Εκτίμηση της κατάστασης στην ΑΟΖ και προτεινόμενες στρατηγικές

Με την έναρξη του προγράμματος Υδρογονανθράκων της Κ.Δ το 2008 η Τουρκία προέβει σε προκλητικές ενέργειες ψυχολογικής κυρίως πίεσης προς την πλευρά μας σε μια προσπάθεια εξαναγκασμού της πλευράς μας να εγκαταλείψει το πρόγραμμα γεωτρήσεων. Οι ενέργειες αυτές συνίσταντο στην αποστολή πολεμικών πλοίων νότια και δυτικά της Κύπρου και σε εμπρηστικές δηλώσεις της πολιτικης ηγεσίας της Τουρκίας .

Τον Σεπτέέμβριο του 2011 μετά ην έναρξη της γεώτρησης από την NOBLE ENERGY  οι ενέργειες της Τουρκίας ήταν πιο έντονες  με διεξαγωγή αεροναυτικών ασκήσεων   νότια της Κύπρου εγγύς της πλατφόρμας , εικονικές έρευνες από το PIRI REIS στα οικόπεδα 8, 9, 12 και μεταστάθμευση  ναυτικής δύναμης στο Λιμένα Αμμοχώστου. 

Η Τουρκία «τέντωνε το  σχοινί» προκειμένου να εκφοβίσει την Κ.Δ αναγκάζοντας την να εγκαταλείψει το πρόγραμμα. Όμως ποτέ δεν το έκοψε  γιατί απλούστατα  γνώριζε ότι οποιαδήποτε δυναμική της ενέργεια εναντίον της Κ.Δ θα της προκαλούσε πολύ μεγαλύτερο κόστος από το όποιο όφελος της. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχή μέχρι σήμερα εξέλιξη του προγράμματος διαδραμάτισε η έξυπνη τακτική της πλευράς μας  που συνίστατο στην αποφυγή  δημιουργίας συνθηκών στο πεδίο ικανές να αποτελέσουν αφορμή για πρόκληση επεισοδίου από την Τουρκία προς δημιουργία «γκρίζων ζωνών» στην ΑΟΖ της Κ.Δ. 
 
Συνοπτικά οι μέχρι σήμερα καταγραφείσες αντιδράσεις της Τουρκίας από το 2011 που άρχισε το πρόγραμμα γεωτρήσεων της Κ.Δ  συνοψίζονται στα ακόλουθα :

 

 
 
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ  ΜΕΧΡΙ ΔΕΚ 2019
Το ερώτημα είναι: Μέχρι που θα φτάσει τις προκλήσεις της η Τουρκία και ποιός είναι ο Κύριος της στόχος τα επόμενα χρόνια??
 
Με βάση τα παραπάνω συμπεράσματα, τα  στατιστικά στοιχεία στο πολιτικό και επιχειρησιακό πεδίο αλλά και τον δογματισμό της Τουρκικής στρατηγικής στην περιοχή της Κύπρου και της Αν. Μεσογείου, εκτιμάται ότι η Τουρκία θα προβεί σε μια ή και περισσότερες από τις παρακάτω ενέργειες.
 
Να αντιδράσει στο γεωτρητικό πρόγραμμα της Κ.Δ, με  ισοδύναμο τετελεσμένο. Η πιθανότερη ενέργεια της είναι η εκτέλεση γεώτρησης σε μια περιοχή που ήδη έχει προβεί σε σεισμογραφικές έρευνες με προτεραιότητες όπως φαίνεται στον χάρτη. Κάθε περιοχή πιθανής γεώτρησης της Τουρκίας έχει τα δικά της ξεχωριστά χαρακτηριστικά και εκπέμπει τα δικά της μηνύματα προς την Κ.Δ  ή και την Ελλάδα ή και την Ε.Ε. Κατά προτεραιότητα εκτιμάται η Τουρκία θα προβεί σε γεώτρηση στις περιοχές 1-2-3-4-5 όπως παρακάτω.

ΠΕΡΙΟΧΗ  ΥΠ’ΑΡΙΘ 1    

Η Τουρκία σε αυτή την περίπτωση στέλλει το μήνυμα προς ΚΔ ότι η υφαλοκρηπίδα της εκτείνεται δυτικά της Πάφου και ταυτόχρονα προς την Ελλάδα ότι τα νησια δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Θεωρεί ότι δεν προκαλεί τον διεθνή παράγοντα ή την Ευρωπαϊκή Ένωση καθόσον κάνει γεώτρηση σε μια περιοχή που δεν έχει ούτε συμφωνηθεί ούτε την αποδέχεται καθόσον δεν έχει υπογράψει το δίκαιο της θάλασσας. Θεωρείται ότι περιορίζει το ζήτημα σε διμερές  με αποφασιστικά μηνύματα  προς ΚΔ και προς την Ελλάδα ότι δεν θα αποδεχθεί ΑΟΖ της Κ.Δ και των νησιών δυτικά της Πάφου και στο Αιγαίο αντίστοιχα.
 
