Παρέμβαση Ρωσίας στις Ευρωεκλογές με παραπληροφόρηση, δείχνει έκθεση της Κομισιόν

"Τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επέτρεψαν να εντοπιστεί μια ξεχωριστή καμπάνια διασυνοριακής παραπληροφόρησης από εξωτερικές πηγές που να απευθύνονται ειδικά στις ευρωπαϊκές εκλογές, ωστόσο, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν αποκάλυψαν μια συνεχιζόμενη και διαρκή δραστηριότητα παραπληροφόρησης από ρωσικές πηγές με στόχο την καταστολή της συμμετοχής και την επιρροή των προτιμήσεων των ψηφοφόρων".

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα έκθεση την οποία συνέταξε η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), της οποία προΐσταται η Ύπατη Εκπρόσωπος Μογκερίνι και η οποία εγκρίθηκε από το Κολέγιο των Επιτρόπων και εστάλη με κοινοποίηση στο Συμβούλιο των Κρατών Μελών.

Σύμφωνα με την έκθεση, που δόθηκε στη δημοσιότητα στις Βρυξέλλες και τμήματά της περιέχονταν σε ενημερωτικό υλικό που είχε στείλει η Γενική Γραμματεία της Κομισιόν και η Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας (DG COMM) ήδη από τις 28/05 στους διευθυντές των υπηρεσιών της Κομισιόν, τεκμαίρεται ρωσική εμπλοκή και οι σχετικές δράσεις από ρωσικές πηγές "κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, που κυμαίνονται από την αμφισβήτηση της δημοκρατικής νομιμότητας της Ένωσης έως την εκμετάλλευση δημόσιων διαμαρτυρικών συζητήσεων επί θεμάτων όπως η μετανάστευση και η κυριαρχία".

"Αυτό επιβεβαιώνει ότι οι εκστρατείες παραπληροφόρησης που αναπτύσσονται από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς αποτελούν υβριδική απειλή για την ΕΕ", συμπεραίνει η Κομισιόν.

Επί της ουσίας σήμερα, η Κομισιόν ή και η Ύπατος Εκπρόσωπος αναφέρουν την πρόοδο που σημειώθηκε στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τα κύρια διδάγματα από τις ευρωπαϊκές εκλογές, ως συμβολή στις συζητήσεις των ηγετών της ΕΕ την προσεχή εβδομάδα.

Η ακριβής φράση που περιέχεται στην κοινοποίηση προς το Συμβούλιο είναι η εξής:

"Αυτή τη στιγμή, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επέτρεψαν να εντοπιστεί μια ξεχωριστή καμπάνια διασυνοριακής παραπληροφόρησης από εξωτερικές πηγές που να απευθύνονται ειδικά στις ευρωπαϊκές εκλογές. Ωστόσο, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν αποκάλυψαν μια συνεχιζόμενη και διαρκή δραστηριότητα παραπληροφόρησης από ρωσικές πηγές με στόχο την καταστολή της συμμετοχής και την επιρροή των προτιμήσεων των ψηφοφόρων. Αυτά κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, που κυμαίνονται από την αμφισβήτηση της δημοκρατικής νομιμότητας της Ένωσης έως την εκμετάλλευση δημόσιων διαμαρτυρικών συζητήσεων επί θεμάτων όπως η μετανάστευση και η κυριαρχία. Αυτό επιβεβαιώνει ότι οι εκστρατείες παραπληροφόρησης που αναπτύσσονται από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς αποτελούν υβριδική απειλή για την ΕΕ".

"Υπήρξε μια συνεχής τάση κακοποιών παραγόντων που χρησιμοποιούν παραπληροφόρηση για την προώθηση ακραίων απόψεων και την πόλωση των τοπικών συζητήσεων, μεταξύ άλλων μέσω αβάσιμων επιθέσεων κατά της ΕΕ. Οι εγχώριοι πολιτικοί παράγοντες συχνά υιοθέτησαν τις τακτικές και τις αφηγήσεις που χρησιμοποίησαν οι ρωσικές πηγές για να επιτεθούν στην ΕΕ και τις αξίες της. Συμμετείχαν επίσης και άλλοι εξωτερικοί παράγοντες", αναφέρει η έκθεση.

