Κ. Κόκκινος: Μπορούμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος στην έρευνα και καινοτομία

Η Κύπρος έχει το ανθρώπινο δυναμικό και έχει προχωρήσει στη δημιουργία των κατάλληλων δομών ώστε να καλύψει το χαμένο έδαφος σε θέματα έρευνας και καινοτομίας, δήλωσε σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο Επικεφαλής Επιστήμονας Κυριάκος Κόκκινος.
 
Παραδέχτηκε ότι οι δείκτες στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας είναι χαμηλοί και η Κύπρος είναι από τις τελευταίες χώρες της Ευρώπης σε θέματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ή επένδυσης σε έρευνα και ανάπτυξη, που το 2017 ήταν στο 0,56% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος της Ευρώπης ήταν στο 2,2%, με στόχο να πάει στο 3%. Ταυτόχρονα, είπε, σε προηγμένες χώρες όπως στο Ισραήλ, τις Σκανδιναβικές χώρες, φτάνει στο 3,5%-4%.
 
«Άρα έχουμε να διανύσουμε μια απόσταση. Λέγοντας αυτό, δεν σημαίνει ότι αυτή η απόσταση δεν είναι δυνατό να την καλύψουμε με τις σωστές δράσεις και τις σωστές πολιτικές», ανέφερε.
 
Πρόσθεσε ότι υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος, ενώ μέσα από τον θεσμό του Επικεφαλής Επιστήμονα και τη δημιουργία άλλων δομών όπως το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας και το Υφυπουργείο, το οποίο η κυβέρνηση σχεδιάζει να υλοποιήσει μέσα στο επόμενο τρίμηνο, δημιουργείται ο μηχανισμός για να αξιοποιηθεί σωστά αυτό το ανθρώπινο δυναμικό και να καλυφθεί το χαμένο έδαφος. Αυτό, όπως σημείωσε, δεν θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη με την αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων, αλλά πρέπει να γίνει σταδιακά και στοχευμένα, ώστε να αξιοποιηθούν σωστά αυτοί οι οικονομικοί πόροι.
 
Είπε επίσης ότι το οικοσύστημα της Κύπρου δεν είναι μόνο οι 1200 περίπου επαγγελματίες ερευνητές ή οι επιχειρήσεις που υπάρχουν στην Κύπρο και παράγουν καινοτομία.
 
«Η διασπορά μας είναι οι καλύτεροί μας πρεσβευτές και θα πρέπει να βρούμε τους μηχανισμούς να τους κινητοποιήσουμε», είπε προσθέτοντας ότι αυτό δεν θα γίνει κατ’ ανάγκη με επαναπατρισμό, παρόλο που δημιουργούνται τεράστιες ευκαιρίες εργοδότησης στην Κύπρο για επαγγελματίες ερευνητές, αφού διευρύνεται το οικοσύστημα.
 
«Για μένα αυτό που έχει σημασία είναι η αξιοποίηση αυτών των ανθρώπων μέσα από συνέργειες υπηρετώντας στο εξωτερικό. Θέλουμε και τη συνέργεια και συνεργασία των Κύπριων επιστημόνων με τη διασπορά», είπε.
 
Σε σχέση με τη δημιουργία Υφυπουργείου Ψηφιακής Στρατηγικής Έρευνας & Καινοτομίας ανέφερε ότι θα είναι μια πολύ καλή προσθήκη για να ενισχυθεί η κοινωνία της γνώσης και η ανταγωνιστικότητά της χώρας.
 
Υπάρχουν μετρήσιμοι στόχοι
-------------------------------
Ερωτηθείς σχετικά, είπε ότι υπάρχουν μετρήσιμοι στόχοι, οι οποίοι καθορίζονται μέσα από τρεις κάθετους πυλώνες και εννέα οριζόντιες δράσεις. Οι τρεις κάθετοι πυλώνες είναι η επιστημονική αριστεία, η μεταφορά τεχνογνωσίας για πρόσβαση της ερευνητικής κοινότητας στην επιχειρηματική κοινότητα και αντίστροφα και η επιχειρηματική καινοτομία.
 
