Π. Τσάκωνας: Ο East Med συμβάλλει στη δημιουργία μετώπου σταθερότητας στην Αν. Μεσόγειο

Τη σημασία της συμφωνίας για τον ενεργειακό αγωγό East Med, η οποία θα υπογραφεί στην Αθήνα, στις 2 Ιανουαρίου, από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, αναλύει στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Παναγιώτης Τσάκωνας, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Σπουδών Ασφαλείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και κύριος Ερευνητής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), Υπεύθυνος του Προγράμματος Ασφάλειας και Τουρκίας.

Όπως επισημαίνει στο ΚΥΠΕ ο κ. Τσάκωνας, η υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον East Med αρθρώνει ένα ισχυρό μήνυμα απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, υπό το φως και των πρόσφατων εξελίξεων της υπογραφής του μνημονίου κατανόησης μεταξύ Άγκυρας και κυβέρνησης της Τρίπολης για τον προσδιορισμό θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο.

Η επαναβεβαίωση της δέσμευσης της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ισραήλ στην κατασκευή του έργου του East Med «έχει ως βασικό στόχο την αποστολή ενός ισχυρού μηνύματος στη Τουρκία ότι διευθετήσεις βασισμένες στο διεθνές δίκαιο που έχουν ήδη γίνει στην Ανατολική Μεσόγειο και με βάση τις οποίες έχουν ξεκινήσει έργα που έχουν την υποστήριξη τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ (καθώς ενισχύουν το ενεργειακό ισοζύγιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης) δεν πρόκειται να παύσουν ή να ανατραπούν επειδή η Τουρκία προχώρησε –μέσω του Μνημονίου με τη Λιβύη– σε μια παράνομη συμφωνία που αποκόπτει την Ανατολική Μεσόγειο και εμποδίζει την Ελλάδα, και όχι μόνον, από την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων», υπογραμμίζει ο κ. Τσάκωνας.

Παράλληλα, σημειώνει ότι η ανάδειξη της κατασκευής του αγωγού East Med λειτουργεί συνεργικά με μια σειρά από άλλες πολιτικές εξελίξεις και αποφάσεις, οι οποίες βρίσκονται στον αντίποδα των παράνομων τουρκικών ενεργειών και στοχεύσεων στην περιοχή.

Αυτές οι εξελίξεις και αποφάσεις αφορούν την «πρόσφατη υιοθέτηση από το Αμερικανικό Κογκρέσο του νομοσχεδίου East Med Act "για την προώθηση συνεταιρισμών ασφάλειας και ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο", καθώς και το ευρύ διπλωματικό μέτωπο απονομιμοποίησης της παράνομης συμπεριφοράς της Τουρκίας που δημιουργήθηκε αμέσως μετά την υπογραφή του μνημονίου με τη Λιβύη –κυρίως λόγω της διεθνούς κινητοποίησης της Ελλάδας– από τις ΗΠΑ, την ΕΕ (Γαλλία, Γερμανία), τη Ρωσία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, πολλές χώρες του Κόλπου, ακόμα και από ένα μεγάλο κομμάτι της ίδιας της Λιβύης», εξηγεί ο κ. Τσάκωνας.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Τσάκωνας εκτιμά ότι μέσα από το τρίπτυχο της κατασκευής του αγωγού East Med, της υιοθέτησης του East Med Act από τις ΗΠΑ και της ευρείας διπλωματικής προσπάθειας απονομιμοποιήσης των ενεργειών της Τουρκίας, «δημιουργείται ένα μέτωπο σταθερότητας απέναντι στην προσπάθεια αποσταθεροποίησης της Ανατολικής Μεσογείου από τις τουρκικές μεθοδεύσεις». «Αυτό το μέτωπο σταθερότητας συμπληρώνεται και ενισχύεται από το East Med Gas Forum, με την επόμενη συνάντηση των συμμετεχόντων σε αυτό χωρών (Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιορδανία και Παλαιστινιακή Αρχή) να πραγματοποιείται στα μέσα Ιανουαρίου στο Κάιρο», προσθέτει ο ίδιος.

Επιπλέον, υπογραμμίζει ότι ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι «ειδικά όσον αφορά στη κατασκευή του αγωγού East Med, οι τρεις χώρες φρόντισαν ρητά να δηλώσουν –σε μια προφανή προσπάθεια να απονομιμοποιήσουν τη δικαιολόγηση της επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ως απόρροια του αποκλεισμού της– ότι από αυτόν δεν αποκλείεται η Τουρκία».

Όπως επισημαίνει ο κ. Τσάκωνας, «η αναβίωση της κατασκευής του αγωγού East Med είναι από πλευράς επικοινωνιακής χρησιμότητας αποδοτική στην παρούσα πολιτική συγκυρία και καλώς αναδεικνύεται από την Ελλάδα και την Κύπρο ως αντίβαρο ή ακόμα και ως διπλωματικό εργαλείο ανατροπής των τουρκικών μεθοδεύσεων». Ερωτηθείς, ωστόσο, για τις προοπτικές υλοποίησης του συγκεκριμένου έργου, σημειώνει ότι «δεν είναι καλές, καθώς πρόκειται για ένα έργο υψηλών τεχνικών απαιτήσεων, εξαιρετικά δαπανηρό (υπερβαίνει τα 7 δις ευρώ) και χωρίς τα απαραίτητα για την υλοποίησή του κεφάλαια να είναι μέχρι και σήμερα εξασφαλισμένα».

Αναφέρει, επίσης, ότι στις δυσκολίες υλοποίησης του συγκεκριμένου έργου προστίθενται και ορισμένοι ακόμη προβληματισμοί που αφορούν αφενός την επιλογή περισσότερο βιώσιμων οικονομικά εναλλακτικών διαδρομών, με πιθανότερη την κατασκευή ενός μικρότερου σε μήκος αγωγού που θα κατευθύνεται στην Τουρκία αντί για την Κύπρο, και αφετέρου τη μερική (σε ποσοστό μόλις 10%) απεξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία, η οποία θα είναι σε θέση να προμηθεύει φθηνότερο φυσικό αέριο ακόμα και μετά από ενδεχόμενη υλοποίηση του East Med. Επιπλέον, ο κ. Τσάκωνας επισημαίνει και «τη δυνητικά επισφαλή στάση του Ισραήλ στο τριμερές σχήμα, το οποίο σε διαφαινόμενη αδυναμία υλοποίησης του East Med έχει την πολυτέλεια –κάνοντας πράξη τη φράση "δεν υπάρχουν μόνιμοι φίλοι ούτε αιώνιοι εχθροί, παρά μόνιμα συμφέροντα"– να κινηθεί είτε προς την Τουρκία είτε προς την Αίγυπτο (για υγροποίηση του φυσικού του αερίου) και εξαγωγή του προς την Ευρώπη».