Το πακέτο μέτρων κατά της διαφθοράς-Νέα εργαλεία για άρση τραπεζικού απορρήτου

Στα χέρια των κομμάτων βρίσκεται από σήμερα το προσχέδιο που ετοίμασε το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε σχέση με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά της διαφθοράς, ώστε κατόπιν μελέτης του, τα κόμματα να καταθέσουν τις θέσεις και τις απόψεις τους προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος εξήγγειλε πως σύντομα θα παρουσίασει με βάση το συγκερκιμένο προσχέδιο την Εθνική Στρατηγική κατά της διαφθοράς. 

Το προσχέδιο που τιτλοφορείται  «Κράτος Δικαίου. Διαφάνεια - Λογοδοσία», έχει ορίζοντα υλοποίησης τα πέντε έτη και προβλέπει ετήσια αξιολόγηση της προόδου που επιτυγχάνεται.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Τελικά... ακούει και τις γνώμες των κομμάτων για τη διαφθορά ο Πρόεδρος

Ο σχεδιασμός στοχεύει στη βελτίωση του πολιτικού, οικονομικού, κοινωνικού και νομοθετικού περιβάλλοντος μέσα από συντονισμένες δράσεις σε τρεις βασικούς πυλώνες, την πρόληψη, τον νομοθετικό εκσυχρονισμό και την εποπτεία. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το πλάνο για τη διαφθορά, ο ρόλος της Βουλής και το σφυροκόπημα που συνεχίζεται

1ος πυλώνας
Στοχεύοντας τη μείωση των ευκαιριών διαφθοράς και την αποτροπή των αιτιών της, με τη συνεχή Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση, οριζόντια της κοινωνίας και σε όλες τις βαθμίδες, επιδιώκεται ενημέρωση στα σχετικά θέματα, με ζητούμενο την αλλαγή της συμπεριφοράς και νοοτροπίας, την ενίσχυση του αισθήματος της κοινωνίας για απαίτηση χρηστής διαχείρισης και λογοδοσίας, την ώθηση της κοινωνίας να αντιστέκεται και να προλαμβάνει τη διαφθορά και την ενδυνάμωση του πλαισίου συμμετοχής μη κρατικών φορέων

2ος πυλώνας
Νομοθετικός Εκσυγχρονισμός με την ενίσχυση και αξιοποίηση του νομικού πλαισίου κατά της διαφθοράς, με στόχο τη θωράκιση της δικαιοσύνης και την ενδυνάμωση των μηχανισμών ελέγχου ενισχύοντας τα εργαλεία καταπολέμησης της διαφθοράς και την επίτευξη αποτελεσματικότερων και ταχύτερων διαδικασιών καταστολής

3ος πυλώνας:
Εποπτεία και Αξιολόγηση κινδύνων, δημιουργία δομών παρακολούθησης και ελέγχου της πορείας υλοποίησης του σχεδιασμού και της αποτελεσματικότητας των μέτρων συμμόρφωσης με τους κανόνες χρηστής διακυβέρνησης και λογοδοσίας.

Σε ότι αφορά την πρόληψη, το προσχέδιο προβλέπει υιοθέτηση του Σχεδιασμού Δράσεων από το Υπουργικό Συμβούλιο και ενημέρωση όλων των κυβερνητικών Υπηρεσιών και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων, καθώς και ουσιαστική ενίσχυση και αποτελεσματική λειτουργία των Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου σε όλα τα Υπουργεία,

Επιπλέον θα προωθηθούν, ο καθορισμός σημείων επαφής, εφεξής καλούμενοι Λειτουργοί – Σύνδεσμοι, όπως και η λειτουργία Παγκύπριας τηλεφωνικής γραμμής καταγγελίας και παροχής πληροφοριών σε σχέση με τα στοχευόμενα θέματα, καθώς και η χαρτογράφηση δομών, αρμοδιοτήτων και τομών δράσης για όλους τους φορείς που ασχολούνται με τη δίωξη, τον έλεγχο και την καταστολή περιπτώσεων διαφθοράς. Επίσης προβλέπεται η δημιουργία πρωτοκόλλων και καταγραφή διαδικασιών για περιορισμό της δυνατότητας κατάχρησης πιθανών κενών στη νομοθεσία.

Στο προσχέδιο προτείενται και εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ώθησης της κοινωνίας να αντιστέκεται να προλαμβάνει και να καταγγέλλει τη διαφθορά. Συγκεκριμένα,
(α) προβολή στοχευμένων μηνυμάτων σε συνεργασία με τα ΜΜΕ,
(β) ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ κρατικών και μη κρατικών φορέων σε θέματα εκπαίδευσης και ενημέρωσης της κοινωνίας ενάντια στη διαφθορά και
(γ) διοργάνωση ομιλιών, Συνεδρίων και εκδηλώσεων για εξεύρεση καλών πρακτικών καθοδήγησης για την αντιμετώπιση της διαφθοράς.