"Περισσότερες από 600 ομάδες και σελίδες Facebook που δραστηριοποιούνται σε όλη τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πολωνία και την Ισπανία αναφέρθηκαν ότι έχουν εξαπλωθεί παραπληροφόρηση και ομιλία μίσους ή έχουν χρησιμοποιήσει ψευδή προφίλ για την τεχνητή ενίσχυση του περιεχομένου των μερών ή των ιστότοπων που υποστηρίζουν".

"Οι σελίδες αυτές είχαν 763 εκατομμύρια προβολές χρηστών. Οι εκθέσεις των ερευνητών, των ελεγκτών και της κοινωνίας των πολιτών προσδιόρισαν επίσης πρόσθετες περιπτώσεις προσπαθειών μεγάλης κλίμακας για τον χειρισμό της συμπεριφοράς των ψηφοφόρων σε τουλάχιστον εννέα κράτη μέλη".

Σύμφωνα με την Κομισιόν, "ενώ είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν τελικά συμπεράσματα σχετικά με το επίπεδο και τον αντίκτυπο της παραπληροφόρησης στις πρόσφατες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι σαφές ότι οι ενέργειες της ΕΕ - μαζί με πολλούς δημοσιογράφους, ελεγκτές γεγονότων, πλατφόρμες, εθνικές αρχές, ερευνητές και η κοινωνία των πολιτών - βοήθησαν στην αποτροπή των επιθέσεων και στην εκδήλωση προσπαθειών παρεμβολής στις δημοκρατικές μας διαδικασίες".

"Η αυξημένη ευαισθητοποίηση του κοινού καθιστούσε δυσκολότερο για κακόβουλους παράγοντες να χειραγωγήσουν τη δημόσια συζήτηση".

Ειδικότερα, η δράση της ΕΕ επικεντρώθηκε σε τέσσερις συμπληρωματικές πτυχές:

- Η ΕΕ ενίσχυσε τις δυνατότητές της για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης μέσω των Στρατηγικών Ομάδων Επικοινωνίας και της Υβριδικής Μονάδας Υβριδικής Σύντηξης στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Επίσης, βελτίωσε τη συντονισμένη απάντηση δημιουργώντας ένα σύστημα ταχείας ειδοποίησης για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.

- Η ΕΕ συνεργάστηκε με τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τη βιομηχανία μέσω ενός εθελοντικού κώδικα ορθής πρακτικής για την παραπληροφόρηση, προκειμένου να αυξηθεί η διαφάνεια των πολιτικών επικοινωνιών και να αποφευχθεί η χειραγώγηση των υπηρεσιών τους, ώστε οι χρήστες να γνωρίζουν γιατί βλέπουν συγκεκριμένο πολιτικό περιεχόμενο και διαφημίσεις από όπου προέρχονται και ποιος είναι πίσω τους.

- Η Κομισιόν και η Ύπατη Εκπρόσωπος, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συνέβαλαν στην αύξηση της ευαισθητοποίησης και της ανθεκτικότητας στην παραπληροφόρηση εντός της κοινωνίας, ιδίως μέσω της μεγαλύτερης διάδοσης των μηνυμάτων με βάση γεγονότα και των ανανεωμένων προσπαθειών για την προώθηση της παιδείας στα μέσα επικοινωνίας.

- Η Κομισιόν υποστήριξε τις προσπάθειες των κρατών μελών να εξασφαλίσουν την ακεραιότητα των εκλογών και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των δημοκρατικών συστημάτων της Ένωσης. Η δημιουργία εκλογικών δικτύων σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο, με συνδέσμους με το σύστημα ταχείας ειδοποίησης, βελτίωσε τη συνεργασία σε σχέση με πιθανές απειλές.

Ωστόσο, η Κομισιόν προειδοποιεί ότι "πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα για την προστασία των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών της ΕΕ".

