«Πατέρα είναι λιγάκι σκληρό για σένα που είσαι στην Κύπρο… Για την Ελλάδα μας…»

H 28η Οκτωβρίου αποτελεί ένα φωτεινό ορόσημο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, που σηματοδοτήθηκε από το «Όχι» του Ιωάννη Μεταξά και που συνοδεύτηκε από την εποποιία που συνέθεσε ο ελληνικός στρατός με τη λόγχη του στα βουνά της Πίνδου, ταπεινώνοντας την υπερφίαλο ιταλική αλαζονεία.

Ο κυπριακός ελληνισμός υπήρξε συνεπής συμπαραστάτης των αγώνων του Έθνους σε όλες της περιόδους της ιστορίας. Τελευταία και πιο πρόσφατη φορά που χρειάστηκε οι Έλληνες της Κύπρου να πολεμήσουν εκτός των συνόρων του νησιού μας, ήταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων υπό τον κίνδυνο του φασισμού που σκέπαζε την Ευρώπη.
 
Οι Κύπριοι πείστηκαν από τους Βρετανούς και εντάχθηκαν ως εθελοντές στο Κυπριακό Σύνταγμα ή την κυπριακή εθελοντική δύναμη  κάτω από την ηγεσία της τότε αποικιοκρατικής κυβέρνησης της Μεγάλης Βρετανίας στην Κύπρο.
 
Η Κύπρος αποτέλεσε την πρώτη βρετανική αποικία που έστειλε στρατιώτες στις επιχειρήσεις του πολέμου κυρίως στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Γαλλία. Τον Φεβρουάριο του 1940  ιδρύθηκε το Cyprus Regiment, το λεγόμενο κυπριακό σύνταγμα και ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα η ίδρυση της Κυπριακής Εθελοντικής Δύναμης  Cyprus Volunteer Force  ή C.V.F.
 
Σχεδόν 20 χιλιάδες εθελοντές
Από τις αρχές Οκτωβρίου 1939 μέχρι τις 15 Αυγούστου 1945, στις δύο μονάδες των Κυπρίων κατατάχθηκαν πάνω από 17000 εθελοντές ενώ κατατάχθηκαν και πολλοί Κύπριοι που ζούσαν στο εξωτερικό μεταξύ των οποίων και φοιτητές.
 
Η μεγάλη μάζα των Κυπρίων συμμετείχε σε επιχειρήσεις στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα, την Αίγυπτο, τη Βρετανία, την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι περισσότεροι Κύπριοι κατατάχτηκαν τον Νοέμβριο του 1940 αμέσως μετά δηλαδή από την εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο. Ένα νέο ρεύμα κατατάξεων παρατηρήθηκε τον Ιούνιο του 1943 όταν το ΑΚΕΛ κάλεσε τα μέλη του σε στράτευση κατά του φασισμού.

Σε εγκύκλιο της η Εκκλησία της Κύπρου αναφορικά με την επίθεση των Ιταλών μετά το «ΌΧΙ» του Ιωάννη Μεταξά έγραφε: «Η μήτηρ ημών πατρίς, η πεφιλημένη πανένδοξος Ελλάς υπέστη εκ μέρους Ιταλίας όλως απρόκλητον και αδικαιολόγητο επιδρομήν και απεδύθη ήδη εις δεινόν υπέρ των όλων ιερών αγώνα…. Το ευλογημένον Ελληνικό ημών Έθνος, οι απανταχού Έλληνες βαθείαν εδοκίμασαν αγανάκτησιν δια την μισεράν επίθεσιν του εχθρού…. Ημείς οι εν Κύπρω Έλληνες έχομεν καθήκον υπέρτατον απαραίτητον ίνα αδιαλείπτως ικετεύωμεν τον Θεόν της Ελλάδος υπέρ πλήρους ευοδώσεως του ιερού και μεγάλου αγώνος αυτών….».
 
Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters έγραψε αναφορικά με την κατάσταση στην Κύπρο, μετά την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία κατά της Ελλάδας: «Εις ολόκληρον την Κύπρο επικρατεί αφάνταστος ενθουσιασμός αφ’ ής στιγμής ελήφθη η είδηση ότι η ΕΛΛΑΔΑ απεφάσισε ν’ αμυνθεί διά των όπλων εις την ιταλική επίθεση … Εις το Ελληνικό προξενείο της Λευκωσίας κατά πυκνάς μάζας προσέρχονται ευσταλείς Έλληνες Κύπριοι ζητούντες να αποσταλούν εις την Ελλάδα όπως υπηρετήσουν εις τας τάξεις του ελληνικού στρατού». Χιλιάδες εθελοντές στοιβάζονται στις προκυμαίες έτοιμοι να αναχωρήσουν για τον Πειραιά, με παρεμβάσεις, όμως, των βρετανών προς τον Μεταξά αποθαρρύνουν την κατάταξη τους στις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και παραπέμπονται στην κυπριακή μονάδα του βρετανικού στρατού …
 
Θυσίες Κυπρίων σε όλο τον πλανήτη
Στον πόλεμο έχασαν τη ζωή του εκατοντάδες Κύπριοι που σήμερα βρίσκονται θαμμένοι σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Εκτός από την Κύπρο θαμμένοι στρατιώτες εντοπίζονται σε 72 στρατιωτικά κοιμητήρια και μνημεία της Αιγύπτου, του Βελγίου, της Γαλλίας, της Κένυας, της Γερμανίας, της Ελβετίας, της Ελλάδος, της Ερυθραίας, της Βρετανίας, της Ινδίας, του Ισραήλ, της Ιταλίας, της Κίνας, του Λιβάνου, της Λιβύης, της Ολλανδίας, της Πολωνίας, της Σερβίας, της Σιγκαπούρης, του Σουδάν, της Συρίας, της Τυνησίας και της Τσεχίας.

