Ο EastMed, η πράξη κυριαρχίας και οι εγγυήσεις για το μέλλον

Η σημερινή ημέρα θα μείνει στην ιστορία ως η ημέρα που υπογράφηκε η Διακρατική Συμφωνία για τον αγωγό EastMed από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Κυριάκο Μητσοτάκη, και τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ Βενιαμίν Νετανιάχου.
 
Η ιδέα για τον αγωγό, οι συζητήσεις μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών και οι διάφορες μελέτες μετρούν, πλέον, χρόνια. Με την υπογραφή της Διακρατικής Συμφωνίας, όμως, από τους αρχηγούς των κρατών σήμερα στην Αθήνα, ο EastMed περνά σε ένα νέο επίπεδο, καθώς αυτή η πολιτική δέσμευση αποτελεί τη βασικότερη προϋπόθεση για εφαρμογή των σχεδιασμών στο μέλλον.
 
Αναμένεται ότι στην τελετή των υπογραφών θα υπάρχει και εκπρόσωπος της Ιταλίας, η οποία δεν θα υπογράψει σε αυτό το στάδιο την συμμετοχή της στον EastMed, καθώς αυτό προβλέπεται στη συμφωνία. Σύμφωνα με πληροφορίες, πέραν του ότι η Ιταλία αποτελεί το τελευταίο κομμάτι του αγωγού, η καθυστέρηση οφείλεται στο γεγονός πως, στο παρελθόν, σε αντίστοιχες περιπτώσεις, υπήρξαν αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες που θα ζούσαν κοντά στις υποδομές και έτσι προτιμήθηκε η Ιταλία να προστεθεί στην εξίσωση σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν ωριμάσει περισσότερο το πρότζεκτ.
 
Πράξη κυριαρχίας
Είναι σαφές ότι η υπογραφή της Διακρατικής Συμφωνίας επισπεύσθηκε εξαιτίας των γεγονότων του προηγούμενου διαστήματος. Σε αντίθεση με την Κύπρο, καθώς και το Ισραήλ, που έχουν προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ τους, η Ελλάδα παραμένει αθωράκιστη σε αυτό το επίπεδο, καθώς δεν έχει προχωρήσει σε σχετικές συμφωνίες με τα γειτονικά κράτη.
 
Η παράνομη συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης, η οποία επιχειρεί να παρακάμψει τα νόμιμα δικαιώματα των υπόλοιπων κρατών της περιοχής και να καταστήσει, ουσιαστικά, την Ανατολική Μεσόγειο σε μία «γκρίζα», τουρκική λίμνη, επιτάχυνε τις διαδικασίες για τη Διακρατική Συμφωνία, η οποία αποτελεί μία ύψιστη πράξη ενάσκησης κυριαρχίας από τα συμβαλλόμενα κράτη. Ουσιαστικά, Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ κατοχυρώνουν, με επίσημο, νόμιμο και διεθνώς αναγνωρισμένο τρόπο, ο οποίος έχει και τις «ευχές» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ, έναν ενεργειακό διάδρομο από την Μεσόγειο στην Ευρώπη, τον οποίο διεκδικεί ανοιχτά και αναφανδόν η Άγκυρα.
 
Την ίδια στιγμή, η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία είναι και ο κυριότερος αποδέκτης της τουρκικής επιθετικότητας και αμφισβήτησης, επιβεβαιώνει για άλλη μία φορά στα μάτια της διεθνούς κοινότητας ότι ενεργεί σύμφωνα με τους κανόνες του δικαίου, λειτουργεί στη βάση των σχέσεων καλής γειτονίας και η ενάσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων αναγνωρίζεται από τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής.
 
Πολιτικά κίνητρα έχει και το Ισραήλ, τα οποία, όμως, δεν έχουν άμεση σχέση με την τουρκική προκλητικότητα. Η χώρα βρίσκεται σε βαθιά πολιτική κρίση εδώ και αρκετούς μήνες, καθώς δεν καταφέρνει να σχηματίσει κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να λειτουργεί σε καθεστώς αστάθειας, από εκλογές σε εκλογές. Ενόψει της επόμενης εκλογικής προσπάθειας, που θα προσπαθήσει να σπάσει το αδιέξοδο, ο Βενιαμίν Νετανιάχου ενισχύει την εικόνα του, κάνοντας σοβαρά βήματα όπως αυτό στην εξωτερική πολιτική.
 
Επένδυση με βάθος χρόνου
Αυτού του είδους οι Διακρατικές Συμφωνίες δεν γίνονται, βέβαια, για να εξυπηρετηθούν πρόσκαιρα συμφέροντα. Γίνονται κυρίως για να διασφαλίσουν πρότζεκτς που έχουν βάθος χρόνου, όπως αυτό του EastMed.
 
Οι εταιρείες που ενδεχομένως να κληθούν να υλοποιήσουν το έργο στο μέλλον, απαιτούν αυτού του είδους την πολιτική δέσμευση, στο ύψιστο επίπεδο. Πρόκειται για μία επένδυση δισεκατομμυρίων, που αφορά τις επόμενες δεκαετίες, και σαφώς δεν θα ήθελαν να εξαρτάται από τις καλές σχέσεις που μπορεί να έχει η εκάστοτε ηγεσία της Αθήνας με την αντίστοιχη στο Τελ Αβίβ ή τη Λευκωσία αλλά να εδράζεται σε επίσημες, κρατικές πράξεις. Οι σημερινές υπογραφές προσφέρουν, συνεπώς, στις εταιρείες συνθήκες σταθερότητας για τη μελλοντική τους επένδυση.  
 
