Οι Τούρκοι στην κάλπη μεταξύ πληθωρισμού κι' αυταρχισμού

«Φτηνά λαχανικά και κραυγές τρόμου: Τα μεγάλα στοιχήματα στις τοπικές εκλογές στην Τουρκία». Με αυτό τον τίτλο επιχειρεί η βρετανική Independent να συνοψίσει την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα, στην αντίστροφη μέτρηση για τις κάλπες της Κυριακής.
 
Η πραγματικότητα είναι πως τους ψηφοφόρους θα συνοδέψουν στο παραβάν –όπως, άλλωστε, και στην καθημερινότητά τους- δύο συνεχώς αυξανόμενα στοιχεία· ο αυξανόμενος πληθωρισμός και ο αυξανόμενος αυταρχισμός. Και τα δύο εκπηγάζουν, ουσιαστικά, από τον ίδιο άνθρωπο, ο οποίος, αν και δεν είναι υποψήφιος, επιθυμεί να κερδίσει αυτές τις εκλογές: Τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
 
Έτσι κι αλλιώς, αν το διακύβευμα είναι η βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης, αυτό δεν θα είναι αποτέλεσμα των ενεργειών των τοπικών αρχόντων που θα εκλεγούν στο τέλος της τρέχουσας εβδομάδας, δεδομένου ότι η Τουρκία φλερτάρει με τη δικτατορία εδώ και αρκετό καιρό.
 
Η νέα πολιτική πραγματικότητα
Οι φετινές τοπικές εκλογές χαρακτηρίζονται από μία έντονη διάθεση προεκλογικών συμμαχιών, η οποία καταδεικνύει ένα επίπεδο πολιτικής κινητοποίησης πέραν από τη γειτονιά ή τον δήμο. «Στο πολιτικό κλίμα της Τουρκίας, οι επικείμενες τοπικές εκλογές, παρουσιάζουν μια νέα πραγματικότητα», εξηγεί το TRT World.
 
Το AKP του Ερντογάν συμμάχησε με το συντηρητικό MHP, υπό την ομπρέλα «Συμμαχία του λαού», με υποψηφίους σε 51 από τις 81 επαρχίες. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το αριστερίζων CHP, ένωσε δυνάμεις με το συντηρητικό IYI, δημιουργώντας τη «Συμμαχία του έθνους», με υποψήφιους σε 50 περιοχές. Αυτές οι συμμαχίες αποτελούν, σε κάποιο βαθμό, αναπαραγωγή των συμπράξεων που είχαν γίνει στις εθνικές εκλογές του 2018.  
 
Όπως δήλωσε στο TRT World ο πολιτικός αναλυτής Avni Ozgurel, οι προεκλογικές συμμαχίες είναι αποτέλεσμα των συστημικών αλλαγών που προέκυψαν από το δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017,  που άλλαξε την κοινοβουλευτική δημοκρατία της Τουρκίας σε προεδρικό σύστημα. «Μετά τη μετάβαση στο προεδρικό σύστημα, αποκρυσταλλώθηκε μία πολιτική εξίσωση, που είναι η εμφάνιση της ανάγκης των πολιτικών κομμάτων να αγγίξουν το 51%», εξήγησε.
 
«Τουρκία των πόλεων»
Τη θέση αυτή συμμερίζεται και ο Fuat Keyman, καθηγητής πολιτικών επιστημών και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Sebanci. Μετά το δημοψήφισμα και τη μετάβαση στο προεδρικό σύστημα, ανέφερε, εάν κάποιος ελέγξει τα εκλογικά αποτελέσματα, διαπιστώνει ότι η Τουρκία δεν είναι η χώρα που ήταν κατά τις προηγούμενες δεκαετίες.
 
Στην προ του δημοψηφίσματος εποχή, τα κεντροδεξιά κόμματα κέρδιζαν περίπου το 65% των ψήφων, ενώ τα κεντροαριστερά συγκέντρωναν υποστήριξη της τάξης του 35%, σημείωσε ο Keyman. Τώρα αυτά τα εκλογικά δημογραφικά έχουν αλλάξει και η Τουρκία έχει μεταπηδήσει από την παλιά εξίσωση του 65-35 στο 51-49 ή το 52-48. «Παρόλο που αυτό δημιουργεί πόλωση, την ίδια στιγμή αυξάνει τη δυσκολία των εκλογών, εξαναγκάζοντας τα κόμματα να αναπτύξουν πολίτικές στρατηγικές και να δημιουργήσουν πολιτικές συμμαχίες», πρόσθεσε.
 
