«Το πρώτο που θα κάνω εάν αποφυλακιστώ… να πάω στον τάφο της αδελφής μου»

«Α, αυτή είναι η Ζαρρή», λέγαμε όλοι όταν πριν από κάποια χρόνια την πρωτοείδαμε σε εκδήλωση των Κεντρικών Φυλακών… «Ναι ρε, η πρώτη ισοβίτισσα που σκότωσε την αδελφή της…». Και οι φωτογραφικές πήραν φωτιά… Και το ζουμ τόσο πιο κοντά, μέχρι εκεί που φτάνει… Να είναι κοντινό, καλό, καθαρό, να φαίνεται… Τι κι εάν στην σκηνή ήταν άλλα είκοσι-τριάντα άτομα… Και ας το νόημα της παράστασης ήταν άλλο… Και ας οι φυλακισμένοι ήθελαν να στείλουν το δικό τους μήνυμα στην κοινωνία… Κολλημένοι στην πρώτη ισοβίτισσα της Κύπρου… «Παρασυρόμενοι» από το έγκλημα που διέπραξε… Κι εάν ήταν απλά η Ευτυχία που διέπραξε μια κλοπή; Ποιος νοιάζεται…  

**********

-Και εάν σε ρωτήσω ποιο θα είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνεις όταν βγεις….
«Το πρώτο πράγμα που θα έκανα όταν θα έβγαινα έξω… Ένα από τα πράγματα που θα ήθελα να κάνω…, είναι να πάω με τους γονείς μου στο κοιμητήριο της αδελφής μου… Θα ήθελα να το κάνω όταν βγω για να τους δείξω και αυτοπροσώπως, τόσο σε αυτούς όσο και στην αδελφή μου, την μετάνοια μου. Γίνεται και με άλλους τρόπους εδώ, αλλά εκεί είναι πιο άμεσο και πιο προσωπικό. Είναι κάτι που θέλω, γιατί ξέρεις είναι μια στιγμή… Όσα δεν φέρνει ο χρόνος τα φέρνει η στιγμή… Πιστεύω με αυτό τον τρόπο θα έχω μια πιο καθαρή μετάνοια. Και τα άλλα όλα εδώ που κάνει η κ. Άννα, με την επανασύνδεση με την οικογένεια μου και με την συνειδητοποίηση, με όλα αυτά, αλλά εκεί είναι το σημαντικότερο».

-Πώς φαντάζεται την Ευτυχία εκτός φυλακών;
«Μετά τη φυλακή; …. Πιο δυνατή, πιο προσεκτική, πιο σοφότερη… Οι εμπειρίες μας κάνουν σοφότερους. Κάποτε κάνουμε ένα κύκλο και η στροφή είναι στις 359 μοίρες. Νομίζεις τελικά ότι είσαι μακριά από τον εαυτό σου, αλλά όλα αυτά σε φέρνουν πιο κοντά στο να βρεις τον εαυτό σου. Έτσι νιώθω. Ότι με όλα αυτά που έμαθα, ένα από τα πράγματα που μπορώ να κάνω, είναι να δουλέψω με παιδιά στο ογκολογικό. Να βοηθήσω τους γονείς μου όπως με στήριξαν εδώ, να έχω επαφή με τους ανθρώπους εδώ, με παιδιά, με μουσική, με ζώα… Θα ήθελα να κάνω ταξίδια αλλά δεν μπορώ. Εάν αποφυλακιστώ θα βρίσκομαι έξω με όρους. Το νόημα της ελευθερίας; Υπάρχουν καρκινοπαθείς που δεν έχουν ούτε ένα χρόνο ζωής… Ο χρόνος ζωής που σου δίνεται είναι μετρημένος. Δεν μπορείς να τον αγοράσεις. Ούτε μπορείς με εκατομμύρια να φέρεις πίσω έστω ένα δευτερόλεπτο από τη ζωή σου. Έτσι πληρώνουμε το λάθος μας. Όχι απλά με την έκτιση της ποινής μας αλλά και με το χρόνο που φεύγει από τη ζωή σου εδώ. Δημιουργικά μεν με την κ. Άννα και συνειδητοποιώντας πόσο πολύτιμος είναι ο χρόνος. Μπορείς να χάσεις γονιό ενώ είσαι στη φυλακή… Μου έτυχε να δω κοπέλες που έχασαν γονείς. Ήταν ότι χειρότερο. Και εκεί συνειδητοποιείς ότι χάνεις στιγμές, αλλά το χειρότερο χάνεις και ανθρώπους…»

