Κ. Πετρίδης: Έτσι θα αποκτήσει ουσία η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο

Για τον μεγαλεπήβολο στόχο της δημιουργίας μιας πραγματικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα μεταμορφώσει τους δήμους, καθιστώντας τους οικονομικά βιώσιμους και πλεονασματικούς, διοικητικά αυτοτελείς και με ενισχυμένες εξουσίες, μέσα από την προωθούμενη μεταρρύθμιση, μίλησε στον  REPORTER, στο πλαίσιο συνέντευξης που μας παραχώρησε o υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης. 

''Θεωρώ πως γίνεται λανθασμένα η χρήση του όρου Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο. Δεν είναι Τοπική Αυτοδιοίκηση όταν ο υπουργός Εσωτερικών ή και άλλοι υπουργοί, θα πρέπει να έχουν συνέχεια συναντήσεις με δημάρχους και κοινοτάρχες και πρέπει να επισκέπτονται όλους τους δήμους και κοινότητες της Κύπρου για να επιλύουν μικρά και μεγάλα προβλήματα. Με αυτά τα δεδομένα αντιλαμβάνεστε ότι η αυτοδιοίκηση είναι μια έννοια χωρίς ουσία στην Κύπρο. Αυτό πρέπει να αλλάξουμε’’, τονίζει μεταξύ άλλων ο κ. Πετρίδης.

Ο υπουργός Εσωτερικών, δίνει απαντήσεις σε όσους αντιδρούν στα σενάρια για τις συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων, ενώ δηλώνει έτοιμος να αναλάβει την πολιτική ευθύνη που του αναλογεί, εκεί όπου υπάρχουν φωνές αντίθετες με τη φιλοσοφία της μεταρρύθμισης. 

''Ναι, υπάρχουν κάποιοι που αντιδρούν στις συνενώσεις, όμως είναι εκεί που αναλαμβάνει και η Κυβέρνηση τις ευθύνες της. Μίλησα με τους δημάρχους στο πλαίσιο της συνέλευσης της Ένωσης Δήμων και τους ζήτησα να μου αποστείλουν τις σκέψεις και τις παρατηρήσεις τους. Κάποιοι από τους δημάρχους που αντιδρούν, δεν έχουν αποστείλει τίποτα επί της ουσίας και απλώς λένε πως δεν δεχόμαστε χωρίς να αγγίζουν την ουσία’’, σημειώνει. 

Εξηγεί επίσης, πως ο τελικός αριθμός των νέων δήμων δεν έχει κλειδώσει ακόμη, οριοθετεί τον μέγιστο και τον ελάχιστο αριθμό που αυτοί θα έχουν, ενώ ξεκαθαρίζει προς πάσα κατεύθυνση πως η σημερινή κατάσταση που γελοιοποιεί, κατά την έκφραση του, την Κύπρο διεθνώς με τις καθυστερήσεις και τη γραφειοκρατία δεν μπορεί να συνεχιστεί. 

Ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, αναλύει τα τρία νομοσχέδια που αφορούν τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και καθορίζει το χρονοδιάγραμμα των επόμενων κρίσιμων μηνών μέχρι την τελική έγκριση τους από τη Βουλή. 

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του υπουργού Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Πετρίδη, στον REPORTER:

Ξεκίνησε για τα καλά η συζήτηση αναφορικά με τη μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το νομοσχέδιο και πότε αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή;

Βρισκόμαστε στην περίοδο των έντονων αντιδράσεων. Ο λόγος που βρισκόμαστε στην περίοδο των αντιδράσεων είναι διότι έχουν προχωρήσει αρκετά οι διεργασίες και οι διαβουλεύσεις. Έχει γίνει τεράστια πρόοδος, όσον αφορά την ουσία της μεταρρύθμισης. Χρονοδιαγραμματικά αρχές Φεβρουαρίου θα είμαστε έτοιμοι να πάμε σε ένα δεύτερο γύρο διαβουλεύσεων με την Ένωση Δήμων, βάσει του καθορισμένου προσχεδίου του νομοσχεδίου, με απώτερο σκοπό μέχρι τα μέσα του χρόνου να κατατεθεί στη Βουλή τελεσίδικα. 

