Ιωνάς: Τα ζητήματα των φυλακών ψηλά στις προτεραιότητες μας

Τα ζητήματα των φυλακών και τα προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματος, τέθηκαν από την πρώτη στιγμή ψηλά στις προτεραιότητές της παρούσας Κυβέρνησης και ως εκ τούτου καθορίστηκαν πολιτικές και δράσεις για ριζική αναμόρφωση του, δήλωσε σήμερα ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Ιωνάς Νικολάου, ο οποίος πρόσθεσε πως τα τελευταία χρόνια λήφθηκαν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης, για μείωση των δυσμενών συνεπειών της κράτησης, που είναι σταθερά προσανατολισμένα στην προοπτική της επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία.

Σε χαιρετισμό του, στην παρουσίαση του προγράμματος “Empowering Learning Models in Prison”, ο κ. Νικολάου είπε ότι «συντονισμένα και μεθοδικά επιδιώξαμε, σχεδιάσαμε, υλοποιήσαμε και πετύχαμε ριζικές αλλαγές στο σωφρονιστικό μας σύστημα και σήμερα μπορούμε επιτέλους να μιλάμε για ένα σύγχρονο, ανθρώπινο σωφρονιστικό σύστημα, προσανατολισμένο στην κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων», σημειώνοντας ότι «ως τέτοιο αναγνωρίζεται από διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα που επισκέπτονται την Κύπρο και υποβάλλουν εκθέσεις για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τόπο μας».

Όπως πρόσθεσε, «η πιο πρόσφατη αναγνώριση των βελτιωτικών αλλαγών των τελευταίων χρόνων προέρχεται από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων, του Συμβουλίου της Ευρώπης, που δημοσιεύτηκε μόλις την περασμένη βδομάδα», υπογραμμίζοντας πως «η Επιτροπή στην έκθεσή της, αναγνωρίζει τις σημαντικές και θετικές αλλαγές που έλαβαν χώρα από την τελευταία επίσκεψή της το 2013».

«Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει την επιμονή και την προσήλωση του Υπουργείου για εγκατάλειψη πεπαλαιωμένων πρακτικών και αναθεώρηση των διαδικασιών, που ακολουθούνταν στο παρελθόν, σε σχέση με τη μεταχείριση των κρατουμένων. Η ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των κρατουμένων αποτέλεσε, τον κύριο άξονα της σωφρονιστικής μας πολιτικής», είπε.

Ανέφερε ακόμα ότι «στο πλαίσιο της αναθεωρημένης νομοθεσίας, που έχει ετοιμαστεί για τις φυλακές και βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, για πρώτη φορά, γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα δικαιώματα των κρατουμένων», συμπληρώνοντας πως «η ομαλή επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία, αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιώματα που προστατεύονται στο αναθεωρημένο νομοθετικό πλαίσιο των φυλακών, ειδικότερα, διασφαλίζεται, για πρώτη φορά, ότι η προετοιμασία της επιστροφής των κρατουμένων στο κοινωνικό, επαγγελματικό και οικογενειακό τους περιβάλλον συνιστά δικαίωμα που θα κατοχυρώνεται πλέον στη νομοθεσία μας, σύμφωνα με τις σύγχρονες αρχές σωφρονιστικής».

Δηλαδή, συνέχισε, «η Πολιτεία και ειδικότερα η διοίκηση, θα έχει πλέον την υποχρέωση να διασφαλίζει ότι το καθεστώς κράτησης θα οργανώνεται και λειτουργεί κατά τρόπο που να διευκολύνει την επανένταξη τους στην ελεύθερη κοινωνία. Ευθύνη των θεσμικών οργάνων είναι να μεριμνούν ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους, να ενισχύεται ο αυτοσεβασμός και η συναίσθηση της κοινωνικής τους ευθύνης και να διευκολύνεται η ανάπτυξη στάσεων και δεξιοτήτων που στηρίζουν την κοινωνική επανένταξη».

Πρόσθεσε ακόμα ότι «τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ασφάλεια αποτέλεσαν βασικούς πυλώνες, που αναδιάταξαν το πλαίσιο λειτουργίας του σωφρονιστικού μας συστήματος», σημειώνοντας ότι «επίδειξη μηδενικής ανοχής σε φαινόμενα κακομεταχείρισης ή έλλειψης σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, διασφάλιση ίσης μεταχείρισης και ευκαιριών χωρίς καμία διάκριση, σε θέματα εκπαίδευσης, ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας, άθλησης και δημιουργικής ψυχαγωγίας, εισαγωγή προγραμμάτων απεξάρτησης από εξαρτησιογόνες ουσίες και πρόνοιας για ψυχοσυναισθηματική στήριξη των κρατουμένων, εξατομικευμένη μεταχείριση των κρατουμένων, κατηγοριοποίηση και μεταχείριση των κρατουμένων κατά ομοειδείς κατηγορίες, με ιδιαίτερη μέριμνα για τον βαθμό ευαλωτότητας τους, λήψη μέτρων ενδυνάμωσης των επαφών των κρατουμένων με τις οικογένειες τους και το εξωτερικό περιβάλλον, για να μην αποκόπτονται  από το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον».