Ο ένας μετά τον άλλον, οι Κύπριοι φοιτητές έστελναν στην πατρίδα τους γράμματα με τα οποία ανακοίνωναν την απόφασή τους να πολεμήσουν. Σε κάποιο από αυτό διαβάζουμε: 
 
«… Μπροστά στον μεγάλο αγώνα που κάνει τώρα ο Ελληνισμός νομίζω πως κάθε άνθρωπος δεν μπορεί να μένη αδρανής, αλλά είναι περισσότερον από καθήκον η ανάγκη να ενώσουν όλοι τις δυνάμεις τους, για να υπερασπίσουν την τιμήν και την ελευθερίαν της Ελλάδος μας. Έτσι και εγώ μαζί με άλλους Κυπρίους φοιτητάς και επιστήμονας κατετάχθημεν εθελονταί στον Ελληνικόν Στρατόν και τώρα γυμναζόμαστε, για να μπορέσωμεν μετά δύο μήνες και μεις να προσφέρουμε κάτι θετικόν στην αγαπημένην πατρίδα. Πατέρα, μ’ όλο που η απόφαση αυτή είναι λιγάκι σκληρή για σένα, που είσαι μακρυά, θέλω να δικαιώσης τας σκέψεις μου αυτάς με την ιδίαν την δικήν σου αγάπην στην Ελλάδα μας  …».
 
Η οικονομική βοήθεια
Εκτός της εθελούσιας συμμετοχής στην πρώτη γραμμή του μετώπου, σημαντική υπήρξε ακόμη και η υλική βοήθεια προς την μαχόμενη Ελλάδα. 

Υπολογίζεται ότι οι χρηματικές εισφορές της Κύπρου ξεπέρασαν το αστρονομικό για εκείνη την εποχή ποσό του ενός εκατομμυρίου λιρών. Όσοι δεν είχαν χρήματα έδιναν ζώα και προϊόντα. Οι γυναίκες πρόσφεραν τα δακτυλίδια και τα σκουλαρίκια τους. 
 
Στο βίντεο που ακολουθεί προβάλλονται εικόνες από την εκπαίδευση των Κυπριών εθελοντών στα Πολεμίδια από Βρετανούς αξιωματικούς αλλά και βίντεο από τις επιχείρήσης στις οποίες συμμετείχε το κυπριακό Σύνταγμα στη Γαλλία. Στο τέλος του βίντεο οι Κύπριοι εθελοντές τραγουδούν.

 
Ο Τύπος της εποχής
Στις εφημερίδες της εποχής καταγράφεται το εξής συγκλονιστικό περιστατικό: Στο χωριό Βουνί της επαρχίας Λεμεσού, μια γυναίκα ετοιμοθάνατη πριν ξεψυχήσει άνοιξε σε μια στιγμή τα μάτια της και είπε: «Να δώσετε τον ασημένιο μου σταυρό για τον αγώνα της Ελλάδας μας».
 
Τον Φεβρουάριο του 1941 ο Δ.Ν. Δημητρίου εισέφερε 3.000 λίρες για την αγορά ενός άλλου αεροπλάνου στο οποίο δόθηκε το όνομα «Λάρναξ Κύπρου». Προσφέρθηκαν ακόμα πολλά χρήματα και χρυσαφικά στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και για την φανέλα του στρατιώτη.
 
Ένας ψαράς απ΄ την Αμμόχωστο, που με κόπο πολύ ψάρεψε 13 οκάδες ψάρι, το πουλά και δίδει με δάκρυα στα μάτια τα χρήματα για την Ελλάδα. Ένας γέροντας απ΄ τη Λευκωσία προσφέρει μια λίρα και 13 σελίνια, λέγοντας «Ό,τι έχω εγώ και ο γιος μου. Πάρτε και τους αρραβώνες της γυναίκας μου κι εμένα. Δεν έχουμε τίποτε άλλο να δώσουμε για την Ελλάδα μας, εκτός από τη διάπυρη ευχή να βγουν και πάλι νικηφόρα τα ελληνικά όπλα».
 
Μια φτωχή γριούλα λύει το κομπόδεμα της, λέγοντας: «Πάρτε αυτό το δεκασέλινο για την ψυχή του γιού μου που σκοτώθηκε στον προηγούμενο πόλεμο. Λυπούμαι που δεν έχω άλλο γιο για να πολεμήσει κι αυτός για την Ελλάδα μας».

Με πληροφορίες από:

PIO
Britishpathe
Ντίνος Αυγουστή