Έννοια χωρίς ουσία η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο

Στην ανακοίνωση του Υπουργείου την περασμένη Τρίτη κάνατε λόγο για τον στόχο να δημιουργηθεί μια πραγματική Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τι θα αλλάξει η μεταρρύθμιση τόσο για τους δήμους όσο και για τους δημότες;

Θεωρώ πως λανθασμένα χρησιμοποιείται ο όρος Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο. Δεν είναι Τοπική Αυτοδιοίκηση όταν ο υπουργός Εσωτερικών ή και άλλοι υπουργοί, θα πρέπει να έχουν συνέχεια συναντήσεις με δημάρχους και κοινοτάρχες και πρέπει να επισκέπτονται όλη την Κύπρο για να επιλύουν μικρά και μεγάλα προβλήματα. Τότε αντιλαμβάνεστε ότι η αυτοδιοίκηση είναι μια λέξη χωρίς ουσία στην Κύπρο. 

Αυτό θέλουμε να αλλάξουμε! Πώς θα το αλλάξουμε; Μεταφέροντας στους δήμους εξουσίες που θα αφαιρέσουμε από το κεντρικό κράτος, με το να τους δώσουμε περισσότερη οικονομική αυτοτέλεια, για να κάνουν τα έργα τους και να παρέχουν υπηρεσίες καθώς και να τους απελευθερώσουμε και διοικητικά, ώστε να μην θέλουν έγκριση για το καθετί. Να μπορούν δηλαδή, να διαχειρίζονται τους προϋπολογισμούς τους καλύτερα, να διαχειρίζονται το ανθρώπινο δυναμικό τους καλύτερα, να κάνουν προσλήψεις με βάση τις ανάγκες τους και όχι με βάση τι γράφει ένας κανονισμός στο κεντρικό κράτος που δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες. 

Μιλάμε για τρία σκέλη, το πρώτο είναι οι εξουσίες, το δεύτερο η οικονομική αυτοτέλεια και το τρίτο η διοικητική αυτοτέλεια. Και στην Κύπρο αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα για αυτό και δεν έχουμε Τοπική Αυτοδιοίκηση. 

Τι μπορούμε να πούμε για τις εξουσίες και τις αρμοδιότητες που θα μεταφερθούν στους Δήμους;

Όσον αφορά τις εξουσίες ένα παράδειγμα είναι η πολεοδομική αρχή που σήμερα πέραν από τους τέσσερις μεγάλους κανένας άλλος δεν μπορεί να εκδίδει πολεοδομικές άδειες. Γιατί είναι οι τέσσερις μεγάλοι; Γιατί έχουν την κρίσιμη μάζα και μπορούν να είναι. Εκεί είναι κάπως λιγότερες οι καθυστερήσεις για έκδοση αδειών. Κι αν δεν δημιουργηθεί μια ενιαία αρχή παντού και χρειάζεται να βγάζεις  την άδεια σου σε τρία επίπεδα, κάποιοι την πολεοδομική άδεια στην Επαρχιακή Διοίκηση, κάποιοι στους μεγάλους δήμους και ακολούθως ξανά στους δήμους για οικοδομική άδεια, αντιλαμβάνεστε ποια στρέβλωση δημιουργείται και πως γελοιοποιείται η Κύπρος όταν κάθε χρόνο βγαίνουν οι δείκτες επιχειρηματικότητας, που είμαστε οι τελευταίοι όσον αφορά την έκδοση αδειών. 

Για να βελτιωθούμε, θα πρέπει πρώτα να συνυπάρξουν στο κατώτατο επίπεδο, δηλαδή σε εκείνο το επίπεδο που γνωρίζουν και οι τοπικές αρχές τις πραγματικότητες και τα δεδομένα. Η έκδοση αυτών των αδειών από τους δήμους θα μειώσει στο απειροελάχιστο αυτές τις καθυστερήσεις. 

Είναι και η δημοτική αστυνόμευση με τους νόμους να υπάρχουν πολλά χρόνια και να μην εφαρμόζονται ή να εφαρμόζονται ελλιπώς. Μιλάμε για τους νόμους για ηχορύπανση, κάπνισμα, υγειονομικές επιθεωρήσεις. Οι δήμοι θα έχουν τα μέσα, ώστε όσα παρατηρούμαι ότι σήμερα ταλαιπωρούν επιχειρηματίες, δημότες και τουρίστες να πάψουν μέσω της τοπικής αστυνόμευσης με εξουσίες. 