ΠΕΡΙΟΧΗ   ΥΠ’ΑΡΙΘΜ 2

Με αυτή την επιλογή η Τουρκία κινείται στο όριο των παράνομων διεκδικήσεων της αλλά εκτός αδειοδοτημενων οικοπέδων της Κ.Δ και προσπαθεί να υλοποιήσει τον στρατηγικό της στόχο για ουσιαστικό ρόλο στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Στην περίπτωση αυτή δίδει το μήνυμα προς την Κ.Δ την Ελλάδα τον Ισραήλ αλλά και την Ε.Ε ότι πέρα από τις εθνικές επιδιώξεις ΔΕΝ θα επιτρέψει την διέλευση οποιουδήποτε αγωγού από την περιοχή που παράνομα θεωρεί ότι είναι δική της υφαλοκρηπίδα. Σε αυτή την περίπτωση επηρεάζονται και τα προγράμματα του EASTMED και EUROASIA INTERCONNECTOR.

ΠΕΡΙΟΧΗ  ΥΠ’ΑΡΙΘ 3
Σε αυτή την περίπτωση την οποία η Τουρκία θα την «δικαιολογήσει» ότι ενεργεί με συμφωνία με τους ψευδοκράτος θα εμπλακούν εκτός της Κυπριακής Δημοκρατίας και η Ιταλική εταιρεία ΕΝΙ/Ιταλία και επιπλέον σε περίπτωση συμφωνίας συνεκμετάλλευσης ΕΝΙ-ΤΟΤΑL και με  την TOTAL/Γαλλία. Εκτιμάται ότι η Ιταλία δεν θα αποδεχθούν ξανά επανάληψη της κατάστασης του Οικοπέδου 3 η οποία μείωσε το διεθνές  κύρος  και την αξιοπιστία της χωρίς όμως οποιαδήποτε  πιθανότητα δυναμικής επέμβασης.
 
ΠΕΡΙΟΧΕΣ  ΥΠ’ΑΡΙΘ 4-5
Η εκτέλεση γεώτρησης στον κόλπο Αμμοχώστου ή τον Απόστολο Αντρέα είναι πολύ πιθανή. Στην περίπτωση αυτή η Τουρκία περιορίζει την παράνομη πράξη της  μεταξύ Τουρκίας –Ψευδοκράτους και Κυπριακής Δημοκρατίας. Εάν αρχίσουν συνομιλίες μεταξύ του ΠτΔ και του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, πιθανόν να μην εκτελεστεί γεώτρηση στο θαλάσσιο χώρο των κατεχομένων περιοχών. Εάν όμως υπάρξει αδιέξοδο τότε πολύ πιθανόν να γίνουν αρκετές γεωτρήσεις.
 
Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ
Η συμπεριφορά της Τουρκίας σήμερα είναι δυνατόν να αποτυπωθεί σε ένα συνοπτικό πίνακα και να απαντηθεί στο μέτρο του δυνατού  το ερώτημα « Τι θα κάνει η Τουρκία??» έτσι ώστε να προετοιμαστεί ανάλογα η Κ.Δ να αντιμετωπίσει τις  ενέργειες της. Στον πίνακα φαίνονται τα δεδομένα και οι παράγοντες που ίσχυαν το 2011  και οι ενέργειες της Τουρκίας σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα και παράγοντες ώστε να προβλεφθούν οι πιθανές ενέργειες της Τουρκίας μέχρι τον Δεκ 2019.
 
Όπως φαίνεται παραπάνω έχει επέλθει σοβαρή  αλλαγή των χαρακτηριστικών της ηγεσίας της Τουρκίας από το 2011 μέχρι σήμερα. Σε συνδυασμό δε με την κατάσταση διεθνές περιβάλλον ( που μεταφορικά ομιλούντες μεταβάλλεται όπως τις καιρικές συνθήκες λόγω της κλιματικής αλλαγής!!) και την ανακατανομή εδαφών στη Μέση Ανατολή, έχει ως αποτέλεσμα τη σκλήρυνση της στάσης της Τουρκίας στο πρόγραμμα γεωτρήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία στο πεδίο εκφράστηκε με την παρεμπόδιση της πλατφόρμας SAIPEM 12000  κατά την προσέγγιση της στο οικόπεδο 3 που έχει αδειοδοτηθεί στην ΕΝΙ. Η προκλητική αυτή στάση της Τουρκία δεν έχει μόνο ως στόχο την Κύπρο αλλά ολόκληρη την Ευρώπη.  Εάν  επιτύχει το στόχο της για αναστολή του προγράμματος της Κ.Δ αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την αναστολή των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων του αγωγού EAST MED , toy EUROCONNECTOR κλπ. Θα είναι μια ήττα με απρόβλεπτες συνέπειες για την Κ.Δ και την Ευρώπη.
 
