Ξεθωριάζει η γοητεία της Σίλικον Βάλεϊ και οι εταιρείες start-up την εγκαταλείπουν σταδιακά

Κάτι δεν πάει καλά τελευταία με τη διάσημη «Κοιλάδα του Πυριτίου», γνωστότερη ως Σίλικον Βάλεϊ, το καμάρι της Καλιφόρνιας (μαζί με το Χόλιγουντ ασφαλώς!). Το πιο ανησυχητικό σημάδι, όπως αναφέρει ο «Economist», είναι ότι οι νεοφυείς εταιρείες (start-ups), οι οποίες αποτελούσαν ανέκαθεν τον «αιμοδότη» των καινοτομιών της, έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν την περιοχή για άλλα μέρη.

Ό,τι ήταν κάποτε η Φλωρεντία για την ιταλική Αναγέννηση, είναι εδώ και δεκαετίες η Σίλικον Βάλεϊ για τη σύγχρονη αμερικανική -και όχι μόνο- οικονομία της γνώσης. Πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι από το 1939, όταν σε ένα γκαράζ της περιοχής (σήμερα ιδιωτικό μουσείο) ο Μπιλ Χιούλετ και ο Ντέηβιντ Πάκαρντ δημιούργησαν τη διάσημη πια Hewlett-Packard. Η τεχνολογική «πρωτεύουσα» των ΗΠΑ απέκτησε στην πορεία -και έχει ακόμη- μια δυσανάλογη για το μέγεθός της επιρροή στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και παραπέρα, μεταμορφώνοντας με τις ιδέες και τις συσκευές της την καθημερινή ζωή, τη μόδα και τον πολιτισμό στη Γη.

Εξαπλωμένη μεταξύ του Σαν Φρανσίσκο και του Σαν Χοσέ, η περιοχή αυτή είναι η «πατρίδα» των μεγαλύτερων τεχνολογικών και άλλων γιγάντων (Apple, Facebook, Google, Netflix, Tesla, Airbnb, Uber κα), μερικοί από τους οποίους, όπως η Apple και η Google, επίσης γεννήθηκαν σε γκαράζ. Αν ήταν χώρα, η Σίλικον Βάλεϊ θα είχε την 19η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, πάνω από την Ελβετία ή τη Σαουδική Αραβία.

Οι προσωπικοί υπολογιστές, οι επεξεργαστές (τσιπάκια), τα λειτουργικά συστήματα και τα άλλα προγράμματα λογισμικού, οι βάσεις δεδομένων, τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα, τα τάμπλετ και τόσα άλλα πράγματα γεννήθηκαν στη Σίλικον Βάλεϊ, όπου διασταυρώνονται σπουδαία πανεπιστήμια (Στάνφορντ, Caltech, Μπέρκλεϊ κα), μεγάλα μηχανολογικά μυαλά, άκρως καινοτόμοι επιχειρηματίες και ακόμη πιο ριψοκίνδυνοι επενδυτές-χρηματοδότες με χοντρό πορτοφόλι.

Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν είχε ουσιαστικό ανταγωνιστή διεθνώς. Αλλά αυτό ίσως δεν κρατήσει για πολύ ακόμη, καθώς υπάρχουν σαφή σημάδια ότι η επιρροή της Σίλικον Βάλεϊ μειώνεται.

Χαρακτηριστική ένδειξη είναι ότι το 2017 για πρώτη φορά περισσότεροι άνθρωποι έφυγαν από την περιοχή, από όσους έφθασαν εκεί. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, σχεδόν οι μισοί (46%) που ζουν εκεί, σχεδιάζουν να φύγουν και αυτοί μέσα στα επόμενα χρόνια. Ολοένα περισσότερες νεογέννητες εταιρείες «σαλπάρουν» για άλλα λιμάνια, ενώ οι ίδιοι οι επενδυτές της Σίλικον Βάλεϊ επενδύουν πλέον περίπου τα δύο τρίτα των κεφαλαίων τους εκτός της Καλιφόρνιας.

Κόστη στα ύψη

Μια αιτία για τη φυγή είναι ότι η Κοιλάδα έχει γίνει πανάκριβη για ανθρώπους και εταιρείες. Το κόστος ζωής εκεί είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο, ενώ μια νεαρή επιχείρηση έχει τουλάχιστον τετραπλάσιο κόστος λειτουργίας στη Σίλικον Βάλεϊ σε σχέση με άλλες αμερικανικές πόλεις. Όπως δήλωσε ρητορικά ο επενδυτής Ατζάι Ρογιάν της Mithril Capital, «πώς στο καλό θα ιδρύσεις πια μια start-up σε ένα γκαράζ, αφού το γκαράζ κοστίζει εκατομμύρια δολάρια;».

Το νοίκι για ένα διαμέρισμα με μία κρεβατοκάμαρα φθάνει τα 4.000 δολάρια το μήνα. Οι τιμές αγοράς για τα ακίνητα ξεπερνούν τα 25.000 δολάρια το τετραγωνικό μέτρο, ενώ ένα μέσο σπίτι (όχι καμιά βίλα) πλησιάζει το ένα εκατομμύριο δολάρια, σχεδόν πενταπλάσιο κόστος από τον μέσο όρο στις ΗΠΑ. Με βάση τα στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, μια οικογένεια που βγάζει λιγότερα από 120.000 δολάρια ετησίως (103.000 ευρώ), θεωρείται «χαμηλού εισοδήματος» στη Σίλικον Βάλεϊ!