-Κάνεις όμως όνειρα για το μετά…
«Πολλά… Εξάλλου τα όνειρα δεν φυλακίζονται. Σίγουρα δεν μπορώ να γίνω ξανά δασκάλα αλλά όλες αυτές οι εμπειρίες σε κάνουν ένα άλλο άνθρωπο. Δεν πιστεύω ότι εάν βγω έξω και δεν βρω δουλειά, θα πάω να κλέψω. Εάν ήμουν μέσα για κάτι άλλο, θα συνειδητοποιούσα ακόμη περισσότερα πράγματα».

-Φοβάσαι την κοινωνία; Για το πώς θα σε αντιμετωπίσει όταν και εάν αποφυλακιστείς;
«Όπως μου έμαθαν εδώ τα τελευταία χρόνια, όχι! Όχι! Τα εμπόδια μας κάνουν καλύτερους για να προχωρούμε. Γιατί να φοβάμαι την κοινωνία; Ούτε η κοινωνία πρέπει να με φοβάται, ούτε εγώ την κοινωνία. Καταλαβαίνω πώς με βλέπουν. Απλά δεν μπορούν να καταλάβουν πως όπως με έβλεπαν ή με βλέπουν αυτοί, μπορούσε να έβλεπα και εγώ αυτούς που είναι εδώ όταν ήμουν πριν χρόνια έξω… Όταν άκουγα ο τάδε φυλακισμένος έκανε το τάδε, τι μπορούσα να πω… Τώρα που είμαι εγώ στη θέση αυτή, κατανοώ… Κατανοώ… Κατανοώ το οτιδήποτε… Μπορεί να κάνεις και κάτι καλό στην κοινωνία και να σε πολεμάνε για αυτό. Πόσο μάλλον να κάνεις ένα λάθος και πόσο όταν αυτό το λάθος είναι κάτι σοβαρό, όπως αυτό που έκανα εγώ.  Όμως οφείλω να προχωρήσω, γιατί πρέπει να πιστέψω σε μένα. Είναι κάτι που εδώ αναγνώρισα».

-Θεωρώ πως μεγάλο ρόλο στην κοινωνική καταδίκη, διαδραματίζουν και τα ΜΜΕ…
«Εξαρτάται ποιοι είναι οι δημοσιογράφοι. Πάλι είναι ο άνθρωπος… Δεν με φοβίζει για το πώς θα με αντιμετωπίσουν. Εγώ θα πρέπει να συνεχίσω τον δρόμο μου. Δηλαδή εύχομαι τα λάθη των άλλων να μην επιδράσουν πάνω μου. Θα είμαι πολύ προσεκτική για το ποιοι θα είναι γύρω μου. Ο δικός μου ο δρόμος θέλω να είναι καθαρός. Σίγουρα ποτέ δεν ξέρεις. Εδώ είναι κλειστός ο χώρος, νιώθω πιο προστατευμένη. Έξω βγαίνοντας, όλα αυτά που παίρνω εδώ, είναι τα εφόδια μου. Ίσως εάν ήταν άλλες οι συνθήκες τότε, σε σχέση με τα ΜΜΕ, θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα, τόσο για την οικογένεια μου, όσο και για μένα. Γιατί είχε επηρεαστεί και η οικογένεια μου. Ευτυχώς όμως τα αδέλφια μου προχώρησαν τη ζωή τους. Ήμουν υπόδικος και έκαναν εκπομπή για μένα... Όταν βγω αυτό που θέλω είναι να δώσω περισσότερη προσοχή, εάν προλάβω, στη μητέρα μου. Εάν την προλάβω, μακάρι θεέ μου… Και στον πατέρα μου…»

-Ήρθες κοντά ξανά και με την οικογένεια σου…
«Η επανένταξη μου έχει γίνει. Με την βοήθεια της κ. Άννας ήρθα ξανά κοντά με τους γονείς μου. Είναι έτοιμη και η οικογένεια μου, πιστεύω, είναι έτοιμη... Έκανα ότι έκανα και το αναγνώρισα…»

