Το πανευρωπαϊκό ρεζιλίκι της Κύπρου και τα ελλείμματα των κομμάτων

Ήταν Απρίλιος του 2016. Μια νεαρή και άγνωστη σε πολλούς γυναίκα, περνά μέσα από τις εσωκομματικές διαδικασίες του ΔΗΣΥ (που εφαρμόζει σύστημα ποσοστώσεων) ενόψει της κατάρτισης του ψηφοδελτίου του για τις βουλευτικές εκλογές και εξασφαλίζει θέση. Ωστόσο το όνομά της «κόβεται» από την ανώτατη ηγεσία, η οποία την πιέζει να αποσύρει την υποψηφιότητά της, για να αντικατασταθεί από έναν άνδρα.
 
Η εξήγηση του επίσημου ΔΗΣΥ ήταν το άκρως σεξιστικό «θα κατεβούμε σε εκλογές, δεν κάνουμε καλλιστεία», που έμεινε στην ιστορία για όλους τους λάθους λόγους.
 
Η νεαρή γυναίκα ονομάζεται Αννίτα Δημητρίου. Λίγο καιρό μετά, όχι απλώς καθόταν στα έδρανα του ΔΗΣΥ στη Βουλή, αλλά εδραιώθηκε τόσο πολύ πολιτικά, που επιλέχθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ως η εκπρόσωπος Τύπου του επιτελείου του ενόψει των προεδρικών εκλογών. Κι όλα αυτά, επειδή οι πολίτες της έδωσαν την ευκαιρία που ήθελε να της στερήσει η παράταξή της.
 
Αν ο Επίτροπος Εθελοντισμού, Γιάννης Γιαννάκη, που ήταν και ο εκλεκτός της ηγεσίας του ΔΗΣΥ, δεν είχε την αξιοπρέπεια να αρνηθεί την συμπερίληψή του στο ψηφοδέλτιο του κόμματος στη Λάρνακα υπό αυτές τις συνθήκες, γεγονός που άνοιξε τον δρόμο για επάνοδο της κ. Δημητρίου, η πολιτική της πορεία ενδεχομένως να ήταν πολύ διαφορετική.
 
Η περίπτωση της Αννίτας Δημητρίου είναι χαρακτηριστική της νοοτροπίας των κομμάτων σε ό,τι αφορά στις γυναίκες. Όπως αποδείχθηκε εκ του αποτελέσματος των βουλευτικών εκλογών ήταν εκλέξιμη. Όμως η ηγεσία του ΔΗΣΥ δεν ήθελε καν να της δώσει την ευκαιρία να προσπαθήσει. Επειδή ήταν πολύ νέα και πολύ όμορφη για να θέλει να ανταγωνιστεί στα ίσα με τα κουστούμια και τις γραβάτες του συστήματος.
 
Οι αριθμοί που φωνάζουν
Τρία χρόνια μετά, η Κύπρος είναι αντιμέτωπη με ένα πανευρωπαϊκό ρεζιλίκι: Είναι η μοναδική χώρα της Ε.Ε. που το 2019 δεν εξέλεξε ούτε και μία γυναίκα ευρωβουλευτή. Το ποσοστό γυναικών ευρωβουλευτών της Κύπρου θα είναι ακριβώς 0% για τα επόμενα πέντε χρόνια. Μπορεί ούτε η Ε.Ε. να έχει επιτύχει την απόλυτη ισότητα και να έχει δρόμο μπροστά της, αλλά το (πολύ ελαφρώς αυξημένο) ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών στο Ευρωκοινοβούλιο είναι 37,7%, αριθμός που σίγουρα δεν συγκρίνεται με το κυπριακό μηδενικό.  
 
Πολλοί τα ρίχνουν στους ψηφοφόρους, λέγοντας ότι δεν εμπιστεύτηκαν γυναίκες ή, ακόμη χειρότερα, διερωτώνται «γιατί οι γυναίκες δεν ψήφισαν γυναίκες», λες και η ισότητα εξασφαλίζεται όταν ο καθένας ψηφίζει πρόσωπα προερχόμενα από το φύλο του.
 
Στην πραγματικότητα, για άλλη μία εκλογική διαδικασία, τα κόμματα επέλεξαν να μην δώσουν στις γυναίκες ίσες ευκαιρίες και είναι οι βασικότεροι υπαίτιοι για το πανευρωπαϊκό ρεζιλίκι.
 