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης είπε παράλληλα πως  μέσα από την εκπαίδευση, επιμόρφωση και την επαγγελματική κατάρτιση των κρατουμένων, αυξάνονται οι δυνατότητες εργοδότησης και παραγωγικής επανένταξης τους στην κοινωνία, αποφασίσαμε, τα τελευταία χρόνια, βάσει του στρατηγικού σχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, να παραχωρούμε περισσότερα κίνητρα σε αυτούς που θα παρακολουθούν τα μαθήματα και τα σχετικά προγράμματα.

«Γι’ αυτό αναθεωρήθηκαν και ενισχύθηκαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του σχολείου των Φυλακών, δίνοντας την ευκαιρία στους κρατούμενους να αποκτήσουν απολυτήριο γυμνασίου και απολυτήριο λυκείου, ν’ αποκτήσουν επαγγελματική κατάρτιση, ακόμα και να φοιτήσουν σε πανεπιστήμιο, ώστε να αξιοποιούν παραγωγικά τον χρόνο παραμονής τους στις φυλακές. Στόχος μας είναι να αναβαθμίζονται και να εκσυγχρονίζονται διαρκώς τα προγράμματα του Σχολείου των Φυλακών, υπό την εποπτεία των αρμόδιων Υπουργείων, ώστε να είναι ισότιμα και να συμβαδίζουν πλήρως με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας», ανέφερε.

 

Στο θέμα πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές φαίνεται να βαδίζουμε στην ορθή κατεύθυνση, παρακολουθώντας και συμμετέχοντας στα δρώμενα στον τομέα αυτό τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, δήλωσε σήμερα η Διευθύντρια του  Τμήματος Φυλακών, Άννα Αριστοτέλους, η οποία είπε πως η ριζοσπαστικοποίηση στις φυλακές είναι ένα φαινόμενο με ασύλληπτες διαστάσεις σε κάποιες χώρες και ειδικότερα στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές τους.

Σε χαιρετισμό της, στην ενημερωτική ημερίδα για το Ευρωπαϊκό project “Empowering Learning Models in Prison”, η κ. Αριστοτέλους είπε πως «το φαινόμενο της ριζοσπαστικοποίησης οδηγεί σε ακραίες εξτρεμιστικές συμπεριφορές τόσο εντός της Φυλακής όσο και εκτός της φυλακής και κατ` επέκταση οδηγεί σε μεγάλης εμβέλειας τρομοκρατικές ενέργειες μετά την αποφυλάκιση των ριζοσπαστικοποιημένων προσώπων».

Πρόσθεσε ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και άλλες χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης επενδύουν αρκετά εκατομμύρια ευρώ στην πρόληψη του φαινομένου αυτού, τόσο με την επιμόρφωση του προσωπικού, αλλά και των κρατουμένων σε μια προσπάθεια να θωρακίσει τους κρατούμενους, ώστε να διασφαλίσει την απόκλισή των κρατουμένων από τη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης και τη συμμετοχή τους σε ακραία επεισόδια, και από την άλλη να διαφωτίσει το προσωπικό, ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζει, να διαχειρίζεται και να συμμετέχει στη διαδικασία απόκλισης των κρατουμένων από οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας της ριζοσπαστικοποίησης με αποτελεσματικό τρόπο».

Όπως ανέφερε, «στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χώρες όπως το Βέλγιο και η Γαλλία, οι οποίες έχουν πληγεί από τα περισσότερα τρομοκρατικά κτυπήματα τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, έχουν εγκαταλείψει το δικό τους μοντέλο πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης όσον αφορά τα προγράμματα από-ριζοσπαστικοποίησης που εφάρμοζαν για τους κρατούμενους και το προσωπικό».