Εκτιμάται ότι η Τουρκία εντός του 2019 θα εντείνει τις προσπάθειες της και θα πιέσει με κάθε τρόπο, εκτός από την Κ.Δ και όλες τις εμπλεκόμενες χώρες με τις οποίες η ΚΔ έχει αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις  και έχει υπογράψει συμφωνίες σε διμερές ή τριμερές διακρατικό επίπεδο. Η Τουρκία εκτός του μείζονος ζητήματος του προσφυγικού θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει την κατάσταση στη Συρία - μετά την αποχώρηση των Αμερικανών - και τις σχέσεις της με τη Ρωσία  προκειμένου να γίνουν αποδεκτές οι απαιτήσεις της για συμμετοχή στο διαμοιρασμό των ενεργειακών πόρων με βάση τη δική της θεώρηση περί υφαλοκρηπίδας και δικαιωμάτων των ΤΚ.
 
Η επεκτατική πολιτική του Ερντογάν εκφράζεται πλέον έντονα και ανοικτά εκτός από το διπλωματικό πεδίο και στο επιχειρησιακό πεδίο από τον νέο Υπουργό Άμυνας της Τουρκίας Χουλουσί ΑΚΑΡ ο οποίος ως πρώην ΑΓΕΕΘΑ ελέγχει πλήρως τις Ένοπλες Δυνάμεις και έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει τις ενέργειες σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο πάντα εντός του επεκτατικού προγράμματος του Ερντογάν. Το νέο δόγμα της Τουρκίας στη θάλασσα ονομάζεται «Γαλάζια Πατρίδα» και αποσκοπεί στην εξασφάλιση της υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Κύπρο με βάση τη θεώρηση τους ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ και επιπλέον να συμμετέχει σε όλα τα διεθνή ενεργειακά  προγράμματα  όσον αφορά εξορύξεις, οδεύσεις αγωγών, καλωδίων κλπ  από και προς την Ανατολική Μεσόγειο. Οι μελέτες διεθνών γεωλογικών ινστιτούτων όσον αφορά στις ποσότητες υδρογονανθράκων στην Αν. Μεσόγειο είναι πολύ ενθαρρυντικές. Μελέτη του Αμερικανικού γεωλογικού Ινστιτούτου εκτιμά ότι οι ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου που έχουν ανευρεθεί μέχρι σήμερα στο θαλάσσιο τρίγωνο Αίγυπτος-Κύπρος -Ισραήλ, είναι ένα πολύ μικρό ποσοστό των  συνολικών ποσοτήτων και προφανώς η Τουρκία θα εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για συμμετοχή στο διαμοιρασμό και τον έλεγχο τους ακόμα και για τα αποθέματα που είναι εκτός των παρανόμως διεκδικούμενων περιοχών δυτικά της Πάφου.
 
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο όχι μόνο θα διατηρήσουν αλλά  θα αυξήσουν την ναυτική παρουσία τους σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο με πρόφαση την δική τους θεώρηση περί υφαλοκρηπίδας, την «στυνόμευση» της ναυσιπλοίας στην Αν. Μεσόγειο, την πρόληψη της τρομοκρατίας, την προστασία των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων κλπ.
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ  Κ.Δ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΕΠΙΔΙΩΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ Κ.Δ. ΣΤΗΝ ΑΝ. ΜΕΣΟΓΕΙΟ

 

Α.  ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
 
Είναι προφανές ότι η Κ.Δ από μόνη της δεν έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις Τουρκικές προκλητικές ενέργειες όμως υπάρχουν τρόποι για να προληφθούν σε συνεργασία με τις εμπλεκόμενες στην περιοχή χώρες. Όσον αφορά στο ενεργειακό πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα πρέπει να γίνουν τα παρακάτω:
 