Στις Ευρωεκλογές είχαμε 72 υποψήφιους ευρωβουλευτές, εκ των οποίων γυναίκες ήταν λίγο περισσότερες από το ένα τέταρτο. Από αυτές, μόνο οι 11 ήταν υποψήφιες με συνδυασμούς κοινοβουλευτικών κομμάτων, δηλαδή σε ψηφοδέλτια που οδηγούσαν σε κατάληψη έδρας στο Ευρωκοινοβούλιο. Κι από αυτές, οι μοναδικές που κατείχαν κάποιο αξίωμα ήταν η ευρωβουλευτής της Αλληλεγγύης Ελένη Θεοχάρους (που βρισκόταν στο ψηφοδέλτιο του ΔΗΚΟ) και η βουλευτής του ΔΗΣΥ Ελένη Σταύρου.
 
Σε έξι ψηφοδέλτια με έξι υποψήφιους το καθένα, υπήρχαν μόνο δύο γυναίκες με αξιώματα. Αντιθέτως, στα ίδια έξι ψηφοδέλτια, υπήρχαν εννέα άνδρες με αξιώματα, τέσσερεις ευρωβουλευτές και πέντε βουλευτές. Αυτό αποτελεί απόδειξη του γεγονότος πως τα κόμματα επέλεξαν να ρίξουν στην μάχη πολύ περισσότερους «πρωτοκλασάτους» άνδρες, παρά γυναίκες.
 
Αυτό σημαίνει πως υπήρχαν στις επιλογές των πολιτών πολύ περισσότεροι γνωστοί και προβεβλημένοι άνδρες, παρά γυναίκες. Δεδομένου ότι, με εξαίρεση τον Λουκά Φουρλά του ΔΗΣΥ και τον Νιαζί Κιζίλγιουρεκ του ΑΚΕΛ, οι υπόλοιποι τέσσερεις ευρωβουλευτές που εκλέγηκαν ήταν κάτοχοι αξιώματος τη στιγμή της εκλογής τους, το αβαντάζ που είχαν οι «πρωτοκλασάτοι» επαληθεύτηκε στην κάλπη.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πρώτος των πρώτων ο Φουρλάς-Οι σταυροί προτίμησης των υποψηφίων
 

Το έλλειμμα στις δομές
Όπως ήταν φυσικό, γίνονται αναλύσεις επί αναλύσεων για το δημοκρατικό έλλειμμα που προκαλεί η μη εκλογή γυναίκας στο Ευρωκοινοβούλιο. Αυτό είναι ένα γεγονός που δεν μπορεί να αλλάξει για πέντε χρόνια. Είναι μία αρνητική κληρονομιά, που πρέπει να κουβαλούμε και να εξηγούμε.
 
Εκείνο που μπορεί να αλλάξει είναι η νοοτροπία των κομμάτων μας. Η αντίληψή τους πως μπορούν να συνεχίσουν να πορεύονται με βασικά ελλείμματα ισότητας, υπονομεύοντας τις γυναίκες που προσπαθούν να ανελιχθούν. Αυτή, όντως, μπορεί να αλλάξει μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
 
Γιατί μπορεί στην περίπτωση της Αννίτας Δημητρίου να έγινε σούσουρο, αλλά κανείς δεν γνωρίζει πόσες γυναίκες υπάρχουν σε κάθε κόμμα, που κάποτε διεκδίκησαν μια ευκαιρία αλλά τους την αρνήθηκαν. Κανείς δεν γνωρίζει σε πόσες γυναίκες κάποιος, κάποτε, σε κάποιο κόμμα έκοψε τα πολιτικά φτερά. Πόσες γυναίκες ζήτησαν ένα μικρό ρόλο στις χαμηλές κομματικές δομές και έλαβαν απαντήσεις όπως «μα είναι μικρά τα μωρά σου ακόμα και δεν θα μπορείς» από τους ίδιους άνδρες που τρέχουν προεκλογικά στην «κοινωνία των πολιτών» για να βρουν τις γυναίκες υποψήφιες που δεν παράγουν οι κομματικοί μηχανισμοί τους.
 
Οι πολιτικές δυνάμεις συνηθίζουν να λένε πως «δεν βρίσκουν γυναίκες που να ενδιαφέρονται» αλλά δεν συνηθίζουν να λένε πως δεν κάνουν τίποτα για να το αλλάξουν αυτό. Κι όσο συντηρείται αυτή η κατάσταση, τα ρεζιλίκια θα επαναλαμβάνονται και τα ελλείμματα θα διαιωνίζονται. Υπάρχουν, όμως, κι άλλοι δρόμοι, φτάνει να επιδείξουν, επιτέλους, τη βούληση που χρειάζεται για να τους ακολουθήσουν.
 
Σαφώς η κοινωνία δεν είναι αμέτοχη στην προσπάθεια για ισότητα στην πολιτική σφαίρα. Γιατί η ισότητα ξεκινάει από τον καθένα μας. Ωστόσο τα κόμματα δεν μπορούν να έχουν απαιτήσεις από κανέναν, ενόσω δεν διορθώνουν τα του οίκου τους.