 Οι οριζόντιες δράσεις περιλαμβάνουν θέματα επικοινωνίας, θέματα κουλτούρας και θέματα διαχείρισης. Όπως είπε, για καθένα από τα πιο πάνω κεφάλαια υπάρχουν συγκεκριμένοι δείκτες και παρακολουθούνται σε τριμηνιαία βάση, ενώ για το θέμα των δεικτών ο Επικεφαλής Επιστήμονας και το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας, λογοδοτούν απευθείας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ανέφερε ακόμα ότι υπάρχουν και κάποιοι δείκτες πιο προφανείς όπως η αύξηση των χρημάτων που δίνονται για έρευνα και καινοτομία.
 
Παράλληλα, ο κ. Κόκκινος αναφέρθηκε σε χρηματοδοτικά προγράμματα που είχαν προκηρυχθεί για επιχειρήσεις τον περασμένο Ιούνιο, ύψους 18 εκ. ευρώ με καταληκτική ημερομηνία το πρώτο δεκαήμερο Οκτωβρίου.
 
Όπως είπε, υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον από την αγορά και εξέφρασε την άποψη ότι στο τέλος δεν θα ξέρουν σε ποιους να δώσουν τη χρηματοδότηση σε αυτή την ανταγωνιστική διαδικασία. Όπως ανέφερε, είναι η πρώτη φορά που η επιχειρηματική κοινότητα αντιλαμβάνεται τη σημασία επένδυσης στην έρευνα και διεκδικεί και τη βοήθεια και τη συνδρομή του κράτους.
 
Πρόσθεσε ότι το πρόγραμμα αυτό είναι το πρώτο από μια σειρά από προγράμματα, τα οποία θα υλοποιηθούν στο κεφάλαιο καινοτόμος επιχειρηματικότητα, ώστε να στηριχθούν οι επιχειρήσεις, να αξιοποιήσουν σωστά τις δυνατότητες που έχουν για να βγουν στην αγορά με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Ξεκαθάρισε παράλληλα ότι αυτές οι προτάσεις πρέπει να έχουν στοιχείο την εξωστρέφεια και την επιχειρηματικότητα, με ορίζοντα όχι μόνο την κυπριακή, αλλά και τη διεθνή αγορά.
 
Η Κύπρος δεν είναι νησί σε θέματα έρευνας και καινοτομίας
-------------------------------------
Ο κ. Κόκκινος σημείωσε παράλληλα ότι η Κύπρος δεν είναι νησί σε θέματα έρευνας και καινοτομίας. Όπως είπε, πρέπει το επιχειρηματικό και ερευνητικό οικοσύστημα της Κύπρου να διεκδικήσουν την αναγνώριση και να καταξιωθούν πρώτα στην περιφερειακή και μετά στη διεθνή αγορά. Η Κύπρος, ανέφερε, είναι μια ευρωπαϊκή χώρα, ενώ έχει προσβασιμότητα και στην πολύ ανταγωνιστική αγορά του Ισραήλ, τη Μέση Ανατολή που κάνει άλματα σε συγκεκριμένους τομείς καινοτομίας και τη Β. Αφρική.
 
Η Κύπρος, πρόσθεσε, έχει αναπτύξει συνεργασίες μέσα από διακρατικές συμφωνίες, αλλά και σε επίπεδο επιχειρηματικής ενθάρρυνσης με συντονισμένες προσπάθειες που γίνονται, με επιχειρηματίες και χώρες της περιφέρειάς της, ώστε να επιτευχθεί η ώσμωση και η συνεργασία. Αυτό, όπως είπε, ενθαρρύνεται όχι μόνο οικονομικά, αλλά και με τεχνογνωσία και άλλους τρόπους.
 
Έδωσε ως παράδειγμα την έναρξη συνεργασίας με χώρες όπως το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Πολωνία, η Αγγλία, ενώ αναμένεται να ξεκινήσει συνεργασία με Ιταλία και Γαλλία. Σημείωσε ότι υπάρχει πάρα πολύ υψηλό ενδιαφέρον και είναι σε επαφή με τους πρέσβεις αυτών των χωρών, οι οποίοι δηλώνουν την αποφασιστικότητα και τη δέσμευσή τους για οικονομική και επιστημονική διπλωματία.
 
