Η Κύπρος στον αστερισμό του ΓΕΣΥ-Τα 18 χρόνια φαγούρας μέχρι την υλοποίηση

Μια ιστορική μέρα ξημέρωσε σήμερα για την Κύπρο, αφού έπειτα από επίπονες προσπάθειες δεκαετιών, τακτικισμούς, παλινδρομήσεις και αναβολές, η χώρα μας αποκτά επιτέλους Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓΕΣΥ).
 
Από σήμερα, ο τομέας της υγείας στη χώρα μας γυρίζει οριστικά σελίδα, καθώς τίθεται σε εφαρμογή η πρώτη φάση του Γενικού Συστήματος Υγείας, η οποία περιλαμβάνει υπηρεσίες εξωνοσοκομειακής φροντίδας υγείας, δηλαδή υπηρεσίες από παιδιάτρους, προσωπικούς και ειδικούς ιατρούς, φαρμακοποιούς και εργαστήρια, παρέχοντας φροντίδα υγείας σε όλο τον πληθυσμό της Κύπρου, ανεξαρτήτως ηλικίας, ιατρικού ιστορικού, εισοδημάτων και άλλων παραγόντων.
 
Σήμερα, η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που έγινε ποτέ στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας, και η οποία πέρασε από χίλια μύρια κύματα μέχρι να φθάσουμε στο σημερινό ορόσημο, γίνεται πράξη με πολλαπλά οφέλη για τον κάθε πολίτη της χώρας.  

 

Από τη δεκαετία του 1960...
Το ΓΕΣΥ αποτελούσε στόχο δεκαετιών για πολλούς, αλλά λίγοι συμφωνούσαν ως προς τη μορφή που θα έπρεπε να λάβει.
 
Από τη δεκαετία του 1960, όταν ακόμα η Κυπριακή Δημοκρατία βρισκόταν στα σπάργανα, γίνονταν οι πρώτες σκέψεις για εισαγωγή Γενικού Συστήματος Υγείας, χωρίς, ωστόσο, αυτές ποτέ να ευοδωθούν.
 
Οι διαφωνίες υφίσταντο πάντοτε. Έπρεπε το Σχέδιο να καλύπτει μόνο την πρωτοβάθμια περίθαλψη ή όλους τους τομείς της υγείας;
 
Έπρεπε να βασίζεται αποκλειστικά στο κράτος, στο πλαίσιο ενός μονοασφαλιστικού συστήματος, ή έπρεπε να επιλεγεί ο δρόμος του πολυασφαλιστικού; Έπρεπε να αφορά στο σύνολο των υπηρεσιών υγείας ή να περιορίζεται σε αυτές που παρέχονται από το δημόσιο;
 
Αυτά ήταν μόνο μερικά από τα ερωτήματα που δημιουργούσαν πολιτικές διαφωνίες επί δεκαετίες. Το γεγονός, ταυτόχρονα, πως κάποιοι ενδεχομένως θα… ξεβολεύονταν, όπως γίνεται συνήθως με τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, προφανώς και ενίσχυε την πολιτική απροθυμία για προώθηση του ΓΕΣΥ.
 
Το χρονικό της υλοποίησης
Η επί του… εδάφους προσπάθεια για εισαγωγή Γενικού Συστήματος Υγείας στην Κύπρο αρχίζει το 2001 με τον ιδρυτικό Νόμο για το ΓΕΣΥ (Ο Περί Γενικού Συστήματος Υγείας Νόμος).
 
Με τον Νόμο του 2001 ιδρύεται το αρμόδιο για την υλοποίηση του ΓΕΣΥ νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ).
 
Επί του ιδρυτικού Νόμου, όπου παράλληλα τίθενται και όλες οι παράμετροι εφαρμογής και λειτουργίας του ΓΕΣΥ, επέρχονται στα χρόνια που θα ακολουθήσουν διαδοχικές τροποποιήσεις.
 
Το 2007 κατατίθεται στη Βουλή προσχέδιο νομοσχεδίου, το οποίο εξελίσσεται σε αντικείμενο μακροχρόνιου κοινωνικού διαλόγου και συζητήσεων στο πλαίσιο 18 συνεδριάσεων της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας.
 
Έτσι, φθάνουμε στον Σεπτέμβριο του 2013, όταν ετοιμάζεται και αποστέλλεται στο Υπουργείο Υγείας έγγραφο άτυπης ενοποίησης του Περί Γενικού Συστήματος Υγείας Νόμου του 2001 και όλων των τροποποιήσεων που επήλθαν μέχρι τότε επ' αυτού.
 
