Δεκαετία εν όπλοις 1964-1974: Οι άγνωστες πτυχές, οι ιστορίες ανδρείας και οι παραλείψεις

 

«Η προσπάθεια ήταν να γίνει όσο το δυνατό αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων με την ώσμωση διασταυρωμένων μαρτυριών και πηγών», αναφέρει ο συγγραφέας το βιβλίο του οποίου  παρουσιάστηκε στις 24 Νοεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Σωτήρας από τη Λέσχη Εφέδρων Καταδρομέων της κοινότητας και το Κυπριακό Ινστιτούτο Επιστημονικών και Ιστορικών ερευνών. Το βιβλίο παρουσίασαν, ο Υποναύαρχος εν αποστρατεία Κωνσταντίνος Φυτιρής και ο Ταξίαρχος εν αποστρατεία Κυριάκος Κωνσταντίνου.  

Τι ήταν αυτό που έδωσε το έναυσμα γι’ αυτή  την έρευνα και πόσο χρόνο διήρκεσε;
Η έρευνα άρχισε μετά το 2014 και αφού προηγήθηκε η έκδοση του βιβλίου «Μνήμες Πολέμου 1974», με τις μαρτυρίες των καταδρομέων με καταγωγή ή τόπο διαμονής την Σωτήρα, το οποίο παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους (2014). Οι μαρτυρίες αυτές μου έδωσαν το ερέθισμα να μελετήσω βαθύτερα τη δράση των Δυνάμεων Καταδρομών την ταραχώδη περίοδο που ακολούθησε της ίδρυσης της Εθνικής Φρουράς το 1964 μέχρι το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Μια περίοδος, η οποία σημάδεψε την νεότερη ιστορία της Κύπρου. Ο ρόλος των Καταδρομών, σε αυτή την περίοδο στο στρατιωτικό πεδίο ήταν κάτι περισσότερο από κομβικός.
 

Από πού αντλήσατε πληροφορίες;
Η  άντληση πληροφορίων προέκυψε από την μελέτη της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, έρευνα σε αρχειακές πηγές της Διεύθυνσης Ιστορίας της Εθνικής Φρουράς, ημερήσιες διαταγές και πολεμικά ημερολόγια των Μοιρών Καταδρομών, καθώς και άλλων μονάδων και τις καταθέσεις που έδωσαν άμεσα εμπλεκόμενοι στα γεγονότα, όπως αυτές είδαν πρόσφατα το φως στο πλαίσιο της δημοσιοποίησης του Φακέλου της Κύπρου. Κυρίως, όμως, μέσα από τις μαρτυρίες των δεκάδων ανώνυμων νεαρών λοκατζήδων το 1974, οι οποίοι σήμερα μετά από τεσσερισήμισι δεκαετίες άνοιξαν την καρδιά τους και εξιστόρησαν γεγονότα επώδυνα για τους ίδιους τα οποία σημάδεψαν ανεξίτηλα την μετέπειτα ζωή τους και πολλοί τα είχαν καταχωνιάσει στο πίσω μέρος του μυαλού τους. Ήταν κάτι ιδιαίτερα δύσκολο για τους ανθρώπους αυτούς να αναξέσουν πληγές και να διηγηθούν περιστατικά που πολλά αφορούσαν συμπολεμιστές και φίλους τους να χάνονται δίπλα τους. Σε αυτούς τους ασπρομάλληδες σήμερα καταδρομείς εκφράζω τις μεγαλύτερες ευχαριστίες και ευγνωμοσύνη.
 
Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς ως συγγραφέα, να παραμείνετε αποστασιοποιημένος από τα γεγονότα;
Η προσπάθεια ήταν να γίνει όσο το δυνατό αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων με την ώσμωση διασταυρωμένων μαρτυριών και πηγών. Ήταν ένα δύσκολο έργο εξαιτίας της παρόδου του χρόνου και των γεγονότων που πλήγωσαν τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, αλλά και ολόκληρο τον τόπο. Η συναισθηματική φόρτιση όσων έζησαν από «μέσα» τα γεγονότα δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει και εμένα τον ίδιο. Για τον λόγο αυτό επέλεξα στο βιβλίο να μην μεταφέρω, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων ως αυτούσια κείμενα τις μαρτυρίες αλλά να χρησιμοποιηθούν για την διασταύρωση και καταγραφή της ιστορίας, με μοναδικό σκοπό να μπορέσει ο αναγνώστης να εξαγάγει τα καλύτερα συμπεράσματα. 
 