-Είσαι σχεδόν δώδεκα χρόνια στις φυλακές… Μεγάλωσες εδώ…
«Μακάρι να μην ήταν αυτός ο λόγος που ήρθα εδώ. Μακάρι όλα αυτά που έμαθα εδώ τα τελευταία χρόνια, να μην τα μάθαινα με τον κακό τρόπο. Η κ. Άννα έδειξε πως ότι δεν θα σε μάθω με το να σε χτυπήσω ή με κάποιο κακό τρόπο, αλλά μέσω άλλων πραγμάτων. Αυτό εμένα με βοήθησε. Και έτσι ήρθαμε και πιο κοντά με τους γονείς μου. Άρχισα να βάζω ξανά τους στόχους μου. Διέψευσα και κάποιες φήμες που είχαν δημιουργηθεί αλλά δεν μπορώ να αλλάξω την κοινωνία… Έξω μπορεί να μην υπάρχει άνθρωπος που θα πιει ένα καφέ μαζί μου και να με ρωτήσει τι κάνω. Εδώ υπάρχει… Είναι μια κλειστή κοινωνία και θα βρεθούν οι άνθρωποι που θα κάτσεις μαζί τους, να μιλήσεις. Αυτό που δεν θα βρω έξω, είναι τον άλλον που θα με ρωτήσει τι κάνω… (σ.σ δεν αναφέρεται στην οικογένεια της). Υπάρχει μια διαφορετική ανθρώπινη προσέγγιση από τους κρατούμενους, που δεν θα την βρεις έξω. Δεν θα ενδιαφερθεί ο δίπλα μου. Μακάρι να μην είναι έτσι τα πράγματα έξω, αλλά εδώ βρίσκω αυτά τα πράγματα…»

-Αν σου έλεγα να μου πεις τρία πράγματα που σε έχει διδάξει η φυλακή;
«Αγάπη από αυτή τη Διεύθυνση, αν και τις δυσκόλεψα λίγο… Το δεύτερο που έχω μάθει είναι να σκέφτομαι, όχι μια φορά, αλλά ένα εκατομμύριο φορές πριν κάνω κάτι και πριν μιλήσω. Η γλώσσα φεύγει, σκέψου η πράξη… Και το τρίτο πράγμα που διδάχθηκα ήταν ότι κοίταξα τον εαυτό μου… Να κοιταχτώ στον καθρέφτη, να δω τι έχω πάνω μου και εκεί που είναι το πρόβλημα, σιγά σιγά να το αποδεχτώ. Σπάζεις κάπου το κόκκαλο σου και εκεί που το έσπασες  κάποτε μπορεί εκείνο το σημείο να γίνει πιο δυνατό. Δεν υπάρχει περίπτωση να ξανακάνω το ίδιο λάθος. Η αδυναμία σου κάποτε μπορεί να γίνει η μεγαλύτερη σου δύναμη. Με δίδαξε η αδυναμία μου που έγινε η δύναμη μου. Στεναχωριέμαι γιατί δεν μπορώ να γυρίσω τον χρόνο πίσω. Και διδάχθηκα από κάτι ακόμα… Από τον χρόνο. Σε κάποιους καρκινοπαθείς δίνουν ένα χρόνο ζωής. Αν ήμουν σε άλλη πολιτεία, θα με εκτελούσαν. Δεν πρέπει να κρίνεις τον άλλο για το πώς μπορεί να πέρασε στην αντίπερα όχθη. Τα πράγματα έχουν πάντα πολλές όψεις...»

