροφο νιώθεις όπως τους ήρωες στα αγαπημένα σου παιδικά παραμύθια, αφού αντικρίζεις κρεμασμένα από το ταβάνι το φόρεμα της Σταχτοπούτας και το γυάλινο γοβάκι της, την μαγική φασολιά του Τζακ, τα μακριά μαλλιά της Ραπουνζέλ. Λίγο πιο δίπλα το δωμάτιο, όπου ζωντανεύουν οι μύθοι του Αισώπου και απέναντι το μελετητήριο, για μικρούς και μεγάλους. Και σε μία γωνιά, ένα τεράστιο παραμύθι.
 
Επιστρέφοντας στον κάτω όροφο συναντάς το δωμάτιο με τα μαγικά αντικείμενα. Τα αντικείμενα που δίνουν οι φίλοι στους ήρωες των παραμυθιών, για να μπορέσουν να νικήσουν τους κακούς. Τον μαγικό καθρέφτη, το μαγικό χαλί, το μαγικό ραβδί. Ακόμη και η κουζίνα είναι βγαλμένη από παραμύθι, την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Οι πολυέλαιοι φτιαγμένοι από φλυτζάνια και κουτάλια. Και φτάνεις στο σημείο όπου δημιουργείς εσύ το δικό σου παραμύθι, γυρίζοντας απλώς τα γρανάζια. Αυτό είναι, με μία απλή ξενάγηση το Μουσείο Παραμυθιού. Ένα μουσείο, που το όνομά του και μόνο παραπέμπει απευθείας σε κάτι παιδικό. Όμως δεν είναι έτσι. «Τα λαϊκά παραμύθια δημιουργήθηκαν από ενήλικες και απευθύνονταν σε ενήλικες. Ήταν ο τρόπος διασκέδασής τους στα παλιά τα χρόνια, όταν δούλευαν στα χωράφια, στις αποθήκες, στα καράβια. Για να περάσει ο χρόνος και για να διασκεδάσουνε, διηγούνταν ιστορίες. Για αυτό και η πρώτη μορφή των λαϊκών παραμυθιών, δεν είναι και τόσο κατάλληλη για τα παιδιά. Στη συνέχεια επεξεργαστήκαν όλα αυτά τα παραμύθια και έχουν γίνει πιο προσιτά στην παιδική ηλικία. Άσχετα αν τώρα στις μέρες μας θεωρούμε ότι μιλούμε στα παιδιά», ήταν η εξήγηση της διευθύντριας του Μουσείου, Βίκυς Μπαλωμένου, της γυναίκας που κρύβεται πίσω από την ιδέα της δημιουργίας αυτού του Μουσείου. Τη συναντήσαμε στο χώρο του Μουσείου, που βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τη Νεκρή Ζώνη στην παλιά Λευκωσία. «Δίπλα στη Νεκρή Ζώνη, υπάρχει ένας χώρος που δίνει ζωή και χαρά στην περιοχή», μας εξηγεί. Γυρίζει τον χρόνο πίσω και θυμάται πως δημιουργήθηκε η ιδέα να φτιάξει ένα Μουσείο Παραμυθιού και τον ρόλο που έπαιξε η δουλειά της.   
 
«Την ιδέα την είχα εγώ, πριν χρόνια. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της κλινικής μου δουλειάς, ως ψυχοθεραπεύτρια. Μεγάλωσα σε επαρχία στην Ελλάδα, όπου οι μύθοι, οι θρύλοι και τα παραμύθια ήταν στο επίκεντρο όταν μεγαλώναμε. Έτσι ξεκίνησε και η αγάπη μου για αυτό το χώρο του παραμυθιού και ξεκίνησα και μία συλλογή λόγω του προσωπικού ενδιαφέροντος.
 
Ως ψυχοθεραπεύτρια διαπίστωσα πως τα λαϊκά παραμύθια πραγματεύονται σημαντικά ζητήματα που απασχολούν σημαντικά τους ανθρώπους, όπως είναι η αυτονομία τους, η εξέλιξή τους, η αυτοπραγμάτωσή τους, οι σχέσεις τους, αλλά και αξίες όπως η αγάπη και η δικαιοσύνη. Διαπίστωσα πως μπορούν να αξιολογηθούν πάρα πολύ στη θεραπευτική διαδικασία, τόσο με παιδιά, όσο και ενήλικες, είτε ατομικά, είτε ομαδικά. Για τα παιδιά ήταν πολύ εύκολο να εκφραστούν, επειδή επικοινωνούν με μεταφορές και συμβολισμούς. Ήταν πολύ εύκολο για αυτούς, μέσα από το ρόλο του ήρωα ή μιλώντας με τη φωνή του ήρωα να εκφράσουν τις δικές τους επιθυμίες και συναισθήματα. Το πιο ενδιαφέρον ήταν ότι και οι ενήλικες ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά σε αυτό το κάλεσμα και πραγματικά ήταν σαν να είχαν ανάγκη να ταξιδέψουν μέσα από τα παραμύθια και να επεξεργαστούν πολύ βαθύτερα θέματα που τους απασχολούσαν.
 
