Ένα αποτελεσματικό εμβόλιο είναι η αρχή του τέλους, όχι το τέλος

Η ανακοίνωση ότι το εμβόλιο της Pfizer έχει αποτελεσματικότητα 90% αποτελεί ένα προσωρινό αποτέλεσμα: γίνονται άμεσες αξιολογήσεις κάθε δοκιμής για να κρίνεται η πορεία ενός εμβολίου και το κατά πόσον πρέπει να σταματήσει η δοκιμή του. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί είτε επειδή δεν κάνει τίποτα είτε επειδή δημιουργεί προβλήματα είτε, ακόμη, επειδή είναι πραγματικά αποτελεσματικό και άρα δεν είναι ηθικό να εξακολουθήσει ο εμβολιασμός ανθρώπων με placebo αφού υπάρχει κάτι σαφώς καλύτερο. Στην προηγούμενη φάση της αξιολόγησης είχαν ανιχνευθεί 94 κρούσματα στα 43.500 άτομα που έλαβαν μέρος στο πείραμα. Η ανακοίνωση της Pfizer σημαίνει ότι το 10% αυτών των ανθρώπων ήταν στην εμβολιασμένη ομάδα και το 90% στη μη εμβολιασμένη ομάδα.

Τα κριτήρια για να προσδιοριστεί αν ένα εμβόλιο είναι αποτελεσματικό διαφέρουν. Δεδομένου ότι προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια επιστημονική δημοσίευση, δεν είναι σαφές αν τα κρούσματα είναι ελαφρά ή μέτρια. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση της Pfizer, οι δοκιμές θα συνεχιστούν μέχρις ότου καταγραφούν 164 κρούσματα, αριθμός που προσφέρει μια στατιστική σταθερότητα. Θα υπάρξουν τότε καλύτερες ενδείξεις για το αν το εμβόλιο παρέχει προστασία έναντι μιας σοβαρής μόλυνσης και πόσο κρατά η προστασία.

Το ποσοστό 90% είναι πολύ θετικό. Ολοι περιμέναμε κάτι πολύ μικρότερο. Ακόμη και η FDA είχε θέσει ως κατώτατο όριο για την έγκριση του εμβολίου το 50%. Το 90% λοιπόν είναι ένα υψηλό ποσοστό. Προς το παρόν, όμως, αυτά τα 94 κρούσματα αποτελούν μια σχετικά μικρή ομάδα στοιχείων.

Με την έννοια αυτή, η ανακοίνωση αποτελεί την αρχή του τέλους, αλλά όχι το τέλος. Αν επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα του εμβολίου, θα έχουμε ένα αποτελεσματικό όπλο κατά της πανδημίας. Στη συνέχεια θα πρέπει να αρχίσει η διανομή του σε όσο πιο μαζική κλίμακα γίνεται. Με αυτό το εμβόλιο μόνο δεν μπορεί όμως να εμβολιαστεί όλος ο κόσμος.

Για να εκπονηθεί μια στρατηγική εμβολιασμού, θα πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι προστατεύονται και ποιοι όχι. Σε μια κλινική δοκιμή συμμετέχουν ομάδες διαφόρων ηλικιών, φύλων και φυλών. Πρέπει λοιπόν να υπάρξουν πιο συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αν δεν διαπιστωθεί επαρκής αποτελεσματικότητα στην ομάδα των ηλικιωμένων, για παράδειγμα, δεν θα είναι φρόνιμο να χορηγηθεί σε εκείνους και θα πρέπει να περιμένουμε για εμβόλια που θα έχουν ασφάλεια και αποτελεσματικότητα γι’αυτούς.

Σε ό,τι αφορά το πότε θα αρχίσουν μαζικοί εμβολιασμοί, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι το 2020 μπορεί να παραγάγει 50 εκατομμύρια δόσεις, κάτι που σημαίνει 25 εκατομμύρια εμβολιασμένα άτομα, αφού χρειάζονται δύο δόσεις στον καθένα. Και το 2021 θα παραχθούν ως 1,3 δισεκατομμύρια δόσεις. Επιπλέον, η τεχνολογία είναι καινούργια, δεν τη διαθέτουν πολλές μεγάλες εταιρείες.

Η διανομή του εμβολίου μπορεί επίσης να επιβραδυνθεί από το γεγονός ότι χρειάζονται πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για τη διατήρησή του. Ένα συμβατικό κέντρο υγείας δεν διαθέτει συνήθως καταψύκτες με θερμοκρασία 80 βαθμούς υπό το μηδέν. Δεν ξέρω αν θα βρεθεί τρόπος διατήρησης του εμβολίου στους μείον 20 βαθμούς, όπου λειτουργούν οι συνήθεις καταψύκτες.

Η Isabel Sola είναι ιολόγος του Ανωτάτου Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών και μια από τις γνωστότερες ερευνήτριες των εμβολίων στην Ισπανία