Καινοτομία και στον δημόσιο τομέα
--------------------------------------
Ερωτηθείς για την ανάγκη για καινοτομία και στον δημόσιο τομέα, ο κ. Κόκκινος είπε ότι στο σύστημα διακυβέρνησης που έχει υιοθετήσει η πολιτεία, το κάθε Υπουργείο έχει τον δικό του Επικεφαλής Επιστήμονα και το κάθε Υπουργείο βάζει τις δικές του προτεραιότητες και δράσεις έρευνας και καινοτομίας. Με τον συντονισμό και τη στήριξη του Γραφείου του Επικεφαλής Επιστήμονα, τα Υπουργεία έρχονται σε επαφή με την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα και γίνεται προσπάθεια να βρεθούν οι λύσεις και να υπάρξει καινοτομία.
 
«Αυτό οδηγεί κυρίως στην κοινωνική καινοτομία. Δηλαδή να βγάλουμε κάτι που να έχει αποτέλεσμα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πολίτη ή στον τρόπο που συναλλάσσεται με το δημόσιο ή στον τρόπο που επικοινωνεί», ανέφερε.
 
Έδωσε ως παράδειγμα το Υπουργείο Γεωργίας και το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και τη συνεργασία που υπάρχει με την ερευνητική κοινότητα της Κύπρου και τον ιδιωτικό τομέα στο θέμα των υδάτινων πόρων, αλλά και στη συνεργασία με το Ισραήλ που αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα.
 
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες να απαντήσουν στα ερωτήματα νέων τεχνολογιών
----------------------------------------------------------------------------------------
Παράλληλα, ο κ. Κόκκινος εξήγησε ότι η καινοτομία δεν έχει να κάνει μόνο με την τεχνολογία, αλλά με το κάθε τι το οποίο είναι καινούργιο και επιφέρει δραστική αλλαγή στον τρόπο που γινόταν κάτι προηγουμένως.

Πρόσθεσε ότι κάθε τεχνολογική δυνατότητα που μπαίνει στην αγορά, δημιουργεί ένα σωρό ερωτήματα, ηθικά, ανθρωπιστικά, υπαρξιακά, κοινωνιολογικά και άλλα.
 
Αναφέρθηκε, επίσης, σε πολλά τέτοια διλήμματα που υπάρχουν σήμερα και δεν μπορεί να τα απαντήσει ένας τεχνολόγος, όπως τα αυτοκίνητα που κινούνται μόνα τους, η δυνατότητα να διαβάζει κανείς τη σκέψη του άλλου που αυτή τη στιγμή είναι δυνατή σε εργαστηριακό επίπεδο και οι δυνατότητες αξιοποίησης των drones για ζητήματα παρακολούθησης.

«Πολύ περισσότερο παρά ποτέ, τις ανθρωπιστικές σπουδές και τις κοινωνικές επιστήμες τις έχουμε ανάγκη για να εξετάσουν διλήμματα που δεν μπορούν να απαντήσουν οι τεχνολόγοι», είπε.
 
Να δούμε τα παιδιά μας ως «ψηφιακούς ιθαγενείς»
---------------------------------------------------------
Στο τομέα της παιδείας, ο κ. Κόκκινος παραδέχτηκε ότι η Κύπρος είναι ουραγός σε θέματα έρευνας και καινοτομίας, ωστόσο, επεσήμανε ότι κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο του Υπουργείου Παιδείας και του παιδαγωγικού συστήματος, αλλά αφορά τον τρόπο που η οικογένεια μεγαλώνει τα σημερινά παιδιά.
 
Στα σχολεία, είπε, θα πρέπει να μπουν προγράμματα, τα οποία να βοηθούν στην ερευνητική και δημιουργική σκέψη, στη διαχείριση και επίλυση προβλημάτων, ώστε να δημιουργηθεί ο αυριανός εργάτης της γνώσης. Αυτό όμως, όπως είπε, δεν μπαίνει σαν ένα μάθημα μόνο, όλο το παιδαγωγικό σύστημα, ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι εξετάσεις, το μάθημα μέσα στην τάξη, η παιδαγωγική μεθοδολογία, πρέπει να αναθεωρηθούν ριζικά.
 