Τι είναι ο EastMed
Ο αγωγός EastMed είναι ένα μεγαλεπήβολο ενεργειακό έργο, που αναπόφευκτα αλλάζει τις γεωστρατηγικές δυναμικές στην ευρύτερη περιοχή. Βάσει σχεδιασμών, θα ξεκινά νοτίως της Κύπρου, στη λεκάνη της Λεβαντίνης. Θα περνά από το νησί μας, την Κρήτη, την ηπειρωτική Ελλάδα και θα καταλήγει στην Ιταλία. Με εξαίρεση τα τελευταία 600 χιλιόμετρα, όλος ο υπόλοιπος αγωγός θα είναι υποθαλάσσιος. Όταν ολοκληρωθεί, θα ενώσει τα κοιτάσματα φυσικού πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη.
 
Για να ολοκληρωθούν οι υποδομές και να τεθεί σε λειτουργία, υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να περάσουν πέντε με έξι χρόνια από την ημέρα έναρξης του έργου, ενώ το κόστος υπολογίζεται σε περίπου επτά δισεκατομμύρια δολάρια. Όταν τεθεί σε λειτουργία, αναλόγως των προδιαγραφών του, θα μπορεί να μεταφέρει δέκα με είκοσι δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου κάθε χρόνο στις χώρες της Ευρώπης.
 
Η δημιουργία του αγωγού θα προσφέρει μία εναλλακτική πηγή ενέργειας προς την Ε.Ε., η οποία θα βοηθήσει στη μείωση της υψηλής ενεργειακής της εξάρτησης από τη Ρωσία, αυξάνοντας έτσι την ενεργειακή της ασφάλεια. Γι’ αυτό και η Ε.Ε., ως άμεσα ενδιαφερόμενη, χρηματοδοτεί σε μεγάλο ποσοστό τις διάφορες μελέτες που γίνονται για το έργο τα τελευταία χρόνια. Μέσα από τον EastMed η Ευρώπη αποκτά μία ενεργειακή διαδρομή που περνά μόνο από τα εδάφη κρατών-μελών της και όχι χωρών με τις οποίες μπορεί να έχει διαφορετικά συμφέροντα.  
 
Την ίδια στιγμή, παρόλο που πρόκειται για υδρογονάνθρακα, το φυσικό αέριο αποτελεί καύσιμο-γέφυρα στο πλαίσιο των προσπαθειών για μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς θεωρείται πολύ πιο φιλικό για το περιβάλλον από ό,τι το μαζούτ ή το κάρβουνο. Ως εκ τούτου, με βάση τους στόχους που τίθενται στην Ευρώπη για το περιβάλλον, ο EastMed εμπίπτει στους στόχους για σταδιακή απεξάρτηση από τις πιο ρυπογόνες πηγές ενέργειας.
 
Τα επόμενα βήματα
Η σημερινή Συμφωνία δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι μπορεί να αρχίσει άμεσα να υλοποιείται το έργο, αλλά δηλώνει την δέσμευση των κρατών για εφαρμογή του. Ο EastMed βρίσκεται στο στάδιο των πολυδάπανων τεχνικών μελετών, οι οποίες χρηματοδοτούνται κατά 40%, περίπου, από την Ε.Ε. και στη βάση αυτών των αποτελεσμάτων θα αποφασιστεί –από τις αγορές, επί της ουσίας- η βιωσιμότητά του.
 
Γι’ αυτό, άλλωστε, και η Κύπρος τρέχει παράλληλα και τις διαδικασίες που σχετίζονται με τις υπόλοιπες υπό εξέταση λύσεις, όπως είναι η δημιουργία μονάδας υγροποίησης στο Βασιλικό και η πλωτή μονάδα υγροποίησης. Δεδομένου ότι αναμένεται εντός του 2020 να πραγματοποιηθούν νέες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, με την πιθανότητα αύξησης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της χώρας μας, τα νέα δεδομένα, σε συνδυασμό με τις μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη, αναμένεται σταδιακά να δώσουν μία πιο ξεκάθαρη εικόνα ως προς τις μελλοντικές κινήσεις που θα γίνουν.
 
Το μόνο σίγουρο είναι πως, για να επενδύουν Ε.Ε. και ΗΠΑ στον EastMed, σημαίνει, εκ πρώτης όψεως, και ενώ υπολείπονται πολλές πληροφορίες, τόσο σε σχέση με τον αγωγό, όσο και σε ό,τι αφορά την μεγαλύτερη εικόνα του δυναμικού της κυπριακής ΑΟΖ, πως το έργο κρίνεται τεχνικά εφικτό και οικονομικά βιώσιμο.

 

• Σεντόνας: Ενάσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων η υπογραφή για τον EastMed
• Ντόμινο εξελίξεων-Πέφτουν στην Αθήνα οι υπογραφές για τον EastMed
• Τα μεγάλα οφέλη και τα πέντε εμπόδια προς την υλοποίησή του EastMed