Την ίδια στιγμή, όπως σημείωσε ο καθηγητής, το νέο σύστημα ανταποκρίνεται στις δημογραφικές αλλαγές που παρατηρούνται στη χώρα. Περίπου το 70% του τουρκικού πληθυσμού τώρα ζει σε πόλεις, μετατρέποντας τη χώρα από «πόλεις της Τουρκίας» σε «Τουρκία των πόλεων».
 
Στη σκιά της οικονομικής κρίσης
Πού, όμως, συναντιούνται τα λαχανικά με την κομματική τακτική και τα εκλογικά συστήματα; Η απάντηση βρίσκεται στην οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα και η οποία μπορεί να αλλάξει τις πολιτικές δυναμικές, όπως έχουν διαμορφωθεί, κυρίως εις βάρος του κυβερνώντος κόμματος.
 
«Πέραν των τυπικών, τετριμμένων ζητημάτων και των προσωπικοτήτων που οδηγούν τις τοπικές εκλογές σε όλη την Τουρκία, η ψηφοφορία της Κυριακής θα θεωρηθεί δημοψήφισμα για τον κ. Ερντογάν, που ανέλαβε το νέο προεδρικό αξίωμα πέρσι, και μπορούν να τον δυναμώσουν ή να τον αποδυναμώσουν περισσότερο», αναφέρει η Independent.
 
Η οικονομική δυσαρέσκεια αυξάνεται και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το ΑΚΡ μπορεί να χάσει τον έλεγχο της πρωτεύουσας Άγκυρας και να κερδίσει μόλις οριακά την Κωνσταντινούπολη, η οποία θεωρείται προπύργιό του. Μια από τις δημοσκοπήσεις καταγράφει την οικονομία ως τη μεγαλύτερη ανησυχία των ψηφοφόρων, με ποσοστό 63,6% να δηλώνουν πως η οικονομική τους κατάσταση χειροτέρεψε τον τελευταίο ένα χρόνο.
 
Το ρεπορτάζ συνάντησε την Birgul Karsongun, να μετρά τα ρέστα της, αφού είχε πληρώσει μια τσάντα με κρεμμύδια. Έχοντας ψωνίσει στις ειδικές αγορές που δημιούργησε η Κυβέρνηση ενόψει των εκλογών της Κυριακής, η 32χρονη μητέρα δύο παιδιών πλήρωσε τα μισά από όσα θα πλήρωνε εάν ψώνιζε στο σουπερμάρκετ. Η ίδια είναι άνεργη και η τετραμελής οικογένεια μόλις που τα βγάζει πέρα με τον μισθό του συζύγου της.
 
Αυτές οι κρατικές λαχαναγορές αποδεικνύονται ιδιαίτερα δημοφιλείς, καθώς τρεις με τέσσερεις χιλιάδες καταναλωτές πάνε καθημερινά να αγοράσουν κρεμμύδια, πιπεριές, μελιτζάνες, σπανάκι, ντομάτες, πατάτες, αγγούρια και όσπρια μόνο σε αυτήν που βρίσκεται στην πλατεία Taksim. Άρα πολύ περισσότερες χιλιάδες είναι αυτοί που ψωνίζουν στο σύνολο των κρατικών αγορών που λειτουργούν. Παρόλο που πολλοί αναγνωρίζουν πως δεν είναι τίποτα άλλο από ένα προεκλογικό τέχνασμα, που δεν θα διατηρηθεί πολύ καιρό μετά τις εκλογές, χρησιμοποιούν αυτή την προσωρινή βοήθεια. «Φυσικά και είμαι ευγνώμων», δήλωσε στην Independent η Birgul Karsongun. «Και φυσικά θα ψηφίσω το ΑΚΡ. Ποιον άλλον;».
 
Ο Ερντογάν φοβάται πως η πιθανή απώλεια δύναμης του ΑΚΡ στις τοπικές εκλογές θα αποτελέσει απώλεια δύναμης και για τον ίδιο. Και δεν είναι πρόθυμος να επιτρέψει να συμβεί κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό και αναμειγνύεται ενεργά στην προεκλογική εκστρατεία και επιστρατεύει κάθε μορφής εργαλεία για να συσπειρώσει δυνάμεις. Από τα φθηνά κρεμμύδια, μέχρι τα βίντεο από το μακελειό στη Νέα Ζηλανδία στις προεκλογικές του εκδηλώσεις, οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει τους υποψηφίους του ΑΚΡ βοηθά και τον ίδιο. Και το χρησιμοποιεί, χωρίς δεύτερη σκέψη.