Καθώς τα αξιοποιούσα και γινόταν πιο εντατική η απασχόλησή μου με τα παραμύθια, προέκυψε και η ιδέα να δημιουργηθεί ένα Μουσείο Παραμυθιού, που θα φιλοξενούσε τα παραμύθια, με ένα τρόπο που θα τους έδινε και την αξία που έχουνε». Κι έτσι ξεκίνησε η διαδικασία για να φτιαχτεί αυτό το Μουσείο Παραμυθιού, που δεν θα ήταν ούτε παιδότοπος, ούτε εκθεσιακός χώρος. Αυτό ήταν το μεγάλο στοίχημα που έπρεπε να κερδηθεί.
 
«Το να κάνουμε ένα μουσείο παραμυθιού ήταν μία ιδέα, αλλά για να γίνει στην πράξη ήταν ένα puzzle. Ξεκίνησε μία εντατική έρευνα σε σχέση με τα παραμύθια, συνεργαστήκαμε με την ερευνήτρια λαϊκών παραμυθιών την Εμμανουέλα Κατρινάκη, η οποία έκανε την επιστημονική τεκμηρίωση του Μουσείου. Βάσει αυτής της τεκμηρίωσης, με συνεργάτες, όπως την Αντιγόνη Μιχαηλίδου, προχωρήσαμε στο σχεδιασμό του Μουσείου. Η πολλή δουλειά έγινε στο πριν για να κατανοήσουμε τι έπρεπε να γίνει και πώς. Με την έρευνα και τον σχεδιασμό χρειαστήκαμε τρία χρόνια για να φτιάξουμε το Μουσείου». Ο κόσμος αγκάλιασε το Μουσείο από την πρώτη στιγμή
Από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του φάνηκε ότι ήταν ένας χώρος που κέρδισε την αγάπη του κόσμου. Από τη δεύτερη μέρα, σχολεία άρχισαν να το αγκαλιάζουν. «Δεν ανέμενα τέτοια ανταπόκριση, επειδή όλο αυτό δημιουργήθηκε από την προσωπική μου αγάπη  για τα παραμύθια και στήριξη και την αγάπη του συζύγου μου για το όραμα αυτό, αλλά δεν γνωρίζαμε ότι θα ήταν ένα project που θα αγαπηθεί τόσο πολύ».
 
Τα Χριστούγεννα ήταν μία εποχή που το Μουσείο έσφυζε από ζωή και καθημερινά ήταν γεμάτο μαθητές. Τα παιδιά, μέσω κάποιων παιδαγωγικών προγραμμάτων και μέσα από μία διαδραστική ξενάγηση στο χώρο του μουσείου, είχαν την ευκαιρία να δραματοποιήσουν ένα λαϊκό παραμύθι, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών. Τα απογεύματα, μέσω των tea afternoon, που κάθε μήνα είχε και ένα διαφορετικό παραμύθι της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας, οι γονείς με τα παιδάκια τους πήγαιναν στο μουσείο και τα παιδιά είχαν την ευκαιρία, μέσω ενός ειδικού προγράμματος να γνωρίσουν ένα παιδικό παραμύθι. Υπήρχε, επίσης και ένα καλάθι αυτόνομης ξενάγησης, που τα παιδιά με τους γονείς τους, παίρνοντας το καλάθι, είχαν την ευκαιρία να εξερευνήσουν το μουσείο και να μάθουν πληροφορίες για τα λαϊκά παραμύθια, παίζοντας μέσα από διαδραστικά παραμύθια και δραστηριότητες.
 