-Σημαντικό ρόλο στην αλλαγή σου, νιώθω πως διαδραμάτισε η αγάπη που εισέπραξες… Αυτό με κάνεις να καταλαβαίνω…  
«Η κ. Αριστοτέλους ήταν λες και πήρε ένα κακοποιημένο ζωάκι, το οποίο δάγκωνε, και το έκανε καλά… Η σημασία της αγάπης για μένα, είναι όσο ο αέρας που αναπνέω. Μπορεί να είσαι γύρω από ανθρώπους που σου λένε ότι σε αγαπούν αλλά να μην σε αγαπούν. Αυτός που πραγματικά σε αγαπά, ξέρεις που βρίσκεται. Και θα είναι εκεί σε μια στιγμή για σένα. Μπορεί να είναι ένα χτύπημα στον ώμο… Μπορεί να είναι ένα βλέμμα... Με καταλαβαίνεις; Η κ. Άννα προσπάθησε πολύ να με βοηθήσει και με βοήθησε. Μου έδειξε πως ήταν δίπλα μου. Με έκανε να αποδεχθώ ανθρώπους που δεν αποδεχόμουν και με έμαθε να σέβομαι και να μην κρίνω. Καμία καμήλα δεν μπορεί να κρίνει την άλλη από την καμπούρα της εδώ μέσα. Αφαίρεσα μια ζωή… Αν δούμε όλοι την καμπούρα μας εδώ μέσα, θα πρέπει να σιωπήσουμε. Πρώτη εγώ… Και από εδώ και πέρα θέλω και εγώ να βοηθήσω άλλους, με αυτά που με δίδαξαν εδώ. Ναι φαίνεται εδώ πως έχω κατανοήσει κάποια πράγματα. Πρέπει όμως να φανεί και έξω. Δεν ήταν ένας ξένος αυτός που σκότωσα, ήταν η αδελφή μου. Κατάλαβες; Να γίνει δουλειά με τους γονείς μου και έξω, να μπορέσω να πάω να τους αγκαλιάσω… Να πάρω τη μάμα μου μια αγκαλιά να κοιμηθεί… Να βοηθήσω τον παπά μου, να δουν ότι δεν είναι η Ευτυχία που ήξεραν πριν τόσα χρόνια. Έχω ωριμάσει. Ο χρόνος μας μαθαίνει. Είναι πολλά τα χρόνια που έκανα εδώ. Η κ. Άννα έχει επιτελέσει το έργο της μαζί μου. Τώρα πρέπει να συνεχίσω εγώ τον δρόμο. Αυτά που μου έμαθε η δασκάλα μου, θα πρέπει να τα συνεχίσω έξω. Καταλαβαίνεις;»

-Ποιο μήνυμα θα έστελνες στην κοινωνία;
«…. Εάν κάποιος περάσει το κατώφλι της φυλακής να ξέρει πως δεν είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να του συμβεί. Να το δει σαν εμπειρία που μπορεί να του προσφέρει πολύ περισσότερα πράγματα. Δεν λέω να μπει κάποιος φυλακή, για όνομα του θεού. Είναι μια εμπειρία να δεις ποιοι είναι οι φίλοι σου, να πάρεις πράγματα. Είναι ένα ταρακούνημα που ίσως κάποιοι θέλουν στη ζωή τους για να ξυπνήσουν. Έτσι και εγώ. Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Και αυτό που θέλω να πω, είναι πως αυτά που κατάλαβα εγώ, από εκείνη τη στιγμή και πέρα, μακάρι να τα καταλάβαιναν και αυτοί που βγαίνουν από τα πανεπιστήμια. Ένα ταρακούνημα, ένα σοκ που μπορεί να πάθεις στη ζωή σου, είναι αυτό που μπορεί να σε αλλάξει. Μακάρι και σας το λέω ειλικρινά, να μην ήταν το κόστος η αδελφή μου. Δεν δικαιολογώ τον εαυτό μου. Νιώθω σαν Ευτυχία ότι έχω μάθει πολλά και μακάρι να μου δοθεί η ευκαιρία να δείξω την ταπείνωση μου στους δικούς μου. Όχι μόνο από εδώ, αλλά και έξω. Το έχω ανάγκη. Και για την αδελφή μου και για εμένα… Η συγνώμη μου θα διαρκέσει… Και δεν το κάνω για να είμαι έξω, με καταλαβαίνεις; Το νιώθω… Το νιώθω… Και κάτι τελευταίο… Θέλω να γράψεις πως αγαπώ πολύ την οικογένεια μου… Τη μάμα μου και τον παπά μου… Τους αγαπώ… Θέλω να το γράψεις… Να γράψεις πως τους αγαπώ…»

*********

Τότε 29 ετών… Σήμερα 40… Και εκεί πάνω όταν την πρωτοείδαμε, δεν ήθελε να ήταν η Ζαρρή, η «πρώτη ισοβίτισσα και η δασκάλα που σκότωσε την αδελφή της». Ήθελε να ήταν η Ευτυχία. Ήθελε να την κρίνουμε βάσει αυτού που βλέπαμε. Έδειχνε την περηφάνια της για αυτό που είναι σήμερα και όχι για αυτό που ήταν πριν δώδεκα χρόνια...