Επίσης, κοινωνικές υπηρεσίες, που σήμερα δεν παρέχονται στην Κύπρο, ενώ παρέχονται σε όλο τον κόσμο. Στο εξωτερικό οι κοινωνικές υπηρεσίες αποτελούν βασικό πυλώνα των τοπικών αρχών.  Για ηλικιωμένους, για παιδιά, κοινωνικές στέγες, νηπιαγωγεία, στέγες ευημερίας. Αν και είναι ήδη μέσα στις αρμοδιότητες τους, λόγω του μικρού τους μεγέθους δεν έχουν τη δυνατότητα να τις παρέχουν. Τους δίνουμε λοιπόν μέσω του Νομοσχεδίου, τη δυνατότητα για απευθείας χρηματοδότηση από το κεντρικό επίπεδο κάτι που επίσης δεν προβλέπεται σήμερα.

Τέλος είναι και οι χώροι πρασίνου που μόνο πράσινοι δεν είναι σήμερα. Τους δίνουμε το δικαίωμα να τους αξιοποιήσουν όπως θέλουν, να καθορίζουν εκείνοι πως θα τους παρέχουν και όχι το κεντρικό κράτος, μέσω μιας μεγάλης γραφειοκρατικής διαδικασίας που μπορεί να διαρκέσει και πολλά χρόνια, για να χρησιμοποιήσει ένα χώρο, για να κάνει μια μικρή κοινωφελή ανάπτυξη. Υπάρχουν πολλά πράγματα που αλλάζουν ως επίσης τους, απαλλάσσουμε από την ανάγκη να καταφεύγουν συνέχεια στο κεντρικό κράτος για να ζητούν βοήθεια ώστε να κυλήσει κάτι, να γίνει κάτι. Δίνουμε δηλαδή, ουσία στην τοπική αυτοδιοίκηση. 

Όσον αφορά τα οικονομικά;

Πρέπει να πούμε ότι θα προκύψουν πολύ σημαντικότερες εξοικονομήσεις από αυτές που προβλέψαμε αρχικά. Αυτό προκύπτει από την τεχνοοικονομική μελέτη, η οποία δεν είναι ακόμη έτοιμη και που θα καταδείξει πολύ σημαντικές εξοικονομήσεις. Μιλάμε για διψήφιο αριθμό εκατομμυρίων. Μόνο από τη μείωση των δημοτικών συμβούλων και δημάρχων, προκύπτει ακόμα μια τεράστια εξοικονόμηση τριών με τεσσάρων εκατομμυρίων. 

Πέραν τούτο όμως, θέλουμε να θεσμοθετήσουμε και νομικά το ποσοστό της κρατικής επιχορήγησης που δίνουμε στους δήμους που δεν υπάρχει σήμερα και για αυτό υπάρχει μια οικονομική αβεβαιότητα. Έτσι πλέον θα γνωρίζουν όλοι πως θεσμοθετημένα ένα ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού, θα πηγαίνει στην τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτό το ποσοστό δεν έχει καθοριστεί ακόμα, διότι πρώτα θέλουμε να δούμε ποιες θα είναι τελικά οι αρμοδιότητες τους, ούτως ώστε να μπορεί να κοστολογηθεί.

Όπως επίσης, θα υπάρχουν επιπλέον χρήματα που θα προκύπτουν από ίδια έσοδα. Ένα από τα ενδεχόμενα τα οποία μελετάμε, είναι μέρος των τελών κυκλοφορίας να πηγαίνουν στους δήμους. Και σε αυτό υπάρχει μια ουσία, αφού οι δήμοι θα έχουν την αρμοδιότητα να διορθώνουν τους δρόμους, τα πεζοδρόμια και γενικά το οδικό τους δικτύου. Αυτό θα γίνεται, είτε μέσω των τεχνικών τους υπηρεσιών, είτε μέσω προσφορών. Σήμερα δεν μπορούν να το κάνουν αυτό το πράγμα. 

