Γραφήματα: Πού πάνε τα χρήματα που δίνει η ΕΕ στην Τουρκία για τους πρόσφυγες

Σημαντικά ποσά αντλούν Τουρκικοί κρατικοί οργανισμοί σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από το μηχανισμό της ΕΕ για τους μετανάστες και πρόσφυγες που δημιουργήθηκε χάρη στη συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας το 2016, παρά τις αρχικές Ευρωπαϊκές διαβεβαιώσεις. 

Η Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας ανακοινώθηκε το Μάρτιο του 2016, όταν η μεταναστευτική κρίση βρισκόταν στο απόγειο της. Προβλέπει 6 δισ. ευρώ χρηματοδότηση στη Τουρκία, σε δύο δόσεις των 3 δισ., απελευθέρωση των θεωρήσεων Βίζα για Τούρκους πολίτες και αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της τελευταίας, ως αντάλλαγμα για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών.

Δύο έτη μετά και με σαφή αποτελέσματα στον τομέα του περιορισμού της μετανάστευσης, η Επιτροπή ανακοίνωσε πρόσφατα τη πρόθεση της να προχωρήσει στη δεύτερη δόση χρηματοδότησης προς την Τουρκία ύψους 3 δισ. Ευρώ. 

Πως αξιοποιήθηκαν όμως ως τώρα τα πρώτα 3 δισ.; 

Η οπτικοποίηση των δεδομένων που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τον ιστότοπο του Euronews και καταδεικνύει αρχικά το τεράστιο μέγεθος των κεφαλαίων που φτάνουν στη Τουρκία με σκοπό την αναχαίτιση των μεταναστευτικών ροών. 

Ο μεγαλύτερος δικαιούχος είναι το πρόγραμμα σίτισης των Ηνωμένων Εθνών World Food Program (WFP) το οποίο σε συνεργασία με τον τουρκικό οργανισμό “Τουρκική Ημισέληνος” καλύπτει άμεσες ανάγκες των ατόμων που βρίσκονται στα σύνορα Τουρκίας - Συρίας, με συμβόλαια που ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ. 

Σημαντικά κεφάλαια σε Τουρκικά Υπουργεία

Παρά τις δεσμεύσεις της ΕΕ, πως τα κεφάλαια θα δίδονται σε διεθνής οργανισμούς και όχι στην Τουρκική κυβέρνηση (όπως απαιτούσε αρχικά η γείτονος), τα στοιχεία δείχνουν πως κρατικές οντότητες όπως το Τουρκικό Υπουργείο Εκπαίδευσης ή το Τουρκικό Υπουργείο Υγείας, λαμβάνουν σημαντικά κεφάλαια, πάνω από 600 εκατομμύρια. 

Το protothema.gr επικοινώνησε με αρμόδια στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που μετέφεραν πως στη πορεία επιλογής των δράσεων στα σύνορα των δύο χωρών, φάνηκε ξεκάθαρα ανάγκη μιας πιο άμεσης συνεργασίας με τις Τουρκικές Αρχές σε θέματα υγείας και παιδείας.

Για παράδειγμα, κανένας διεθνής οργανισμός δεν μπορεί να δομήσει ένα νοσοκομείο εντός των Τουρκικών συνόρων με την ίδια επάρκεια όπως το Τουρκικό Υπουργείο Υγείας. 

Η χρηματοδότηση δίνεται στον μηχανισμό από το όργανο προενταξιακής βοήθειας της ΕΕ για υποψήφια κράτη μέλη (Instrument for Pre-accession Assistance - IPA).

Πάνω από μισό δισ. ευρώ. για την εκπαίδευση των μεταναστών στη Τουρκία

Την ίδια στιγμή, το θέμα της παιδείας αφορά το κράτος-υποδοχέα πρωτίστως, καθώς είναι σημαντικό οι προσφυγικοί πληθυσμοί να μάθουν τη γλώσσα του έτσι ώστε να έχουν κίνητρα να παραμείνουν στη Τουρκία και όχι να ψάξουν τη τύχη τους στην Ευρώπη. 

