Τα κόμματα της ΕΕ να παρουσιάσουν πραγματικές λύσεις για το μεταναστευτικό

Η στρατηγική της ακροδεξιάς είναι σαφής. Σε ομιλία του τον Ιούλιο, ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Viktor Orban, δήλωσε ότι «ήρθε η ώρα οι ευρωεκλογές να ασχοληθούν με ένα μεγάλο, σημαντικό και κοινό ευρωπαϊκό ζήτημα: το ζήτημα της μετανάστευσης, και το μέλλον που σχετίζεται με αυτό.

Η δεξιά είναι οργανωμένη και διαθέτει αυτοπεποίθηση. Πιστεύουμε ότι είμαστε αυτό το μέλλον», υπογράμμισε ο Orban. Παρόλο που το λαϊκιστικό ρεύμα πυροδοτήθηκε από ένα πραγματικό πρόβλημα το 2015, όταν πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες εισήλθαν στην Ευρώπη, τέτοιο πρόβλημα δεν υφίσταται σήμερα.

Είναι αλήθεια ότι οι αριθμοί έχουν πέσει κάτω από 150.000 παράτυπες αφίξεις πέρυσι, που είναι ακόμα υψηλές, αλλά όχι πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο πριν από το 2014, περίπου 100.000 ετησίως. Η ανάλυση αυτή οδηγεί στο ενθαρρυντικό, αλλά επικίνδυνο συμπέρασμα ότι ο τρόμος που εξακολουθεί να διαπερνά το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο θα υποχωρήσει μόλις η πραγματικότητα γίνει αντιληπτή. Η πανταχού επικρατούσα άποψη μπορεί να αντιπροσωπεύει την αδράνεια των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων. Φαίνεται ότι παραιτήθηκαν από κάθε σοβαρή προσπάθεια για τη μεταρρύθμιση των πολιτικών ασύλου και μετανάστευσης. Οι προτάσεις που εξακολουθούν να διατυπώνονται είναι είτε άσχετες (10.000 περισσότεροι συνοριοφύλακες της Ε.Ε.), είτε μη υλοποιήσιμες («περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης» στην Αφρική) είτε κενά συνθήματα (ελεγχόμενα κέντρα εντός των συνόρων της ΕΕ). Καμία δεν παρουσιάζεται με μεγάλη πεποίθηση.

Αν οι επικεφαλής ηγέτες - τόσο της αριστεράς, όσο και της δεξιάς - ελπίζουν ότι ο μειούμενος αριθμός αφίξεων μεταναστών θα σταματήσει από μόνη της την λαϊκιστική εξέγερση της άκρας δεξιάς, θα απογοητευθούν τον Μάιο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η λαϊκιστική αφήγηση για τη μετανάστευση βασίζεται σε συγκεκριμένους αριθμούς. Το αφήγημα των ακροδεξιών είναι απλό, συναισθηματικό και ισχυρό: η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια βαρβαρική εισβολή και μόνο η Ευρώπη έχει τη βούληση να την σταματήσει. Οι υψηλοί αριθμοί αφίξεων αποδεικνύουν την υπόθεση τους, ενώ οι χαμηλοί αριθμοί αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνουν, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι σκληρές πολιτικές τους είναι σε μεγάλο βαθμό άσχετες.

Οι φράχτες του κ. Orban στην Ουγγαρία και η πολιτική της ιταλικής κυβέρνησης είναι σαφώς ορατά, αλλά η πραγματική δουλειά γίνεται στη Λιβύη και την Τουρκία και από τις όλο και πιο οδυνηρές συνθήκες στα ελληνικά νησιά - πολιτικές και αποτυχίες για τις οποίες οι ηγέτες της Ευρώπης μοιράζονται μια συλλογική ευθύνη. Το ουσιώδες όμως είναι ότι οι λαϊκιστές προτείνουν, εκτελούν και διαφημίζουν πολιτικές που είναι σύμφωνες με την ιστορία τους. Τα κυρίαρχα κόμματα πρέπει να αντιγράψουν αυτή την προσέγγιση.