"Η παραπληροφόρηση είναι μια ταχέως μεταβαλλόμενη απειλή. Οι τακτικές που χρησιμοποιούν οι εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες, ιδίως σε σχέση με τις ρωσικές πηγές, εξελίσσονται τόσο γρήγορα όσο τα μέτρα που υιοθετούν τα κράτη και οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες", αναφέρει. 

"Απαιτείται συνεχής έρευνα και επαρκείς ανθρώπινοι πόροι για την αντιμετώπιση νέων τάσεων και πρακτικών, για την καλύτερη ανίχνευση και εκδήλωση εκστρατειών παραπληροφόρησης και για την αύξηση της ετοιμότητας σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο", τονίζει η Κομισιόν.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος και Αντιπρόεδρος Μογκερίνι, Αντιπρόεδρος για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά Άνσιπ, η Επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων Γιούροβα,  ο Επίτροπος της Ένωσης Ασφαλείας Κινγκ και η Επίτροπος για την Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία Γκάμπριελ, εξέδωσαν μάλιστα κοινή δήλωση επί του θέματος.

"Η υψηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπογράμμισε το αυξημένο ενδιαφέρον των πολιτών για την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Οι ενέργειές μας, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας εκλογικών δικτύων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, βοήθησαν στην προστασία της δημοκρατίας μας από τις προσπάθειες χειραγώγησης.
Είμαστε βέβαιοι ότι οι προσπάθειές μας συνέβαλαν στον περιορισμό του αντίκτυπου των πράξεων παραπληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων των ξένων παραγόντων, μέσω του στενότερου συντονισμού μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών. Ωστόσο, πολλά πρέπει ακόμη να γίνουν. Οι ευρωπαϊκές εκλογές δεν ήταν τελικά απαλλαγμένες από παραπληροφόρηση. δεν πρέπει να το δεχτούμε αυτό ως το νέο φυσιολογικό. Οι κακοήθεις ηθοποιοί αλλάζουν διαρκώς τις στρατηγικές τους. Πρέπει να προσπαθήσουμε να είμαστε μπροστά τους. Η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης αποτελεί κοινή, μακροπρόθεσμη πρόκληση για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη.

"Πριν από τις εκλογές, είδαμε αποδεικτικά στοιχεία συντονισμένης μη αυθεντικής συμπεριφοράς που αποσκοπούσε στην εξάπλωση του διαχωριστικού υλικού σε διαδικτυακές πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ρομπότ και ψεύτικων λογαριασμών. Έτσι, οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες έχουν ιδιαίτερη ευθύνη για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Με την ενεργό υποστήριξή μας, το Facebook, το Google και το Twitter έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο σύμφωνα με τον Κώδικα Πρακτικής για την παραπληροφόρηση. Οι τελευταίες μηνιαίες αναφορές, που δημοσιεύουμε σήμερα, επιβεβαιώνουν αυτή την τάση. Αναμένουμε ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα διατηρήσουν την ορμή τους και θα εντείνουν τις προσπάθειές τους και θα εφαρμόσουν όλες τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τον Κώδικα".

"Κατά την προετοιμασία των ευρωπαϊκών εκλογών, η συντονισμένη προσέγγιση της ΕΕ συνέβαλε στη διασφάλιση μεγαλύτερης ετοιμότητας και συντονισμού στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης. Η προκαταρκτική ανάλυση δείχνει ότι συνέβαλε στην έκθεση των προσπαθειών παραπληροφόρησης και στη διατήρηση της ακεραιότητας των εκλογών, προστατεύοντας παράλληλα την ελευθερία έκφρασης. Η υψηλότερη προσέλευση κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια (50,97%) αντικατοπτρίζει το ενδιαφέρον των πολιτών για την Ένωση και τη σημασία της για τη ζωή τους".

"Ωστόσο, δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Η παραπληροφόρηση είναι μια εξελισσόμενη απειλή που απαιτεί συνεχή έρευνα για την ενημέρωση της πολιτικής εργαλείων πολιτικής μας σύμφωνα με τις νέες τάσεις και πρακτικές. Οι κακόβουλες πηγές, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, χρησιμοποιούν συνεχώς νέες τακτικές, επιλέγοντας όλο και περισσότερο τοπικές επιχειρήσεις μικρότερης κλίμακας που είναι λιγότερο πιθανό να εντοπιστούν και να εκτεθούν. Ωστόσο, ο στόχος παραμένει ο ίδιος: διαιρούν την κοινωνία μας και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες και θεσμούς".

