Ψηλά ποσοστά χρήσης αλκοόλ, ουσιών και καπνίσματος από έφηβους σε Κύπρο και Ευρώπη

Το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ μεταξύ μαθητών 15-16 ετών δείχνουν σημάδια μείωσης, αλλά υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη δυνητικά επικίνδυνη χρήση κάνναβης και τις προκλήσεις που θέτουν νέες εθιστικές συμπεριφορές", σύμφωνα με τα ευρήματα μελέτης  του 2019 σε 35 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων 25 κρατών μελών της ΕΕ (περιλαμβανομένης της Κύπρου), την οποία εκπόνησε το δίκτυο ESPAD και δημοσιεύει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Εθισμού (ΕΜCDDΑ)

Συνολικά 99 647 μαθητές συμμετείχαν στον τελευταίο γύρο έρευνας, απαντώντας σε ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο - 1214 στην Κύπρο.

Συγκεκριμένα, η χρήση αλκοόλ παραμένει υψηλή μεταξύ των εφήβων στην Ευρώπη, με κατά μέσο όρο πάνω από τα τρία τέταρτα (79%) των μαθητών σχολείου να έχουν χρησιμοποιήσει αλκοόλ στη διάρκεια της ζωής τους και σχεδόν οι μισοί (47%) το έχουν χρησιμοποιήσει τον τελευταίο μήνα . Ωστόσο, τα δεδομένα τάσεων δείχνουν ορισμένες σταθερές μειώσεις, με επίπεδα τώρα χαμηλότερα από ό, τι το 2003 - έτος κορύφωσης στο 91% και στο 63% αντίστοιχα.

Στην Κύπρο, το 2019, το 59% των μαθητών 15-16 ετών είχε καπνίσει τσιγάρα (το 10% από τα 13 έτη), το 87% είχε καταναλώσει αλκοόλ (το 45% ξεκίνησε στα 13 έτη), το 25% κάνναβη (το 3,6% ξεκίνησε στα 13 έτη) και το 11% ecstasy. Επιπλέον το 10% δήλωσε ότι έχει καταναλώσει αμφεταμίνες, το 9,2% μεταμφεταμίνες και το 17% κοκαΐνη, αλλά κανείς κρακ. Το  3,1% χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό τσιγάρο,

Ο επιπολασμός της «βαριάς επεισοδιακής κατανάλωσης αλκοόλ» έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο στην έρευνα του 2019 (35%), μετά από μια κορύφωση το 2007 (43%). Τα δεδομένα δείχνουν ότι το χάσμα των φύλων στην επικράτηση αυτού του τρόπου χρήσης αλκοόλ έχει μειωθεί με την πάροδο του χρόνου (αγόρια 36%, κορίτσια 34%). Οι αλλαγές στους κανονισμούς για την κατανάλωση οινοπνεύματος σε εθνικό επίπεδο ενδέχεται να συνέβαλαν στη μείωση της χρήσης αλκοόλ μεταξύ των νέων, αναφέρει η έκθεση.

Θετικές εξελίξεις παρατηρούνται επίσης όσον αφορά το εφηβικό κάπνισμα, με φόντο μέτρα πολιτικής καπνού που θεσπίστηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μεταξύ 1995 και 2019, οι μέσες τιμές μειώθηκαν για την περιστασιακή χρήση  (68% σε 42%) την τρέχουσα χρήση (33% έως 20%) και την καθημερινή χρήση (20% έως 10%). Νέα δεδομένα αποκαλύπτουν υψηλή επικράτηση του καπνίσματος ηλεκτρονικού τσιγάρου - 40% περιστασιακή χρήση και 14% για χρήση τον τελευταίο μήνα. Παρόλο που η μελέτη δεν διερεύνησε το περιεχόμενο των ηλεκτρονικών τσιγάρων, είναι πιθανό ότι ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των συσκευών περιλαμβάνει νικοτίνη και ότι η συνολική χρήση νικοτίνης για τους εφήβους θα μπορούσε να αυξηθεί ξανά. Αυτό το ζήτημα απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση δεδομένης της πιθανότητας για συνέπειες στη δημόσια υγεία.