Η αντιμετώπιση της λαϊκιστικής αφήγησης πρέπει να υπογραμμίσει ότι δεν υπάρχει εισβολή, η μετανάστευση είναι ελεγχόμενη και πρέπει να ελέγχεται. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Πώς διαχειρίζονται και μειώνονται οι μεταναστευτικές ροές; Οι λαϊκιστές υποστηρίζουν ότι θα τις σταματήσουν όλες. Τα κυρίαρχα κόμματα οφείλουν να υπογραμμίζουν: Θα ελέγξουμε τα σύνορά μας με ανθρώπινο τρόπο, δεν θα τους σταματήσουμε όλους αλλά θα αποθαρρύνουμε εκείνους που δεν χρειάζονται προστασία. Θα σεβαστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα και το προσφυγικό δίκαιο, θα καλωσορίσουμε τους διωκόμενους, θα διασώσουμε όσους βρέθηκαν στη θάλασσα, θα συνεργαστούμε και θα επενδύσουμε σε γειτονικές χώρες (όπως η Τουρκία) για να επεκτείνουμε το χώρο στον οποίο μπορούν να ζήσουν (και να επιστραφούν) οι πρόσφυγες με αξιοπρέπεια και θα προσφέρουμε στους μετανάστες την ευκαιρία να έρχονται και να εργάζονται τακτικά, ανάλογα με τις ανάγκες και την ικανότητά μας. Αυτό, εν κατακλείδι, είναι το κρίσιμο ερώτημα: Πώς οι κυβερνήσεις παρέχουν ανθρώπινο και αποτελεσματικό έλεγχο των συνόρων;

Η ειλικρινής απάντηση πρέπει να είναι: με δυσκολία, με κόστος και με σημαντικές διοικητικές και ορισμένες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. Είναι δυνατόν αλλά και απαραίτητο. Τα γενικά περιγράμματα είναι ήδη σαφή. Ένας συνασπισμός πρόθυμων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων θα πρέπει να συνεργαστεί για να εξασφαλίσει την ταχεία αλλά δίκαιη επεξεργασία όλων των αιτήσεων ασύλου στα κέντρα υποδοχής των μεθοριακών κρατών και να επιστρέψει όσους δεν απαιτούν προστασία στις χώρες καταγωγής τους. Για το σκοπό αυτό, καταλήγουν σε συμφωνίες με αυτές τις χώρες που συζητούν για τα πραγματικά τους συμφέροντα, όπου είναι δυνατόν, οι πρόσφυγες επιστρέφουν σε χώρες διαμετακόμισης που επιθυμούν να τους παραλάβουν, αλλά μόνο εάν τα δικαιώματά τους γίνουν πλήρως σεβαστά εκεί, γεγονός που απαιτεί επενδύσεις και παρακολούθηση. Τέλος, διανέμουν αναγνωρισμένους πρόσφυγες από αυτά τα κέντρα σε άλλα συμμετέχοντα κράτη της ΕΈ. Τα κυρίαρχα κόμματα θα πρέπει να εγκρίνουν αμέσως ένα τέτοιο σχέδιο και στη συνέχεια να αρχίσουν να ρυθμίζουν τις λεπτομέρειες. Αυτό απαιτεί σκληρή δουλειά, αλλά λιγότερο δαπανηρή - και λιγότερο επικίνδυνη - από το να μην καταλήξουν σε ένα σχέδιο. Το να μην κάνεις τίποτα ή να κάνεις πολλά πράγματα αναποτελεσματικά δεν πρόκειται να πείσει τους ψηφοφόρους και σίγουρα δεν θα κερδίσει όσους παρασύρθηκαν από τους λαϊκιστές. Οι δημοκρατικοί μπορούν να νικήσουν τους λαϊκιστές τον Μάιο, παρουσιάζοντας ένα καλύτερο αφήγημα και εφαρμόζοντας καλύτερες πολιτικές. Έχουν μόνο δύο μήνες για να το αποδείξουν.  

Ο John Dalhuisen, είναι ανώτερο στέλεχος στη δεξαμενή σκέψης European Stability Initiative.