*********

«Καταστρέφετε τις ζωές των παιδιών τους με μια ιστορία που έχει λήξει εδώ και πολλά χρόνια. Τα παιδιά μεγάλωσαν και μπαίνετε στην προσωπική τους ζωή. Και αυτό το παιδί είμαι εγώ! Ευχαριστώ για όλα όσα κάνετε! Που ξεθάβετε και φέρνετε στην μνήμη όλα όσα συνέβησαν και όσα πέρασε η οικογένεια. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ. Μπορεί να μην ήταν σκόπιμο αλλά μετά από τόσα χρόνια έρχεται ξανά στο επίκεντρο αυτή η είδηση και δεν μπορεί να διαγραφεί από τις μνήμες μας. Είμαι πλέον ενήλικας και προσπαθώ με όποιον τρόπο μπορώ να διορθώσω κάποια λάθη που έγιναν στο παρελθόν. Με το να ξανά δημοσιεύονται αυτό δεν οφέλη κανένα πάρα μόνο εσάς, κάνοντας κακό σε εμάς. Ελπίζω να καταλαβαίνετε σε τι άβολη θέση φέρνετε εμένα και τον αδερφό μου που κάναμε μια καινούργια ζωή με καινούργια άτομα! Συγγνώμη για την ενόχληση».

Αυτό ήταν το μήνυμα ενός άλλου παιδιού που μεγάλωσε και συνδέθηκε με ένα έγκλημα, που διαπράχθηκε δεκαετίες πριν, χωρίς να το θέλει… Χωρίς να φταίει, χωρίς να έχει εμπλοκή και χωρίς να ήταν επιλογή του. Ένα παιδί που συνεχίζει τη ζωή του... Και ένα μήνυμα χαστούκι...  

*********

Το έγκλημα, είναι έγκλημα. Δεν γίνεται λιγότερο σοβαρό όταν βρεις τα ελαφρυντικά του δράστη. Παίζουν όμως ρόλο και οι περιστάσεις... Και οι συνθήκες διάπραξης ενός εγκλήματος. Και η κατάσταση του θύτη... Ένα έγκλημα αφήνει πίσω του θύματα και θύτες… Μα ένα θύμα δεν επιστρέφει πίσω, σε αντίθεση με ένα θύτη που μπορεί να «επιστρέψει». Ο θύτης μπορεί βέβαια να ήταν και θύμα πριν γίνει θύτης. Και θύμα μπορεί να μην είναι μόνο ο άνθρωπος που φεύγει από τη ζωή, αλλά και αυτοί που μένουν πίσω και βλέπουν τη ζωή τους να αλλάζει, εξαιτίας άλλων. Και από την άλλη, θύτης δεν είναι μόνο αυτός που προκαλεί το θάνατο αλλά και αυτός που τον «προμήθευσε» με το «όπλο». Μα ο θύτης το μετάνιωσε και τιμωρήθηκε, αλλά υπάρχουν και εξαιρέσεις... Ναι, και το θύμα, όμως, δεν έφταιγε σε τίποτα…

Και άλλες τόσες σκέψεις, και άλλα τόσα αλλά, και άλλες τόσες απόψεις και θεωρίες… Το μόνο σίγουρο είναι πως το νόμισμα έχει δύο όψεις και ο κάθε ένας μπορεί να το δει από την πλευρά που ο ίδιος θέλει ή από την πλευρά που πιστεύει ο ίδιος ότι είναι σωστή. Το μόνο δεδομένο είναι πως ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω…   

**********
«Ούτε η κοινωνία πρέπει να με φοβάται, ούτε εγώ την κοινωνία. Καταλαβαίνω πώς με βλέπουν. Απλά δεν μπορούν να καταλάβουν πως, όπως με έβλεπαν ή με βλέπουν αυτοί, μπορούσε να έβλεπα και εγώ αυτούς που είναι εδώ, όταν ήμουν πριν χρόνια έξω…». Ευτυχία Ζαρρή. Δεκέμβριος 2019, Κεντρικές Φυλακές...

**********
 
*Οι δηλώσεις της Ευτυχίας Ζαρρής στον REPORTER λήφθηκαν μετά από Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση στην οποία συμμετείχε, όπως επίσης στον REPORTER μίλησαν και άλλοι φυλακισμένοι, οι δηλώσεις των οποίων θα δημοσιευθούν τις επόμενες μέρες.