Η Κομισιόν προειδοποιεί ότι "η προστασία των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών μας από την παραπληροφόρηση και τη χειραγώγηση θέτει μια μακροπρόθεσμη πρόκληση και απαιτεί συνεχείς προσπάθειες".

"Αυτό απαιτεί κοινή προσπάθεια των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών και περιλαμβάνει την ανάγκη για επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για την καλύτερη ανίχνευση, ανάλυση και έκθεση των εκστρατειών παραπληροφόρησης και την προετοιμασία για την αντιμετώπιση των εκστρατειών παραπληροφόρησης σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Ο ιδιωτικός τομέας, ιδίως οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες, έχουν ιδιαίτερη ευθύνη για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης", σημειώνει στα συμπεράσματα της κοινοποίησης που έστειλε στο Συμβούλιο των Κρατών Μελών.

Η Κομισιόν υπενθυμίζει τη γνωμάτευσή της στην άτυπη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ27 στο Σίμπιου στις 9 Μαΐου όπου κατέστησε σαφές ότι:

- η άνοδος των στοχοθετημένων εκστρατειών παραπληροφόρησης θα παραμείνει μια μεγάλη πρόκληση για το μέλλον και ζήτησε κοινή δράση από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της απειλής.

- η  Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και η Κομισιόν, μαζί με τα κράτη μέλη, θα ενισχύσουν περαιτέρω τη συνεργασία στο πλαίσιο του συστήματος ταχείας προειδοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης κοινής μεθοδολογίας για την ανάλυση και έκθεση εκστρατειών παραπληροφόρησης και ισχυρότερων εταιρικών σχέσεων με διεθνείς εταίρους, όπως η G7 και το Βόρειο Ατλαντικό Οργάνωση της Συνθήκης.

- ακόμη φέτος, η Κομισιόν θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της δέσμης των εκλογών και θα αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα του κώδικα ορθής πρακτικής. Σε αυτή τη βάση, μπορούν να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλιστεί και να βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη αντίδρασή μας στην απειλή.

Επιπλέον σημειώνεται ότι "κατά τις ημέρες που προηγήθηκαν των εκλογών, οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες εντοπίσαν και κατέβασαν πρόσθετους λογαριασμούς που εξαπλώνουν την παραπληροφόρηση και την ομιλία του μίσους μετά από ειδοποιήσεις από ανεξάρτητους ερευνητές και δημοσιογράφους".

Η Κομισιόν συνιστά να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες από τις πλατφόρμες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.

Παρόλο που το Facebook επέκτεινε τη διαφάνεια του στις διαφημίσεις με βάση τα τεκμήρια και η Google και το Twitter δεν το έχουν και  παραμένουν ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων διαφάνειας που έχουν ληφθεί από όλους τους υπογράφοντες.

Επιπλέον, οι πλατφόρμες δεν σημείωσαν ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την αύξηση της διαφάνειας των ιστότοπων που φιλοξενούν διαφημίσεις, εν μέρει λόγω της έλλειψης εμπλοκής από τη διαφημιστική βιομηχανία.

Όλες οι πλατφόρμες θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν μια ενεργό και εργασιακή συνεργασία με τους ελεγκτές γεγονότων σε όλα τα κράτη μέλη και να παρέχουν στους χρήστες τη δυνατότητα να ανιχνεύουν καλύτερα την παραπληροφόρηση. Αυτό μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, με την ανάπτυξη δεικτών αξιοπιστίας για πηγές πληροφοριών σε συνεργασία με οργανώσεις μέσων ενημέρωσης.

Οι πλατφόρμες πρέπει επίσης να παρέχουν ουσιαστική πρόσβαση στα δεδομένα στην ερευνητική κοινότητα, σύμφωνα με τους κανόνες προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
 
Πηγή: ΚΥΠΕ