Μύθοι και αλήθειες για τον αλυτρωτισμό στο σύνταγμα των Σκοπίων

Το συλλαλητήριο για τη Μακεδονία τελείωσε, οι πολιτικές κόντρες των για τη συμμετοχή και το νόημά του, ωστόσο, συνεχίζονται. Και μπορεί στο επίκεντρο της χθεσινής κινητοποίησης να βρέθηκε ο όρος «Μακεδονία», καθώς οι συμμετέχοντες διαδήλωσαν εναντίον της χρήσης του στη βάση μιας σύνθετης ονομασίας για τα Σκόπια, ωστόσο υπάρχει και μια άλλη πτυχή του προβλήματος, η οποία έχει συζητηθεί πολύ λιγότερο και αναλυθεί ακροθιγώς. Πρόκειται για το θέμα του λεγόμενου «αλυτρωτισμού», που σύμφωνα με την Αθήνα, βρίσκεται σε συγκεκριμένα άρθρα του συντάγματος της γείτονος.

Επιχειρήσαμε να χαρτογραφήσουμε ποιο είναι πραγματικά το αντικείμενο του προβληματισμού στο σύνταγμα της πΓΔΜ αναφορικά με το θέμα των «γκρίζων» άρθρων του σκοπιανού συντάγματος αλλά και του πού πραγματικά βρισκμαστε στο πεδίο της διαπραγμάτευσης αναφορικά με το θέμα της ονομασίας. 

Τα κρίσιμα άρθρα του σκοπιανού συντάγματος

Παρά τις αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις τις οποίες έχει υποστεί το σύνταγμα της ΠΓΔΜ, παραμένουν αναφορές οι οποίες γεννούν, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, «γκρίζες ζώνες».

Ειδικότερα, στο άρθρο 3 του Συντάγματος, το οποίο προσδιορίζει τα σύνορα της γείτονος ως «απαραβίαστα», υπάρχει μια προσθήκη στην οποία αναφέρεται ότι η χώρα «δεν έχει εδαφικές αξιώσεις έναντι οποιουδήποτε γειτονικού κράτους». «Tα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας μπορούν μόνον να αλλάξουν σε συμφωνία με το Σύνταγμα και την αρχή της ελεύθερης βούλησης, όπως επίσης και σε συμφωνία με τους γενικώς αποδεκτούς διεθνείς κανόνες» συμπληρώνεται στο ίδιο άρθρο.

Στα άρθρα 4 και 7 του συντάγματος των Σκοπίων προσδιορίζεται η ιθαγένεια και η γλώσσα ως «μακεδονική», ενώ στο άρθρο 49 αναφέρεται ότι «η Δημοκρατία ενδιαφέρεται για το καθεστώς και τα δικαιώματα εκείνων των προσώπων που ανήκουν στον Μακεδονικό Λαό σε γειτονικές χώρες καθώς και για τους εκπατρισμένους Μακεδόνες, βοηθά την πολιτισμική ανάπτυξη και προωθεί τους δεσμούς μεταξύ τους». Επ’ αυτού, στην τελευταία αναθεώρηση έγινε μια προσθήκη (Addendum) όπου αναφέρεται ότι «στην άσκηση αυτής της μέριμνας η Δημοκρατία δεν θα παρεμβαίνει στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών ή στις εσωτερικές υποθέσεις τους».

Η ενδιάμεση συμφωνία

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα παρουσιάζει μια ανάρτηση που έκανε πριν από κάποιες ημέρες ο Ευάγγελος Βενιζέλος, με την οποία εξηγεί το πώς οι συγκεκριμένες διατάξεις βρίσκονται σε αναντιστοιχία με την λεγόμενη Ενδιάμεση Συμφωνία που υπογράφηκε ανάμεσα στις δύο χώρες. Σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, η Ενδιάμεση Συμφωνία υπερισχύει του εκάστοτε εθνικού συντάγματος. Στη βάση των παραπάνω, τα ανωτέρω άρθρα του σκοπιανού συντάγματος έρχονται σε αντίθεση με την Ενδιάμεση Συμφωνία.

