Ι. Φάκας: 1,2 δευτερόλεπτο φωτός ήταν το άλμα της ανθρωπότητας στο φεγγάρι

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ιστορική ημέρα της αποστολής Απόλλων 11 όταν στις 20 Ιουλίου του 1969 ο Νιλ Αρμστρονγκ πατούσε ως ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη, λέγοντας "ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα".

Πόσο τεράστιο είναι όμως αυτό το άλμα σε αστρονομικά δεδομένα;

Το ΚΥΠΕ συνομίλησε με την ευκαιρία της επετείου αυτής, με τον Επίτιμο Πρόεδρο της Αστρονομικής Εταιρείας Κύπρου, Μαθηματικό και Αστρονόμο Ιωάννη Φάκα, ο οποίος την ημέρα εκείνη ως 30χρονος επιστήμονας παρακολούθησε τις ασπρόμαυρες εικόνες από την πρώτη προσεδάφιση ανθρώπου σε άλλο ουράνιο σώμα.

Πράγματι, είπε, ήταν ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα, αλλά μπροστά στα εκατομμύρια έτη φωτός αποστάσεις στο σύμπαν καταφέραμε να διανύσουμε μια απόσταση μόνο ενός 1,2 δευτερολέπτου φωτός.

Ενα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως στο κενό σε ένα γήινο έτος. Με ταχύτητα 300,000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (όση περίπου η απόσταση Γης - Σελήνης), ένα έτος φωτός υπολογίζεται στα σχεδόν 10 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα.

Αν αναλογιστεί κανείς την απεραντοσύνη του σύμπαντος και την μονάδα μέτρησης της απόστασης που είναι τα έτη φωτός, το βήμα που έκανε ο άνθρωπος μεταφράζεται σε 1,2 δευτερόλεπτο φωτός ως απόσταση, αφού το ηλιακό φως που αντανακλάται από το φεγγάρι θέλει τόσο χρόνο για να φθάσει στη Γη.

Η απόσταση της Σελήνης από τη Γη είναι κατά μέσο όρο 384,000 χιλιόμετρα. Το φως, που ταξιδεύει με 300,000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, σημαίνει ότι διανύει αυτή την απόσταση σε 1,2 δευτερόλεπτο για να φθάσει από τη Σελήνη στη Γη. Ετσι μετράμε τις αστρονομικές αποστάσεις.

Σημειώνεται ότι για μικρότερες αποστάσεις υπάρχουν και οι όροι ημέρα φωτός, ώρα φωτός, λεπτό φωτός και δευτερόλεπτο φωτός, δηλαδή η απόσταση που ταξιδεύει το φως σε μια ημέρα, μια ώρα, ένα λεπτό ή ένα δευτερόλεπτο.

Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο κ. Φάκας είπε ότι εκείνη την ημέρα ένοιωσε έντονη συγκίνηση και πρόσθεσε ότι όπως πριν από πολλούς αιώνες ο Χριστόφορος Κολόμβος πατούσε το πόδι του στην Αμερική, έτσι και τότε, το 1969, οι Γήινοι κατέκτησαν τη Σελήνη.

Ο κ. Φάκας απέρριψε τις θεωρίες ότι η προσελήνωση δεν συνέβη ποτέ και υπενθύμισε ότι την εποχή εκείνη επικρατούσε ο ανταγωνισμός μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής για την κατάκτηση του διαστήματος.

Ο Αρμστρονγκ πατά στο φεγγάρι και η πλακέτα "Ηλθαμεν εν ειρήνη" βρίσκεται ακόμη στη Σελήνη
----------------------------------------

"Ήλθαμε εν ειρήνη, εν ονόματι ολόκληρης της ανθρωπότητας", αναγράφεται σε μια πλακέτα η οποία βρίσκεται εδώ και μισό αιώνα στο φεγγάρι, όταν ο Νιλ Αρμστρονγκ άφηνε το πρώτο αποτύπωμα ανθρώπου στο σκονισμένο έδαφος της Σελήνης τον Ιούλιο του 1969.

Πριν 50 χρόνια με αισθήματα αγωνίας, υπερηφάνειας και ενθουσιασμού 650 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παρακολούθησαν ζωντανά και με κομμένη την ανάσα την κατάκτηση της Σελήνης στις 20 Ιουλίου του 1969 και τον Νιλ Αρμστρονγκ να λέει  "ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα".

Μόνο 12 άνθρωποι πάτησαν το πόδι τους στη Σελήνη, όλοι άντρες και Αμερικανοί. Ηταν η χρυσή εποχή του προγράμματος Απόλλων στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του 1970. 