Στο μεταξύ, από τον Μάρτιο του 2013, η εφαρμογή του ΓΕΣΥ καθίσταται για την Κύπρο και μνημονιακή υποχρέωση, βάσει της οποίας η χώρα μας θα έπρεπε να είχε προχωρήσει σε πλήρη εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2015.
 
Τον Δεκέμβριο του 2014, ο τότε υπουργός Υγείας, Φίλιππος Πατσαλής, παρουσιάζει νέο προσχέδιο νομοσχεδίου. Όμως, το συγκεκριμένο προσχέδιο νομοσχεδίου προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς, καθότι κρίνεται πως το περιεχόμενό του αλλάζει ριζικά την αρχική φιλοσοφία του ΓΕΣΥ.
 
Μεταξύ άλλων, ερμηνεύεται από τους επικριτές του ως προσπάθεια εισαγωγής μεικτού αντί μονοασφαλιστικού συστήματος, ενώ ταυτόχρονα αφαιρεί από τον ΟΑΥ σχεδόν όλες τις αρμοδιότητές του, με την ευθύνη υλοποίησης και εποπτείας του ΓΕΣΥ να μεταφέρεται στο Υπουργείο Υγείας.
 
Η μελέτη του ΠΟΥ
Λίγο αργότερα, ο Φίλιππος Πατσαλής ανακοινώνει την ανάθεση μελέτης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), προκειμένου να καταδειχθεί ποιο μοντέλο ΓΕΣΥ θα ήταν το βιωσιμότερο και αποδοτικότερο για την Κύπρο.
 
Τα πορίσματα της μελέτης του ΠΟΥ έρχονται τον Απρίλιο του 2015 και είναι σαφή: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποφαίνεται ότι η εφαρμογή ενός κρατικού ασφαλιστικού συστήματος από τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας είναι πιο εύκολη, με λιγότερους κινδύνους και μικρότερα διοικητικά κόστη.
 
Η μελέτη αναδεικνύει τις αδυναμίες του κράτους στην τήρηση δεδομένων στις δαπάνες υγείας, θεωρώντας δύσκολη την εφαρμογή πολυασφαλιστικού ΓΕΣΥ χωρίς ανατροπή των υφιστάμενων δεδομένων. Υποδεικνύει, ταυτόχρονα, πως δεν υπάρχει άλλη χώρα στην Ε.Ε. με μεικτό κρατικό και πολυασφαλιστικό σύστημα.
 
Σχεδιασμός Παμπόριδη
Η προσπάθεια εισαγωγής του ΓΕΣΥ εισέρχεται σε νέα φάση με την παραίτηση Φίλιππου Πατσαλή -το καλοκαίρι του 2015- και την ανάληψη του χαρτοφυλακίου του υπουργού Υγείας από τον Γιώργο Παμπορίδη.
 
Με τον διορισμό του, ο κ. Παμπορίδης προχωρεί σε επαναξιολόγηση του μέχρι τότε σχεδιασμού, ο οποίος ολοκληρώνεται τον Νοέμβριο του 2015 και ο οποίας αγγίζει όλες τις πτυχές του τομέα της υγείας.
 
Στόχος, η εισαγωγή ενός καθολικού ΓΕΣΥ το οποίο να καλύπτει όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες, με βάση το ενοποιημένο νομοσχέδιο του 2013 και επιστρέφοντας ουσιαστικά στο μονοασφαλιστικό σύστημα.
 
Η ψήφιση των νομοσχεδίων
Στις 16 Ιουνίου 2017, δεκαέξι ολόκληρα χρόνια μετά τη ψήφιση του πρώτου Νόμου για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ, η Ολομέλεια της Βουλής ψηφίζει ομόφωνα τα δύο νομοσχέδια, για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ και την αυτονόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων.
 
Ο τότε υπουργός Υγείας Γιώργος Παμπορίδης, ευρισκόμενος καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή, λαμβάνει συγχαρητήρια από την πλειοψηφία των βουλευτών που τοποθετήθηκαν, για την αποφασιστικότητα που επέδειξε και το ρόλο του στην επιτυχή κατάληξη της όλης προσπάθειας.
 
Ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, με ανάρτησή του στο twitter, χαρακτηρίζει την μέρα ως ιστορική. «Ιστορική η σημερινή μέρα. Μετά από δεκαετίες ατέρμονων συζητήσεων επιτυγχάνεται μια από τις καθοριστικότατες μεταρρυθμίσεις #ΓΕΣΥ».
 
Από την θεωρία στην πράξη
Ωστόσο, η ομόφωνη ψήφιση των νομοσχεδίων από τη Βουλή αποδείχθηκε πως δεν ήταν το τέλος μιας μακρόχρονης γεμάτης αγκάθια διαδρομής, αλλά μάλλον η αρχή.
 
Και αυτό, καθώς όταν ξεκίνησε η διαδικασία για να γίνουν οι Νόμοι πράξεις, κατέστη  αντιληπτό πως κάποιοι από τους σχεδιασμούς που έγιναν επί χάρτου δεν «ανταποκρίνονταν» στις ανάγκες των προσώπων που καλούνται να στελεχώσουν αυτό το τεράστιο πρότζεκτ, με αποτέλεσμα να αντιδρούν.
 
Ήταν σε εκείνο το κρίσιμο σημείο που ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέλαβε δράση, καλώντας τους εμπλεκόμενους επανειλημμένως στο Προεδρικό, καταβάλλοντας  προσπάθειες για γεφύρωση των χασμάτων.
 
Την ίδια ώρα, επιδεικνύοντας τεράστια πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα, ο υπουργός Υγείας Κωνσταντίνος Ιωάννου, ο οποίος διαδέχθηκε τον Γιώργο Παμπορίδη τον Μάρτιο του 2018, βάζει και αφήνει τη δική του σφραγίδα και υπογραφή στις προσπάθειες για υλοποίηση του ΓΕΣΥ, αφού αναλαμβάνει πρωταγωνιστικές πρωτοβουλίες, ώστε ΟΑΥ και παροχείς υπηρεσιών υγείας να βρουν κοινές συνισταμένες.  
 
Τους τελευταίους μήνες, ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας προέβη σε πολλές αλλαγές, στη βάση των αιτημάτων των γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας, που στόχο είχαν να διασκεδάσουν τις ανησυχίες τους, κάνοντας επανακατανομή των πόρων του εθνικού σχεδίου και παρέχοντας ασφαλιστικές δικλείδες επί μίας σειράς ζητημάτων, ώστε να καταστεί το ΓΕΣΥ ασφαλής επιλογή για τους επαγγελματίες υγείας.
 
Η προσπάθεια αυτή οδήγησε στην ένταξη ικανοποιητικού αριθμού έμπειρων γιατρών στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, καθώς επίσης και άλλων επαγγελματιών υγείας, όπως είναι τα φαρμακεία και τα κλινικά εργαστήρια, και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, ενόψει της ένταξης των ειδικών ιατρών, καθώς και της δεύτερης φάσης.
 
Η υστεροφημία
της Κυβέρνησης
Η Κυβέρνηση δεν αρνείται το γεγονός πως θα υπάρξουν προβλήματα στην εφαρμογή του ΓΕΣΥ. Ωστόσο, τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και ο υπουργός Υγείας, εμφανίζονται αισιόδοξοι ότι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί γρήγορα και τα όποια ζητήματα προκύψουν, με καλή βούληση και συνεργασία όλων θα ξεπεραστούν.
 
Το μεγάλο βήμα έγινε, καθώς από σήμερα η Κύπρος πέρασε στην ομάδα των χωρών που προσφέρουν καθολική κάλυψη υγείας στους πολίτες τους. Αυτό που τώρα απομένει είναι να διορθωθούν τα προβλήματα που θα προκύψουν, να ολοκληρωθεί η αυτονόμηση των δημοσίων νοσηλευτηρίων και η δεύτερη φάση του ΓΕΣΥ και να τελειοποιηθεί το Σύστημα προς όφελος κάθε πολίτη αυτής της χώρας.
 
Η επιτυχία του ΓΕΣΥ, άλλωστε, αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για την Κυβέρνηση Αναστασιάδη, καθώς θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την υστεροφημία της. Ως εκ τούτου έχει κάθε λόγο  να διασφαλίσει την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή του.  

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Έτσι θα λαμβάνετε από σήμερα υπηρεσίες υγείας στο περιβάλλον του ΓΕΣΥ
• Infographic: Η εικόνα του ΓΕΣΥ μέσα από την αλήθεια των αριθμών