Πώς ξεκίνησε η ιστορία των Δυνάμεων Καταδρομών;
Η Ιστορία των Δυναμεων Καταδρομών στην Κύπρο, είναι ταυτόσημη με την ίδρυση της Εθνικής Φρουράς το καλοκαίρι του 1964. Μάλιστα η 31 ΜΚ, η οποία ήταν και η πρώτη που ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1964, μετά από ένα μήνα συμμετείχε στις μάχες της Τυλληρίας. Οι μόλις ενός μηνός νεοσύλλεκτοι καταδρομείς, κατάφεραν αρχές του Αυγούστου να εκπορθήσουν τις τουρκικές θέσεις στην περιοχή καταλαμβάνοντας το Λωρόβουνο, έχοντας του τρεις πρώτους νεκρούς. Ωστόσο πρόδρομος των Δυνάμεων Καταδρομών θεωρούνται οι «κοκκινοσκούφηδες», εθελοντικά τμήματα του Βάσου Λυσσαρίδη, οι οποίοι τον Απρίλιο του 1964 κατάφεραν εκδιώξουν τους Τουρκοκύπριους στασιαστές από τον Πενταδάκτυλο. Τιμής ένεκεν η εξιστόρηση στο βιβλίο αρχίζει από την δράση των συγκεκριμένων τμημάτων.
  
Διαβάζοντας κάποιος το βιβλίο, εντοπίζει άγνωστες ιστορίες ανδρείας, ειδικά κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής.
Η δράση των Δυνάμεων Καταδρομών το καλοκαίρι του 1974, όπως φυσικά και άλλων μονάδων της ΕΦ, είναι γεμάτη από τραγικές στιγμές αλλά και ανδρείας. Χωρίς να θέλω να αδικήσω κανένα, καταγράφονται περιπτώσεις αξιωματικών όπως του Διοικητή της 33ΜΚ Ταγματάρχη Γεώργιου Κατσάνη ο οποίος θυσιάστηκε στην πρώτη γραμμή στον Άγιο Ιλαρίωνα, του Λοχαγού της ίδιας μονάδας Νικόλαου Κατούντα ο οποίος με τους άνδρες του έδωσαν τη ζωή τους σπονδή στο ιερό θυσιαστήριο της Κερύνειας, αντιμέτωποι με πολυάριθμα άρματα και πεζικό του εχθρού και αρνούμενοι να εγκαταλείψουν τις προδομένες κυπριακές Θερμοπύλες. Καταγράφονται επίσης περιπτώσεις απλών στρατιωτών όπως του Κωνσταντίνου Αυξέντη, ο οποίος επιχειρώντας να εξέλθει από το αγροτόσπιτο στο οποίο είχε οχυρωθεί στο χωρίο Φλαμούδι, αρνούμενος να παραδοθεί στον εχθρό, μιμήθηκε τους τέσσερις ήρωες του Αχυρώνα. Είναι πολλές τέτοιες οι περιπτώσεις των ανώνυμων ηρώων που συναντάμε.
 
Έγιναν, όμως και τραγικά λάθη…
Η προσπάθεια αντιμετώπισης της Τουρκικής εισβολής, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο οι νεαροί καταδρομείς χρησιμοποιήθηκαν από το άφρων καθεστώς της Χούντας των Αθηνών και τα εδώ ανδρείκελα της, ήταν από την αρχή μέχρι το τέλος τραγική. Αν εξαιρέσει κάποιος την πρώτη νύχτα της εισβολής στις πλείστες των υπόλοιπων περιπτώσεων, οι ΜΚ χρησιμοποιήθηκαν με τρόπο εγκληματικό και ακριβώς αντίθετο με αυτό που προέβλεπε η αποστολή τους, με συνέπεια εκατόμβες νεκρών. Χαρακτηριστικότερη ίσως περίπτωση είναι αυτή της 33ΜΚ η οποία στις 22 Ιουλίου κλήθηκε να αντιμετωπίσει την εχθρική προέλαση προς την Κερύνεια με πενιχρά μέσα και χωρίς καμία ουσιαστική υποστήριξη, με αποτέλεσμα να έχει στο πεδίο της μάχης δεκάδες νεκρούς, τραυματίες και αγνοουμένους.

Τα έσοδα από το συγκεκριμένο βιβλίο, θα διατεθούν για φιλανθρωπικό σκοπό. Που θα δοθούν;
Ταπεινά θεωρώ ότι θα αποτελούσε μέγιστη ύβρι, εάν αποκόμιζα οποιαδήποτε οικονομικά οφέλη από αυτήν την προσπάθεια, η οποία έγινε πρωτίστως ως φόρος τιμής σε όσους έπεσαν στην μάχη ή χάθηκαν χρόνια μετά από αυτή. Άλλωστε τα έξοδα της έκδοσης καλύφθηκαν από ορισμένους ανθρώπους και κυρίως την οικογένεια ενός περήφανου πρασινοσκούφη του Αλέξανδρου Καΐκκη, ο οποίος από το 2017 δεν βρίσκεται ανάμεσα μας. Για τον λόγο αυτό, παραχωρούνται στην Λέσχη Εφέδρων Καταδρομέων Σωτήρας, με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για κοινωφελείς σκοπούς τιμώντας την μνήμη του συγκεκριμένου αλλά και όλων λοκατζήδων δεν βρίσκονται πλέον ανάμεσα μας.