Πριν 50 χρόνια προσεδαφίστηκε ο "Αετός", η σεληνάκατος Eagle, και οι θρυλικοί Νιλ Άρμστρονγκ (απεβίωσε το 2012 σε ηλικία 82 ετών ) και Μπαζ Ολντριν (εν ζωή, ετών 89 ) του Απόλλων 11 πάτησαν το πόδι τους στο φεγγάρι, με το τρίτο μέλος της αποστολής, τον Μάικλ Κόλινς (εν ζωή, ετών 88) να κατευθύνει το όχημα διακυβέρνησης Columbia σε σεληνιακή τροχιά. Το ταξίδι από την εκτόξευση από τη Γη μέχρι την ώρα της προσελήνωσης διήρκεσε τέσσερις ημέρες. Είχαν δηλαδή εκτοξευθεί από το διαστημικό κέντρο Κένεντι στις 16 Ιουλίου, 1969.

Εορταστικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται παντού στον κόσμο με επίκεντρο την NASA, η οποία παρεμπιπτόντως προετοιμάζεται να επιστρέψει το 2024 στη Σελήνη με την νέα αποστολή που ονόμασε Αρτεμις (από την αδελφή του Απόλλωνα) συνεχίζοντας την παράδοση των ελληνικών μυθολογικών ονομάτων και στέλνοντας αυτή τη φορά την πρώτη γυναίκα στο φεγγάρι.

"Πενήντα χρόνια μετά τον Απόλλωνα, το πρόγραμμα Αρτεμις θα μεταφέρει τους επόμενους αστροναύτες στη Σελήνη και την πρώτη γυναίκα που θα πατήσει το πόδι της στον δορυφόρο της Γης", είπε ο Διευθυντής της NASA σε δημοσιογραφική διάσκεψη.

Πρώτος από το Eagle βγήκε ο Αρμστρονγκ και λίγο μετά ακολούθησε ο Ολντριν. Η κάμερα από το φεγγάρι μετέδιδε ζωντανά σε όλο τον κόσμο. Μισή ώρα αργότερα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον μίλησε με τους αστροναύτες μεταφέροντας τα συγχαρητήριά του.

Στη διάρκεια της σύντομης συνομιλίας από τη Γη σε Σελήνη, ο Νίξον είπε στους αστροναύτες ότι πρόκειται για "το πιο ιστορικό τηλεφώνημα που έγινε ποτέ από τον Λευκό Οίκο".

Αρμστρονγκ και Ολντριν παρέμειναν σχεδόν μία ημέρα στο έδαφος της Σελήνης καταγράφοντας με την κάμερα και βγάζοντας πάμπολλες φωτογραφίες. 

Στα καθήκοντά τους ήταν να περισυλλέξουν δείγματα σεληνιακού βράχου και να εγκαταστήσουν διάφορες συσκευές. Επίσης, τοποθέτησαν μία σημαία των ΗΠΑ, ένα δίσκο με μηνύματα ειρήνης από 73 αρχηγούς κρατών, καθώς και τα παράσημα Αμερικανών και Ρώσων που έχασαν τη ζωή τους για την εξερεύνηση του διαστήματος.

Tοποθέτησαν και μια πλακέτα στην οποία αναγράφεται "Στο σημείο αυτό, άνθρωποι από τον πλανήτη Γη έφθασαν για πρώτη φορά στη Σελήνη, Ιούλιος 1969 μ.Χ. Ήλθαμε εν ειρήνη, εν ονόματι ολόκληρης της ανθρωπότητας". Πιο κάτω είναι γραμμένα τα ονόματα των τριών αστροναυτών και του Προέδρου Νίξον, καθώς και οι υπογραφές τους.

Οι τρεις αστροναύτες επέστρεψαν στη Γη πλέον ως ήρωες στις 24 Ιουλίου, 1969 γράφοντας έτσι ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια στην ιστορία της ανθρωπότητας και εκπληρώνοντας τον στόχο που έθεσε από το 1961 ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Κένεντι, ο οποίος ζήτησε  "πριν το τέλος της δεκαετίας, τη μετάβαση ενός ανθρώπου στη Σελήνη και την ασφαλή επιστροφή του στη Γη".

Αυτό που απομένει σήμερα είναι η επιστροφή της ανθρωπότητας στο φεγγάρι το 2024. Αυτή τη φορά όμως, τα σχέδια περιλαμβάνουν μια μόνιμη παρουσία μας εκεί με απώτερο στόχο την προετοιμασία μας για την κατάκτηση του πλανήτη Αρη, καθιστώντας την ανθρωπότητα πολυ-πλανητικό είδος.