Συνέχιση του προγράμματος γεωτρήσεων μας κυρίως στα οικόπεδα 10-11-12 και  επανάληψη και της γεώτρησης στο 3 μόνο αφού εμπλακεί και η ΤΟΤΑL ως συνέταιρος της ΕΝΙ και με τη σύμφωνη γνώμη της Ιταλικής και Γαλλικής Κυβέρνησης και τη στήριξη των ΗΠΑ και Ε.Ε.
Συνέχιση της διεθνούς εκστρατείας στο ανώτατο επίπεδο για τις ήδη εκδηλωθείσες προκλητικές ενέργειες  της Τουρκίας  (και τις πιθανές που εκφράζονται δημόσια πλέον) και  εξασφάλιση αντιδράσεων από τις εμπλεκόμενες χώρες την Ε.Ε και άλλες χώρες με συμφέροντα στην περιοχή. (USA-UK-R κλπ)
Άμεση υλοποίηση του προγράμματος εξορύξεων τουλάχιστον σε ένα (1) οικόπεδο της ΑΟΖ μας από εταιρείες κολοσσούς των οποίων το πρόγραμμα στηρίζεται και εξασφαλίζεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις(USA-ΕΕ-FR) λαμβανομένου υπόψη ότι οι  γεωτρήσεις που εκτελέστηκαν δεν αποτελούν εχέγγυο εξόρυξης. Το κόστος των γεωτρήσεων είναι πολύ μικρό σε σχέση με το μέγεθος των εταιρειών και σε περίπτωση που το πρόγραμμα χωρίς την υποστήριξη των μεγάλων δυνάμεων δυνατόν να χαρακτηριστούν  high risk. Οι εταιρείες χρειάζονται την πολιτική και ουσιαστική υποστήριξη για να προχωρήσουν το πρόγραμμα. Οι πιθανότητες υλοποίησης του προγράμματος αυξάνονται ανάλογα με τα ποσά που διατίθενται για όλες τις φάσεις του προγράμματος. Πέραν αυτού η επιτυχής εγκατάσταση πλατφόρμας εξόρυξης σε οικοπεδο που απέχει 90 ναυτικά μίλια από τις ακτές μας αφοπλίζει αυτόματα την Τουρκία που υποστηρίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει ΑΟΖ αλλά ι μόνο χωρικά ύδατα 12 νμ.

 

Προώθηση των 2 διεθνών προγραμμάτων EASTMED και EUROASIA CONNECTOR με την υποστήριξη των εμπλεκομένων χωρών και ειδικά των ΗΠΑ-ΓΑΛΛΙΑΣ- ΙΣΡΑΗΛ- ΑΙΓΥΠΤΟΥ και της Ε.Ε παράλληλα με την με την προσπάθεια έναρξης του προγράμματος εξορύξεων τουλάχιστον ενός (1) οικοπέδου στην ΑΟΖ μας.

 

Ενίσχυση της αποτρεπτικής μας ικανότητας και κυρίως των συτημάτων συλλογής πληροφοριών και έγκαιρης προειδοποίησης μέσα σε ένα πλαίσιο ενιαίου συστήματος επιτήρησης και ανταλλαγής πλη

 

ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ
Η κατάσταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι συνεχώς μεταβαλλόμενη λόγω της νέας τάξης πράγματων στην περιοχή, του ανταγωνισμού Δύσης και Ρωσίας για αύξηση των περιοχών επιρροής τους και των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι υποχρεωμένη να  παρακολουθεί στενά , εκτιμά και προγραμματίζει τις ενέργειες της σε όλα τα επίπεδα με γνώμονα τα εθνικά μας συμφέροντα συνεκτιμώντας όλους τους παράγοντες στην περιοχή.
 
H Τουρκία εφαρμόζοντας την πολιτική του εκφοβισμού, θα συνεχίσει την προκλητική της πρακτική και θα προχωρήσει σε γεωτρήσεις στην ΑΟΖ μας εκμεταλλευόμενη τις αδυναμίες μας. Όμως πρέπει να τονιστεί ότι η Τουρκία δεν θα ξεπεράσει την κόκκινη γραμμή δυναμικής επέμβασης κατά των δραστηριοτήτων της Κ.Δ ή των ξένων εταιρειών . Παρόλο που είμαστε οι αδύνατοι μπορούμε να μετατρέψουμε τις αδυναμίες μας σε πλεονέκτημα διασυνδέοντας τα συμφέροντα μας στην ΑΟΖ με αυτούς που μας προσφέρουν πραγματικά ανταλλάγματα και όχι μόνο υποσχέσεις σε βάθος.  Ο δρόμος είναι ανοικτός και υπάρχουν ευέλικτοι και έξυπνοι τρόποι για την υλοποίηση αυτού του στόχου. «Αμ’έπος Αμ’έργον».
 
Ο Κωνσταντίνος Φυτιρής είναι Υποναύαρχος ε.α, τέως Διοικητής του ΚΣΕΔ