Παράλληλα προβλέπεται συνεχής εκπαίδευση και επιμόρφωση με εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα και σεμινάρια στους λειτουργούς και διευθυντικά στελέχη του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα σε θεματικές που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τρόπους αναγνώρισης ενδείξεων για πιθανή διάπραξη αδικημάτων διαφθοράς, εφαρμογή δεικτών αξιολόγησης και μετρήσεις κινδύνων Επίσης, δημιουργία κατάλληλων εκπαιδευτικών δομών και μέσων για στοχευμένη επιμόρφωση σε μεθόδους και πρακτικές που επιφέρουν τη διαφάνεια, τη συλλογή δεδομένων και την ετοιμασία στατιστικών αναλύσεων και πραγματοποίηση σεμιναρίων σε θέματα που σχετίζονται με την διαφθορά στην δημόσια διοίκηση, τη δεοντολογία, ακεραιότητα, και τη καταπολέμηση της διαφθοράς στις δημόσιες συμβάσεις, πρακτικές εσωτερικού ελέγχου και άλλα.

Πέραν τούτου στο προσχέδιο που έλαβαν τα κόμματα υπάρχει και σχετική πρόταση για ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση μαθητών και φοιτητών για θέματα διαφθοράς με εφαρμογή δημόσιων προγραμμάτων κατάρτισης στα οποία να περιλαμβάνονται προγράμματα μαθημάτων σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία και πανεπιστήμια, ομιλίες και εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης για θέματα διαφθοράς σε μαθητές πρωτοβάθμιας / δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δημοσίων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Επίσης προβλέπεται η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με Ακαδημαϊκά Ιδρύματα του τόπου, με στόχο την παροχή συνεχούς πληροφόρησης και την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων/πρακτικών πρόληψης και καταστολής της διαφθοράς, υπογραφή Διακήρυξης Νέων κατά της Διαφθοράς, στο πλαίσιο της οποίας θα προωθηθούν σειρά δράσεων με τελικούς αποδέκτες τους Νέους και με τρόπο που θα τους καθιστά συμμέτοχους στον αγώνα για Διαφάνεια.

Σε ότι αφορά τον δεύτερο πυλώνα των δράσεων στο προσχέδιο προβλέπεται η θέσπιση, Αναθεώρηση, Ενδυνάμωση του Κώδικα Δεοντολογίας από το Υπουργικό Συμβούλιο, τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, των δικαστών και Δημοσιών Κατηγόρων, της Αστυνομίας, σε ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς και στη Δημόσια Υπηρεσία. Επίσης προβλέπεται η ενίσχυση της νομοθετικής ρύθμισης ανεξάρτητων και επαρκών μηχανισμών ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων των Πολιτικά Εκτεθειμένων Προσώπων.

Παράλληλα προτείνει την έγκαιρη προώθηση νομοθετικών ρυθμίσεων σε θέματα διαφθοράς και διαφάνειας:

• Επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης και εκσυγχρονισμός των Δικαστηρίων. Η εν λόγω μεταρρύθμιση διαιρείται στους κάτωθι πυλώνες υλοποίησης:

-Έγκριση των νομοσχεδίων που εκκρεμούν στη Βουλή των Αντιπροσώπων:
(α) εκσυγχρονισμός των δομών του Ανωτάτου Δικαστηρίου και την σύσταση Εφετείου (τρία νομοσχέδια)
(β) την σύσταση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου (ένα νομοσχέδιο),
(γ) τη Δημιουργία Ειδικής Δικαιοδοσίας Εκδίκασης Διαφορών που προκύπτουν από ή σε σχέση με πιστωτικές διευκολύνσεις ή αξιόγραφα (ένα νομοσχέδιο)

-Εκσυγχρονισμός των δικαστικών διαδικασιών με:
(α) έγκριση από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου της ευρείας αναθεώρησης των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας,
(β) συμπλήρωση του προγράμματος εκδίκασης των καθυστερημένων υποθέσεων (backlog)
(γ) αναθεώρηση κριτηρίων πρόσληψης, προαγωγής και αξιολόγησης δικαστών
(δ) συμπλήρωση του κώδικα δεοντολογίας των δικαστών

-Αλλαγές στις δικαστικές δομές με: 
(α) την ολοκλήρωση της η-δικαιοσύνης
(β) θεσμική αυτονόμηση των δομών της υπηρεσίας των δικαστηρίων
(γ) υλοποίηση του συνόλου των συστάσεων των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων.

-Οριοθέτηση της βουλευτικής ασυλίας. σε θέματα ελευθερίας λόγου και άσκησης του δικαιώματος ψήφου.

-Συμμόρφωση της Διοίκησης στις Δικαστικές Αποφάσεις που εκδίδονται δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος. 

-Προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν πράξεις διαφθοράς (whistleblowers) τόσο στον Δημόσιο, όσο και στον Ιδιωτικό τομέα.

-Σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς

-Ρύθμιση κανόνων διαφάνειας και δημιουργία μητρώου προσώπων που εμπλέκονται στις διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων (lobbying).