«Έχω πολύ άμεσες και στενές επαφές και με τον Υπουργό Παιδείας και με τα στελέχη του Υπουργείου για να δούμε πώς υιοθετούμε αυτή την αναθεώρηση του παιδαγωγικού συστήματος. Πιστεύω ότι σιγά-σιγά θα τα καταφέρουμε», ανέφερε.
 
Σημείωσε ότι υπάρχουν πολύ καλά παραδείγματα σε άλλες χώρες όπως οι Σκανδιναβικές αλλά και η Αγγλία, η οποία, όπως ανέφερε, έχει αναθεωρήσει το παιδαγωγικό της σύστημα ώστε να προάγει την έρευνα και καινοτομία.
 
Πρόσθεσε ωστόσο ότι θα πρέπει και οι γονείς να αντιληφθούν ότι «τα παιδιά μας έχουν γεννηθεί και λειτουργούν ψηφιακά, είναι ψηφιακοί ιθαγενείς και εμείς, οι πιο μεγάλοι, οι γονείς, έχουμε γεννηθεί σε ένα αναλογικό κόσμο, άρα είμαστε ψηφιακοί μετανάστες».
 
Οι γονείς, πρόσθεσε, θα πρέπει να κατανοήσουν το κενό που υπάρχει μεταξύ του τρόπου που λειτουργεί και σκέφτεται το παιδί και του τρόπου που οι ίδιοι λειτουργούν, που είναι πιο ιεραρχικός και όχι οριζόντιος, όπως είναι ο τρόπος που λειτουργούν τα παιδιά.
«Η πρόκληση που έχει το παιδί είναι να φιλτράρει καλύτερα και να αμφισβητήσει ότι βλέπει στο διαδίκτυο», ανέφερε, εξηγώντας πως το παιδί σήμερα, έχει τόσο βομβαρδισμό από πληροφόρηση που ο δάσκαλος και ο γονιός είναι ένας από τους πολλούς που του δίνει κάποια σήματα για να επεξεργαστεί.
 
«Εκεί πρέπει να μάθεις το παιδί να φιλτράρει, να αξιολογεί, να απορρίπτει, να αμφισβητήσει ακόμα κι εσένα που του λες αυτό το πράγμα», είπε.
 
Ερωτηθείς κατά πόσο θα υπάρχει μια επικοινωνιακή εκστρατεία προς τους γονείς για το θέμα, ανέφερε ότι είναι μέσα στα καθήκοντα το νέου Υφυπουργείου να κάνει αυτή την αλλαγή.  
 
Βραδιά του Ερευνητή 2019
------------------------------
Καταληκτικά, ο κ. Κόκκινος αναφέρθηκε στη «Βραδιά του Ερευνητή 2019» που διοργανώνεται στις 27 Σεπτεμβρίου στη Λευκωσία, όπως και σε πολλές πόλεις της Ευρώπης.
 
Στην εκδήλωση, ανέφερε οι επισκέπτες, μικροί και μεγάλοι, θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά τι σημαίνει καινοτομία, έρευνα, να δουν επιστήμονες, επαγγελματίες ερευνητές, «να καταλάβουν οι αυριανοί εργάτες της γνώσης ότι το να σπουδάσουν και να αναπτύξουν την ικανότητά τους να παράγουν γνώση από μόνο του είναι επάγγελμα».
 
«Η επίσκεψη σε έναν τέτοιο χώρο για τον κάθε πολίτη, θεωρώ ότι είναι επιβεβλημένη ενόψει του ότι η ανταγωνιστικότητα μας ως Κύπρος, η ανταγωνιστικότητα του κάθε φοιτητή, του κάθε επαγγελματία είναι η ικανότητά του να παράγει και να αξιοποιεί γνώση», είπε.
 
Πρόσθεσε ότι είναι μια γιορτή του οικοσυστήματος που παράγει γνώση και περιλαμβάνει διαγωνισμούς όπως είναι το S -Factor και ο διαγωνισμός για την επικοινωνία της επιστήμης.