Πώς θα διαχειριστείτε τα συσσωρευμένα χρέη που έχουν ήδη οι Δήμοι; Ποιος θα αναλάβει την αποπληρωμή αυτών των δανείων; 

Πρώτα από όλα πρέπει να πω ότι με βάση το Νομοσχέδιο, όλοι οι δήμοι θα είναι βιώσιμοι και πλεονασματικοί. Πρέπει να πω επίσης, πως όλα τα δάνεια που έχουν σήμερα οι δήμοι είναι εξυπηρετούμενα. Όπως εξυπηρετούνται σήμερα θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται και μετά από τους νέους δήμους, χωρίς να επιβαρύνονται οι δημότες, αφού το ποσοστό της κρατικής χορηγίας που πηγαίνει σήμερα για εξυπηρέτηση δανείων θα πηγαίνει και μετά. Δεν θα επιβαρυνθεί δηλαδή ο Λευκωσιάτης για ένα χρέος του Αγίου Δομετίου. Απλώς το τι θα έπαιρνε ο δήμος Αγίου Δομετίου για αποπληρωμή του χρέους, θα πηγαίνει στο δήμο Λευκωσίας για να αποπληρωθεί. 

Ήδη ξεκίνησαν οι αντιδράσεις και τα πυρά από διάφορες κατευθύνσεις, ειδικά μετά τη δημοσιοποίηση των σχεδιασμών σας για τις συνενώσεις των Δήμων. Είστε έτοιμος να συγκρουστείτε με όσους αντιδρούν;

Δεν είμαι συγκρουσιακός άνθρωπος. Πρώτα απ΄ όλα, έναν πρώτο γύρο διαβούλευσης τον έχω κάνει. Και έχω εξηγήσει σε όλους την ουσία της μεταρρύθμισης. Κάποια κόμματα μάλιστα είπαν πως ίσως πρέπει να είναι πιο μικρός ο αριθμός των δήμων. Το τι θα προκύψει στη Βουλή δεν μπορώ να το γνωρίζω, όμως εμείς ως εκτελεστική εξουσία θα καταθέσουμε την τελική μας πρόταση.

Ο δήμαρχος Αγίας Νάπας, όπως και άλλοι δήμαρχοι αντιδρούν και λένε πως από τη στιγμή που ο προϋπολογισμός του δήμου τους είναι πλεονασματικός και βιώσιμος, ποιος ο λόγος να συνενωθούν…

Πρώτον, διότι η συνένωση συνεπάγεται τεράστιες εξοικονομήσεις. Θα πέσει το κόστος υπηρεσιών και για τους ίδιους τους δημότες και για τους τουρίστες και τα εκατομμύρια θα πηγαίνουν πίσω στους δημότες.

Το δεύτερο, αποτελεί στρέβλωση το να έχεις μια πολύ μικρή περιοχή στην οποία υπάρχουν τεράστιοι φυσικοί πόροι, με μια τεράστια οικονομική δραστηριότητα και όλα αυτά τα οφέλη συγκεντρώνονται σε μια μικρή περιοχή. 

Αντίθετα, υπάρχει το επιχείρημα ότι θα πρέπει να υπάρξει και ένας τεράστιος αναπτυξιακός σχεδιασμός για διεύρυνση των διοικητικών ορίων. 

Λένε όμως πως θα μπορούσε να γίνει μια απλή συμπλεγματοποίηση υπηρεσιών...

Η συμπλεγματοποίηση των δήμων είναι συμπλεγματοποίηση υπηρεσιών. Αυτό που προτείνεται δηλαδή, είναι να αφήσουμε τις 30 υφιστάμενες αρχές και να δημιουργήσουμε και άλλες νέες τοπικές αρχές που θα δημιουργήσουν μεγαλύτερο κόστος με νέους υπαλλήλους; Όχι, δεν είναι μόνο θεωρεία, οι αρχές πρέπει να έχουν προσωπικό, πρέπει να παρέχουν κάποιες υπηρεσίες. 

Αυτό που θέλω να πω σε αυτούς που αντιδρούν είναι πως στους προϋπολογισμούς των συνενωμένων δήμων θα προβλέπεται ξεχωριστό κεφάλαιο που θα αφορά τα έργα του κάθε τοπικού διαμερίσματος. Στους δήμους, θα υπάρχει αντιπροσώπευση από κάθε δημοτικό διαμέρισμα, ενώ θα υπάρχει και ειδική διαδικασία για το ύψος του κονδυλίου για έργα στα δημοτικά διαμερίσματα. 

Και θα σας πω και ένα παράδειγμα.  Για παράδειγμα στα χωριά, γεμίσαμε κοινοτικά μέγαρα και μουσεία. Η Κύπρος έχει τα περισσότερα μουσεία και γήπεδα σε αναλογία πληθυσμού. 