Για το λόγο αυτό η Επιτροπή επέλεξε να διαθέσει σημαντικά ποσά στον τομέα της εκπαίδευσης, πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ, έτσι ώστε τόσο παιδιά, όσο και ενήλικες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα με στόχο την μελλοντική τους κατάρτιση.

Πολλές ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις στα θέματα αφομοίωσης μεταναστών και ένταξης τους στο σύστημα της χώρας που διαμένουν, βρίσκουν πως η παροχή εκπαίδευσης δεν έχει μόνο επίπτωση στη μείωση της ανεργίας του πληθυσμού αυτού, αλλά και στην πρόληψη ριζοσπαστικοποίησης. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια ταραχώδη περιοχή όπως τα Συρο-Τουρκικά σύνορα. 

Σύννεφα στον ορίζοντα μιας συμφωνίας που παράγει αποτελέσματα

Παρά την πρόσφατη αύξηση στις μεταναστευτικές ροές, τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα. Ο ρυθμός εισόδου παράτυπων μεταναστών και προσφύγων έχει μειωθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πια οι τραγικές εικόνες του καλοκαιριού του 2015, όπου η Ελλάδα ήταν ανήμπορη να διαχειριστεί τις τεράστιες μεταναστευτικές ροές από τη Τουρκία. 



Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συναντά όμως μεγάλα εμπόδια στην άρνηση ορισμένων κρατών μελών να καταβάλουν τα απαιτούμενα κεφάλαια, προκαλώντας αρρυθμίες στη συμφωνία την ίδια ώρα που οι σχέσεις Ευρώπης Τουρκίας βρίσκονται σε τεντωμένο σχοινί. 

Σύμφωνα με το αρχικό πλαίσιο της συμφωνίας, για τη πρώτη δόση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέβαλε 1 δισ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και τα κράτη μέλη κατέβαλαν τα υπόλοιπα 2 δισ. Δεν υπάρχει όμως κάποια σαφής γραπτή δέσμευση από καμία πλευρά για διατήρηση αυτού του μοντέλου χρηματοδότησης και στη δεύτερη δόση.

Συνεπώς μια ομάδα επτά κρατών, ανάμεσα τους και η Γερμανία εμμένουν τα κεφάλαια να αντληθούν εξολοκλήρου από τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα τόσο στην Επιτροπή όσο και στη βιωσιμότητα της συμφωνίας. 

Κοινοτικές πηγές τονίζουν στο protothema.gr πως ο συμβιβασμός δεν απέχει πολύ και η συμφωνία δεν πρόκειται να διαταραχθεί σε καμία περίπτωση. Το θέμα συζητήθηκε εκτενώς στη πιο πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων (πρέσβεις κρατών-μελών) όπου η εκτίμηση είναι πως έγινε κάποια πρόοδος. 

Η συμφωνία δεν αντλεί παράπονα όμως μόνο από την Ευρωπαϊκή πλευρά. Η Τουρκική κυβέρνηση βλέπει με μεγάλο προβληματισμό την έλλειψη οποιασδήποτε προόδου στο θέμα των θεωρήσεων Βίζα προς τους Τούρκους πολίτες όπως και τη στασιμότητα στο θέμα της ενταξιακής προοπτικής της.

Παρόλα αυτά, η συμφωνία φαίνεται να είναι ανθεκτική ως τώρα, καθώς παράγει αποτελέσματα και για τις δύο πλευρές. Η μεν Ευρώπη έπαψε να έχει το διαρκή πονοκέφαλο της άναρχης και τεραστίων διαστάσεων μετανάστευσης στο Αιγαίο, που οδήγησε στην άτυπη κατάργηση της ζώνης του Σένγκεν και την άνοδο του λαϊκισμού και η Τουρκία έλαβε σημαντικά κεφάλαια και ένα μεγάλο αριθμό ατόμων τα οποία μπορούν να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό της.