-Μεταρρύθμιση Δημόσιας Υπηρεσίας. Σύστημα Αξιολόγησης, Προαγωγών, Προσλήψεων, Μετακινήσεων.

Την ίδια ώρα προβλέπεται αναθεώρηση, εναρμόνιση και ενίσχυση των διατάξεων των νομοθετημάτων που αναφέρονται σε πράξεις διαφθοράς σύμφωνα με τις συστάσεις και αξιολογήσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και ενδυνάμωση των νομοθετικών ρυθμίσεων αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και του ξεπλύματος χρήματος. 

Ακόμα το προσχέδιο προνοεί ενίσχυση των εξουσιών και αρμοδιοτήτων των διωκτικών αρχών για αποτελεσματικότερη συλλογή και διερεύνηση πληροφοριών. Συγκεκριμένα, προβλέπει ενδυνάμωση της ικανότητας των αρχών επιβολής του Νόμου σε θέματα πρόληψης πράξεων διαφθοράς μέσω της αποτελεσματικής εκτίμησης των κινδύνων και εισαγωγή νέων μηχανισμών πρόσβασης σε τραπεζικούς λογαριασμός προς αποφυγή πιθανόν καθυστερήσεων στην απόκτηση πρόσβασης σε τραπεζικά στοιχεία που μπορεί να σχετίζονται με ποινικά αδικήματα που σχετίζονται με αδικήματα κατά της διαφθοράς. 

Τέλος σε ότι αφορά της δράσεις προβλέπεται η ενίσχυση της νομοθεσίας που να εξασφαλίζει ότι οι κυρώσεις κατά νομικών προσώπων είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές, καθώς και αναθεώρηση των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα ώστε να συνάδει με τις νέες αντιλήψεις και συστάσεις των διεθνών φορέων για θέματα διαφθοράς, όπως είναι η διαγραφή από τον ορισμό της αυθαίρετης πράξης της φράσης «παραβλάπτει τα δικαιώματα άλλου» στο άρθρο 105.

Τέλος για την παρακολούθηση της προόδου, προβλέπεται η ετοιμασία Ετήσιας Έκθεσης προόδου κατά της διαφθοράς από όλες τις Υπηρεσίες και Υπουργεία, η οποία και θα υποβάλλεται τόσο στην Ανεξάρτητη Αρχή Κατά της Διαφθοράς όσο και στο Υπουργικό Συμβούλιο. 

Ακόμη προβλέπεται η επανίδρυση του Συντονιστικού Φορέα κατά της Διαφθοράς ο οποίος:
(α) Αναλαμβάνει τη συνεχή αξιολόγηση του σχεδίου δράσης που εκπονείται
(β) Συμβουλεύει σχετικά τον ΠτΔ σε σχέση με αδυναμίες και παραλήψεις, ή βέλτιστες πρακτικές που οφείλουν να υιοθετηθούν,
(γ) Μελετά τις συστάσεις και υποδείξεις της Ανεξάρτητης Αρχής Κατά της Διαφθοράς
(δ) Παραδίδει στον ΠτΔ ετήσια έκθεση προόδου και αξιολόγησης των δεικτών απόδοσης/υλοποίησης των δράσεων.

Παράλληλα προβλέπεται η σύσταση ειδικής Συμβουλευτικής Επιτροπής από Ακαδημαϊκούς και ΜΚΟ σχετικές με το θέμα υπό την Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. Ακόμη προβλέπει εθελοντική ένταξη της χώρας μας στο Πρόγραμμα του ΟΟΣΑ για τη Δημόσια Ακεραιότητα. Ουσιαστικά αφορά για επιπλέον αξιολόγηση από το Συμβούλιο που θα συσταθεί για αυτό τον σκοπό, επί θεμάτων που αφορούν στην οικοδόμηση καλύτερων συστημάτων διακυβέρνησης και εφαρμογής πολιτικών, με στόχο την περεταίρω αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς. 

Για την παρακολούθηση του έργου που γίνεται προβλέπεται και η συνεργασία με εγκεκριμένο Ελεγκτικό Οίκο, ο οποίος θα προσθέσει Δείκτες Παραγωγικότητας (KPIs) για κάθε μια των δράσεων, αναλαμβάνοντας να τους ανανεώνει ανάλογα με την πορεία υλοποίησης τους. Τόσο οι δείκτες όσο και η πορεία υλοποίησης για Εντός Ιανουαρίου Προεδρία Προσχέδιο προς επικαιροποίηση, Προεδρία ΚΔ 10 Νοεμβρίου 2020 11 ολόκληρο τον σχεδιασμό θα είναι προσβάσιμο στους Πολίτες μέσα από το πρόγραμμα παρακολούθησης του κυβερνητικού προγράμματος «ΕΞΑΝΤΑΣ». Πρόθεση είναι σε κάθε μια των δράσεων να οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία υλοποίησης όπως και υπεύθυνος φορέας.