«Πριν τον κορωνοϊό πηγαίναμε και στα σχολεία, μέσω του προγράμματος το Μουσείο ταξιδεύει. Απλά τώρα δεν επιτρέπεται. Δεν υπάρχει η δυνατότητα. Το Μουσείο ταξιδεύει είναι ένα προσαρμοσμένο πρόγραμμα για να γίνεται στην τάξη, αυτό που προσφέρουμε στους χώρους μας. Έχουμε μία βαλίτσα και μέσα υπάρχουν κάποια εκθέματα του μουσείου σε μικρογραφία. Μετά που γνωρίζουν τα παιδιά τι είναι το Μουσείο και τι προσφέρει, γίνεται μία παρουσίαση των λαϊκών παραμυθιών, αλλά μέσα στην τάξη. Όλα τα προγράμματά μας είναι διαδραστικά και τα παιδιά δημιουργούν το παραμύθι.
 
Είναι πολύ σημαντικό το feedback που δίνουν τα παιδιά για το Μουσείο, επειδή είναι πολύ αυθόρμητο. Δεν είναι όπως τους ενήλικες που θα το επεξεργαστούν, θα έχουν επιχειρήματα και θα το θέσουν αλλιώς. Στα παιδιά βγαίνει ακατέργαστο και πολύ αυθεντικό το συναίσθημα. Παιδάκι πέντε χρόνων μου είπε “κυρία σήμερα ήταν η καλύτερη μέρα της ζωής μου”. Όταν το ακούς αυτό από ένα πεντάχρονο είναι πάρα πολύ συγκινητικό πραγματικά. Για μας συγκινητικό ήταν και ένα σχόλιο από μία γιαγιά “σας ευχαριστώ πολύ γιατί το εγγονάκι μου ζητά να της διηγηθώ παραμύθια”. Το Μουσείο ευαισθητοποίησε την επαναφορά στον προφορικό λόγο και τις αφηγήσεις». Η πανδημία άλλαξε τα πάντα
Τα πάντα άλλαξαν τον Μάρτιο του 2020. Ο κορωνοϊός, που μπήκε στη ζωή μας απρόσκλητος, έφερε τα πάνω κάτω. Το Μουσείο Παραμυθιού έκλεισε… Κι όταν άνοιξε και πάλι δειλά-δειλά τις πόρτες του, δεν περίμεναν ότι τα πράγματα θα έφταναν και πάλι σε αυτό το σημείο. Υπήρχε η κρυφή ελπίδα ότι θα επιστρέψει η Κύπρος στην κανονικότητα… Τα φετινά Χριστούγεννα αλλιώτικα και για το Μουσείο Παραμυθιού…
 
«Πέρσι τα Χριστούγεννα είχαμε καθημερινά σχολεία από το πρωί, που συμμετείχαν στο θεατροπαιδαγωγικό μας πρόγραμμα. Είχαμε το θεατρικό μας εργαστήρι τα απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα πρωί-απόγευμα γονείς με τα παιδιά τους, είχαμε τα Christmas Stories, που τα παιδιά έρχονταν στις διακοπές τους, από το πρωί μέχρι το μεσημέρι και έκαναν εργαστήρια τέχνης, μαγειρικής και θεάτρου και από το πρωί μέχρι το βράδυ το Μουσείο λειτουργούσε. Τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. 
 
Ως Μουσείο, μας ενδιαφέρει πώς να είμαστε σε επαφή με τα παιδιά, διοργανώνουμε ξανά τη δράση μας “Να σου πω ένα παραμύθι: Christmas Edition”, όπου κάθε μέρα, μέσα από τη σελίδα μας στο Facebook κάποιος γνωστός διαβάζει το αγαπημένο του παραμύθι. Αυτό ξεκίνησε την πρώτη του Δεκεμβρίου και θα κάνουμε μία αντίστροφή μέτρηση μέχρι τα Χριστούγεννα και την παραμονή Πρωτοχρονιάς που θα είναι η τελευταία ημέρα που θα διαβάσουμε μαζί».
 