Στην σχετική του ανάρτηση μάλιστα, ο κ. Βενιζέλος υπενθυμίζει τα βασικά σημεία του άρθρου 6 της Συμφωνίας:

«ΆΡΘΡΟ 6

1. Το Δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος δια της παρούσης δηλώνει επίσημα ότι τίποτα στο Σύνταγμά του, και ιδιαίτερα στο προοίμιό του, ή στο άρθρο 3 του Συντάγματος, δεν μπορεί ή δεν θα έπρεπε να ερμηνευθεί ότι αποτελεί ή θα αποτελέσει ποτέ τη βάση οποιασδήποτε διεκδικήσεως από το Δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος οποιασδήποτε περιοχής που δεν συμπεριλαμβάνεται στα σημερινά του σύνορα.

2. Το Δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος δια της παρούσης δηλώνει επίσημα ότι τίποτα στο Σύνταγμά του, και ιδιαίτερα στο άρθρο 49, όπως τροποποιήθηκε, δεν μπορεί ή δεν θα έπρεπε να ερμηνευθεί ότι αποτελεί ή θα αποτελέσει ποτέ τη βάση για επέμβαση του Δευτέρου Συμβαλλομένου Μέρους στις εσωτερικές υποθέσεις άλλου Κράτους προκειμένου να προστατεύσει το καθεστώς και τα δικαιώματα οποιωνδήποτε προσώπων σε άλλα Κράτη που δεν είναι πολίτες του Δευτέρου Συμβαλλομένου Μέρους.

3. Το Δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος επιπλέον δηλώνει επίσημα ότι οι ερμηνείες που δίνονται στις παραγράφους 1 και 2 του παρόντος Άρθρου δεν θα υποκατασταθούν από οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία του Συντάγματός του.»

Πώς μπορεί να αλλάξει το Σύνταγμα

Η σχετική διαδικασία που περιγράφει τους τρόπους με τους οποίους γίνεται η συνταγματική αναθεώρηση προβλέπεται στα άρθρα 130 και 131. Ειδικότερα, στο άρθρο 130 τονίζεται ότι αλλαγή στο σύνταγμα μπορεί να γίνει είτε με πρόταση του προέδρου της χώρας, είτε με κυβερνητική πρωτοβουλία 30 βουλευτών, είτε με 150.000 υπογραφές.

Σύμφωνα με το άρθρο 131 για να αρχίσει η όλη διαδικασία απαιτούνται τα δύο τρίτα, δηλαδή 80 βουλευτές σε σύνολο 120.

Το θέμα του ονόματος

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν δει μέχρι στιγμής το φως της δημοσιότητας τα ονόματα που φέρεται να έχουν πέσει στο τραπέζι. Πρόκειται για τα Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας), Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας), Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας), Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη) και Republika Makedonija (Skopje) [Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια). Το τελευταίο φέρεται να έχει ήδη απορριφθεί από την ελληνική πλευρά.

Σε συνέντευξή του στο Euronews, απαντώντας στην ερώτηση κατά πόσο η αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας είναι κόκκινη γραμμή για την ελληνική κυβέρνηση, ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών απάντησε: «Η αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας της FYROM είναι μία σημαντική ευκαιρία να αντιστοιχηθεί η χώρα αυτή με τις διεθνείς συμφωνίες που θα κάνει και το ίδιο της το Σύνταγμα, γιατί αργότερα μπορεί να έρθουν άλλες δυνάμεις και να κατηγορούν την σημερινή ηγεσία ότι παραβίασε το Σύνταγμα κάνοντας μία διεθνή Συμφωνία μαζί μας. Η Ελληνική πλευρά έχει μπροστά της μία σειρά από σύνθετες ονομασίες ανάμεσα σε αυτές προτιμά αυτές που έχουν Σλαβική χροιά στη φωνητική τους αλλά εναπόκειται στην διαπραγμάτευση το που θα συμφωνήσουμε και ορισμένες επιλογές είναι και θέμα κατόπιν αν συμφωνήσουμε στα κριτήρια της ίδιας της κυβέρνησης των Σκοπίων».

Πηγή: The Toc