Σε σχέση με τους κρατούμενους, είπε, άρχισαν να επενδύουν σε πολιτικές και προγράμματα όπως τα δικά μας, για  την ανάπτυξη και ενδυνάμωση δεξιοτήτων και ικανοτήτων, την επιμόρφωση, την στοχοθέτηση και αλλαγή στόχων της ζωής εντός και εκτός φυλακής, την ενδυνάμωση του κοινωνικού δικτύου με την αυξημένη επαφή των κρατουμένων με τον έξω κόσμο και άλλες πρακτικές που θα διευκολύνουν την ομαλότερη επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία.

Σημείωσε, συγκεκριμένα, ότι το Βέλγιο και η Γαλλία, χώρες, οι οποίες έχουν την εμπειρία τρομοκρατικών επιθέσεων και ένα ψηλό ποσοστό ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές έχουν δηλώσει σε πρόσφατο Συνέδριο του Europris τον Φεβρουάριο του 2018 για την «Εκτίμηση κινδύνου και πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης στις Φυλακές» ότι έχουν εγκαταλείψει τα προγράμματα από-ριζοσπαστικοποίησης, επενδύοντας σε πολιτικές ενδυνάμωσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων και ικανοτήτων των κρατουμένων για την ομαλότερη επανένταξη τους, καθότι η επένδυση στα προγράμματα από-ριζοσπαστικοποίησης δεν είχε αποδώσει.
 
Στον τομέα της πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές, η κ. Αριστοτέλους είπε πως «συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό οι πολιτικές μας σχετικά με τους κρατούμενους όσον αφορά στις συνθήκες διαβίωσης τους, την εκπαίδευση, την επαγγελματική εκπαίδευση και επιμόρφωσή τους για διεύρυνση των ευκαιριών επαγγελματικής αποκατάστασής τους, τη δια βίου μάθηση, τη συμμετοχή τους σε αυξημένες αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, την αυξημένη επαφή τους με τον έξω κόσμο για ανάπτυξη υγιούς κοινωνικού δικτύου, την ανάπτυξη γονεϊκών δεξιοτήτων, τη συμμετοχή τους σε φιλανθρωπικές και άλλες εκδηλώσεις για ενεργοποίηση τους ως υπεύθυνοι πολίτες, και την εφαρμογή της διαδικασίας του αρχικού screening των νέο-εισερχόμενων κρατουμένων για την αναγνώριση ευάλωτων κρατουμένων και την αποτελεσματικότερη διαχείρισή τους».

Όσον αφορά στην εκπαίδευση του προσωπικού, ανέφερε πως «έχουμε δημιουργήσει και εγκαινιάσει τέλος του 2017 την Ακαδημία Σωφρονιστικού Προσωπικού επενδύοντας αρκετά στην εκπαίδευση του προσωπικού για διαμόρφωση επαγγελματικών προτύπων, ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων, και επιμόρφωση τους σε αρκετές θεματικές που αφορούν στο περιβάλλον των Φυλακών για  αποτελεσματικότερη εκτέλεση των καθηκόντων τους και διαχείριση των αυξανόμενων προκλήσεων στο χώρο των Φυλακών».

Περαιτέρω, είπε ότι το προσωπικό μας συμμετέχει σε εκπαιδεύσεις, συνέδρια και εργαστήρια, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, με συμμετοχή σε αρκετά αυτά με θέμα την πρόληψη ριζοσπαστικοποίησης στις Φυλακές», σημειώνοντας πως «τα τελευταία χρόνια συμμετείχαμε και συμμετέχουμε σε αρκετά ευρωπαϊκά προγράμματα ως εταίροι».

«Συγκεκριμένα, συμμετείχαμε, σε 7 ευρωπαϊκά προγράμματα που έχουν ολοκληρωθεί, και συμμετέχουμε ως εταίροι σε  άλλα 4 ευρωπαϊκά προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη, με το προσωπικό και τους κρατούμενους μας. Με την παγκοσμιοποίηση οι πληθυσμοί των Φυλακών έχουν διαφοροποιηθεί δημογραφικά, και η ανομοιογένεια και διαφορετικότητα απαιτούν σεβασμό και κατανόηση για αποτελεσματική διαχείριση των προκλήσεων που ανακύπτουν από αυτές και την ομαλή λειτουργία ενός σύγχρονου σωφρονιστικού συστήματος», συμπλήρωσε.

Τέλος, η κ. Αριστοτέλους είπε πως στα πλαίσια της λειτουργίας μιας σύγχρονης σωφρονιστικής υπηρεσίας και στη βάση του μαθησιακού μοντέλου διοίκησης που εφαρμόζουμε, επενδύουμε και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης του προσωπικού και των κρατουμένων μας, με την από κοινού συμμετοχή τους σε αρκετές δραστηριότητες και εκπαιδεύσεις, ψυχαγωγικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως είναι το ELMIP.