«Να σου πως ένα παραμύθι»… Μία δράση γνώριμη αφού την είχαμε δει και στο πρώτο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Μία δράση στην οποία συμμετείχε ακόμη και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
 
«Η δράση προέκυψε λόγω των μέτρων που είχαν επιβληθεί τότε. Μία συνεργάτης μας έκανε την πρόταση κατά πόσο μπορούμε μέσα από τη σελίδα μας να λειτουργούμε. Αγκαλιάστηκε πάρα πολύ από τον κόσμο, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και από το εξωτερικό. Είχαμε πάρα πολλά μηνύματα από την Αυστραλία, το Βερολίνο, τη Γαλλία. Ευχαριστούμε όσους αποφάσισαν να αγκαλιάσουν την δράση μας και για αυτό είπαμε ότι αυτά τα Χριστούγεννα θα είναι πολύ διαφορετικά από τα περσινά, είπαμε να δούμε πως μπορούμε ως Μουσείο να δώσουμε χαρά στα παιδάκια. Είπαμε να κάνουμε το Christmas Edition». «Ανάσα» η εισφορά του Υπουργικού
Τα πράγματα για το Μουσείο Παραμυθιού, όμως, δύσκολα. Λόγω της αναστολής της λειτουργίας του, αλλά και των μειωμένων προγραμμάτων που προσφέρει, το Μουσείο βρίσκεται μείον στα έσοδά του. Μέσα από διάφορες χορηγίες, προσπαθεί να διατηρηθεί με νύχια και με δόντια ανοικτό. Ανάσα σε αυτούς έδωσε η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, να χορηγήσει 20,000 ευρώ, τον περασμένο Ιούνιο.
 
«Αυτή η προσφορά από το Υπουργικό Συμβούλιο παράτεινε τη βιωσιμότητα του μουσείου, δεν έλυσε όμως το πρόβλημα. Οι 20,000 ευρώ παρατείναν τη λειτουργία μας μέχρι τον ερχόμενο Ιανουάριο. Είμαστε τώρα σε εντατικές συζητήσεις με χορηγούς, για να δούμε πως μπορούμε να παραμείνουμε ενεργοί μέχρι τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο, ελπίζοντας πάντα ότι θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Αν δεν γίνει αυτό, τότε θα είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα για εμάς. Το Μουσείο λειτουργεί από τα έσοδα από τις δράσεις του. Άλλες χρονιές, κατά τους μήνες του καλοκαιριού που δεν λειτουργούσαν τα σχολεία, το Μουσείο συντηρείτο από τους ιδρυτές του. Με την πανδημία, όντας μηδέν τα έσοδα, προσπαθούμε μέσα από χορηγίες να συνεχίσουμε. Πάμε μήνα-μήνα. Θα ήταν μεγάλη παράκληση, αν υπάρχουν εταιρείες ή οργανισμοί που πιστεύουν σε εμάς και στο έργο μας, να μας αγκαλιάσουν και να μας προτείνουν να κάνουμε δράσεις για τα παιδιά.
 
Όταν έκλεισε το Μουσείο, τα παιδιά μας έγραψαν ένα γράμμα και ανέφεραν πως είναι το Μουσείο της καρδιάς τους. Είναι πολύ σημαντικό, μας δίνει δύναμη να το παλέψουμε. Αν ήταν ένα μουσείο που ο κόσμος δεν το έχει αγαπήσει θα λέγαμε εντάξει δεν μπορούμε να επιβιώσουμε, ας μην επιβιώσει. Το γεγονός ότι υπάρχει αυτή η αγάπη από τον κόσμο, μας ωθεί να ψάξουμε μέχρι το τέλος τους τρόπους που θα επιβιώσουμε».  

Το μήνυμα προς όλους
«Για μένα τα παραμύθια μας ταξιδεύουν στις ρίζες μας και στις σχέσεις. Τώρα στην πανδημία, που τα μέτρα βάλλουν τις σχέσεις, το αγκάλιασμα, την επαφή, νομίζω ότι τα παραμύθια επιτελούν ακόμη πιο ουσιαστικό ρόλο για να ενισχύσουν αυτές τις σχέσεις. Είναι αυτό που νιώθω. Αυτά τα Χριστούγεννα, υπάρχει ανάγκη να μοιραστούμε ιστορίες με τους αγαπημένους μας και να βιώσουμε τις γιορτές πιο ουσιαστικά από άλλες χρονιές».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

• Σώζει το Μουσείο Παραμυθιού το Υπουργικό-Ενέκρινε μεγάλη χορηγία
• «Είδα το Mamma Mia και είπα wow… Δέκα χρόνια μετά έπαιξα στη δεύτερη ταινία»
• «Μεταμορφώθηκα από πονεμένο παιδί σε αγωνιστή της ζωής που ελπίζει για το αύριο»
• Ο καθηγητής τέχνης που αφιέρωσε τη ζωή του στη διάσωση αλόγων
• Η ηθοποιός που έκανε τέχνη τον καφέ, η ρομαντική ιστορία και η μάχη ανάκαμψης