Αυτό οφείλεται καθαρά στον κατακερματισμό υπηρεσιών και συμβαίνει διότι έχουμε 380 τοπικές αρχές που σκέφτονται μονοδιάστατα και τοπικιστικά. Αρχές οι οποίες θέλουν να κάνουν έργα χωρίς να εξετάζουν αν αυτά είναι βιώσιμα. Θα πρέπει λοιπόν, να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε περισσότερο σαν χώρα, σαν μεγάλες οντότητες με μεγαλύτερες μάζες που θα καλυτερεύσουν τη ζωή όλων μας.

Πέραν από τις συνενώσεις δήμων εξετάζονται και συνενώσεις δήμων με κοινότητες. Παράλληλα όμως είναι όλα έτοιμα, και το νομοσχέδιο, για τη συμπλεγματοποίηση υπηρεσιών στις κοινότητες. Η μεταρρύθμιση αυτή επηρεάζει ή αντικρούεται με το νομοσχέδιο για τις συνενώσεις; 

Όχι, δεν αντικρούεται, αντιθέτως συμπληρώνει το ένα το άλλο. Εμείς θέλουμε μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που αφορά τρία πράγματα. Τους δήμους, τις κοινότητες και την κοινή διαχείριση νερού, αποχετευτικού και αποβλήτων. Αυτά είναι τρία διαφορετικά νομοσχέδια. 

Το πρώτο νομοσχέδιο είναι αυτό για τη συμπλεγματοποίηση των δήμων, το δεύτερο είναι η συμπλεγματοποίηση των  υπηρεσιών των κοινοτήτων που από 350 κοινότητες για να αντιμετωπίσουμε την πολυδιάσπαση και τον κατακερματισμό που υπάρχει, γίνονται 35 πιο βιώσιμες μάζες, ούτως ώστε να έχουν πραγματικό προϋπολογισμό. 

Ναι, θα γίνει μια αναπροσαρμογή των συμπλεγμάτων ανάλογα με το ποιες κοινότητες θα μπουν σε δήμους αλλά δεν θα είναι τόσο δραστική. Θα πάρουμε ένα μονοψήφιο ποσοστιαίο αριθμό κοινοτήτων, με βάση τη γειτνίαση και θα δημιουργηθούν επιπλέον δημοτικά διαμερίσματα. Αυτό όμως, δεν θα αλλάξει τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου για τη συμπλεγματοποίηση.

Προτίθεστε να συναντηθείτε με τους δημάρχους που αντιδρούν;

Αντιλαμβάνεστε πως υπάρχουν 380 αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αν ανοίξω κατ’ιδίαν διαβούλευση με την κάθε αρχή δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Υπάρχουν θεσμικά όργανα και για αυτόν τον λόγο διαβουλεύομαι με την Ένωση Δήμων και την Ένωση Κοινοτήτων. Με την Ένωση Κοινοτήτων σχεδόν τελειώσαμε. Υπάρχουν κάποιοι που αντιδρούν να ενταχθούν, όμως είναι εκεί που αναλαμβάνει και η Κυβέρνηση τις ευθύνες της.

Μίλησα με τους δημάρχους στο πλαίσιο της Συνέλευσης της Ένωσης Δήμων και τους ζήτησα τους να μου αποστείλουν τις σκέψεις και τις παρατηρήσεις τους. Κάποιοι από τους δημάρχους που αντιδρούν δεν έχουν αποστείλει τίποτα επί της ουσίας και απλώς λένε πως δεν δεχόμαστε χωρίς να αγγίζουν την ουσία. Αυτό είναι λυπηρό. Να λένε δηλαδή πως εγώ είμαι ξεχωριστός και δεν θέλω να συνενωθώ με κανένα.

Πόσα σενάρια υπάρχουν τελικά και ποιος θα είναι ο τελικός αριθμός των δήμων;

Υπάρχουν πολλά σενάρια. Υπάρχει και αυτό για τους μητροπολιτικούς δήμους και πιο μικρούς περιφερειακούς. Αν γίνει αυτό θα είναι ακόμα πιο μειωμένος ο αριθμός των δήμων. Το 15-16 δήμοι το βάλαμε διότι βάζουμε νερό στο κρασί μας. 

Το 15-16 είναι το μάξιμουμ που μπορούμε να πάμε. Η μεταρρύθμιση θα μπορούσε να δουλέψει και με 10 δήμους. Θα μπορούσε και με πέντε αλλά εκεί θα υπήρχε υπερσυγκεντρωτισμός και στην Κύπρο τον φοβάμαι.