Το μέσο κόστος λειτουργίας μιας εταιρείας με προσωπικό 500 ατόμων και γραφεία 7.000 τετραγωνικών μέτρων στην περιοχή του Σαν Φρανσίσκο εκτιμάται σε 62,4 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Καθώς οι νέες τεχνολογίες όπως οι κβαντικοί υπολογιστές και η συνθετική βιολογία έχουν μικρότερα περιθώρια κέρδους σε σχέση πχ με τις υπηρεσίες στο Ίντερνετ, μια νεοφυής εταιρεία είναι υποχρεωμένη να παίρνει υπόψη της πιο σοβαρά πόσο κοστίζει η λειτουργία της.

Πέρα από το κόστος, η Κοιλάδα μαστίζεται από τρομερά μποτιλιαρίσματα στους δρόμους, εξάπλωση των ναρκωτικών (παντού βλέπει κανείς πεταμένες σύριγγες) και σοκαριστική ανισότητα (οι άστεγοι αποτελούν συχνό θέαμα στα πεζοδρόμια). Επιπλέον, κυριαρχούν οι λευκοί και οι άνδρες (το 2017 οι νέες εταιρείες που ιδρύθηκαν από γυναίκες, έλαβαν μόλις το 2% της συνολικής χρηματοδότησης της Σίλικον Βάλεϊ). Ακόμη, οι διακρίσεις σε βάρος των μεταναστών -που εισήγαγε η κυβέρνηση Τραμπ- κάνουν ακόμη λιγότερο φιλικό το περιβάλλον της Κοιλάδας στα μάτια των πολυπληθών Ινδών, Κινέζων και άλλων ξένων που στελεχώνουν τις start-ups.

Υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές...

Η περιοχή στις ΗΠΑ που πλέον προσελκύει τις περισσότερες start-ups, είναι το Μαϊάμι-Φορτ Λοντερντέιλ (με βάση την πυκνότητα εταιρειών και νέων επιχειρηματιών), ενώ «ανεβαίνουν» συνεχώς στις προτιμήσεις το Λος Άντζελες, το Φένιξ της Αριζόνα, το Πίτσμπουργκ και η Νέα Υόρκη (ιδίως για νέες τεχνολογίες media). Σε άλλες χώρες, κερδίζουν έδαφος το Βανκούβερ του Καναδά, το Λονδίνο (για χρηματοοικονομική τεχνολογία), το Πεκίνο και το Σεντσέν της Κίνας (για hardware), το Βερολίνο κα.

Ένα άλλο πρόβλημα για τις start-ups της Σίλικον Βάλεϊ, αλλά και άλλων καινοτομικών περιοχών, είναι ότι δυσκολεύονται ολοένα περισσότερο όχι μόνο να βρουν χρηματοδοτικά κεφάλαια, αλλά και νέα ταλέντα λόγω του ανταγωνισμού από τους τεχνολογικούς γίγαντες. Εταιρείες όπως η Google και το Facebook αμείβουν τόσο πλουσιοπάροχα τους υπαλλήλους τους (ο μέσος ετήσιος μισθός στο Facebook είναι περίπου 240.000 δολάρια, δηλαδή γύρω στα 205.000 ευρώ, ενώ στη Google 200.000 δολάρια), που αναπόφευκτα μια νέα εταιρεία αδυνατεί να κρατήσει στο μισθολόγιό της τα καλύτερα «μυαλά» της. Κάτι ανάλογο συμβαίνει στην Κίνα, όπου οι τεχνολογικοί γίγαντες (Alibaba, Baidu, Tencent κα) απορροφούν επίσης τη μερίδα του λέοντος σε κεφάλαια και ταλέντα.

Η Σίλικον Βάλεϊ είναι ασφαλώς ακόμη ένα μέρος όπου ανθούν νέες ιδέες, περιουσίες γεννιούνται εκ του μηδενός και παράγονται προϊόντα που αλλάζουν εκατομμύρια ζωές. «Η Φλωρεντία είχε την ηγετική θέση της για πάνω από 200 χρόνια. Η Σίλικον Βάλεϊ έχει ακόμη πολλά χρόνια μπροστά της», δήλωσε αισιόδοξα ο Μάικ Βόλπι της Index Ventures, που επενδύει σε start-ups.

Αλλά είναι απίθανο από εδώ και πέρα, σύμφωνα με τον «Εκόνομιστ», η Κοιλάδα να κυριαρχήσει στον κόσμο της τεχνολογίας, όπως συνέβη στο παρελθόν. Άλλωστε, οι νέες τεχνολογίες που η ίδια εφηύρε, επιτρέπουν σε εταιρείες και ανθρώπους να ζουν και να λειτουργούν από οπουδήποτε, χωρίς να είναι αναγκαία η φυσική παρουσία τους στη Σίλικον Βάλεϊ.