Επιπλέον, η τελευταία έρευνα δείχνει ότι, κατά μέσο όρο, 1 στους 6 μαθητές του σχολείου (17%) ανέφεραν ότι είχαν χρησιμοποιήσει ένα παράνομο ναρκωτικό τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, με επίπεδα που ποικίλλουν σημαντικά (εύρος: 4,2% –29%). Ο συνολικός επιπολασμός της παράνομης χρήσης ναρκωτικών σε αυτή την ομάδα μειώθηκε ελαφρά από το 2011 (Πίνακας 14), αν και ήταν γενικά σταθερός τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Η κάνναβη εξακολουθεί να είναι το παράνομο ναρκωτικό που χρησιμοποιείται περισσότερο από μαθητές σχολείων. Κατά μέσο όρο, το 16% των ερωτηθέντων ανέφεραν χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά στη διάρκεια της ζωής τους (11% το 1995), ενώ το 7,1% ανέφερε χρήση του τελευταίου μήνα (4,1% το 1995). Η χρήση κάνναβης υψηλού κινδύνου, που εξερευνήθηκε για πρώτη φορά σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες στην έρευνα του 2019, αποκάλυψε ότι, κατά μέσο όρο, το 4% των ερωτηθέντων σε αυτήν την κατηγορία και ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο ανάπτυξης προβλημάτων που σχετίζονται με την κάνναβη.

Η μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων μεταξύ των εφήβων παραμένει ανησυχητική. Για παράδειγμα, το 6,6% των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι χρησιμοποίησαν ηρεμιστικά ή ηρεμιστικά και 4% παυσίπονα στη διάρκεια της ζωής τους. Κατά μέσο όρο, το 3,4% των μαθητών ανέφεραν ότι έχουν χρησιμοποιήσει νέες ψυχοδραστικές ουσίες (NPS) στη διάρκεια της ζωής τους - μια μικρή μείωση από 4% το 2015 - αλλά εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν υψηλότερα επίπεδα χρήσης από ό, τι για αμφεταμίνες, έκσταση, κοκαΐνη ή LSD που λαμβάνονται μεμονωμένα. Σχεδόν όλοι οι χρήστες NPS είναι χρήστες πολλών ουσιών (επίσης καταναλώνουν αλκοόλ, κάνναβη και διεγερτικά).

Σύμφωνα με την έκθεση "ο υψηλός βαθμός αποδοχής του τζόγου σε κοινωνίες και η κουλτούρα του τζόγου στο οικογενειακό περιβάλλον έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικοί παράγοντες της έναρξης και εθισμού νέων στο τζόγο". Το 2019 ο τζόγος με χρήματα έχει γίνει μια δημοφιλής δραστηριότητα μεταξύ μαθητών σχολείων στην Ευρώπη, με το 22% των ερωτηθέντων να αναφέρουν τζόγο σε τουλάχιστον ένα παιχνίδι τους τελευταίους 12 μήνες (κυρίως λοταρίες). Εκτιμάται ότι το 7,9% των μαθητών είχε στοιχηματίσει για χρήματα στο διαδίκτυο.

Τέλος, περίπου το 60% των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι έπαιξαν ψηφιακά παιχνίδια μια τυπική σχολική ημέρα τον τελευταίο μήνα (69% σε μια μη σχολική ημέρα). Στις περισσότερες χώρες, τα αγόρια ξοδεύουν διπλάσιο χρόνο παιχνιδιού από τα κορίτσια.

Περίπου το 94% των ερωτηθέντων ανέφεραν τη χρήση κοινωνικών μέσων την περασμένη εβδομάδα. Κατά μέσο όρο, οι χρήστες πέρασαν 2-3 ώρες στα κοινωνικά μέσα σε μια τυπική σχολική ημέρα, αυξάνοντας τις 6 ή περισσότερες ώρες σε μη σχολικές ημέρες. Στις περισσότερες χώρες, τα κορίτσια ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε μη σχολικές ημέρες συχνότερα από τα αγόρια.