Δυστυχισμένοι, καταχρεωμένοι, άυπνοι… Η διπλή ζωή των Κύπριων τζογαδόρων

Περίπου το 6% των Κυπρίων ζει μια δεύτερη, κρυφή, παράλληλη ζωή, η οποία μπορεί να διαρκέσει για χρόνια, μέχρι να γίνει το… μπαμ, όλα να τιναχθούν στον αέρα και ν’ αλλάξουν δραστικά.
 
Ζουν βυθισμένοι μέσα στην κατάθλιψη, δυστυχισμένοι, καταχρεωμένοι, άυπνοι από τους εφιάλτες, τις τύψεις και τις ενοχές, με την καθημερινότητά τους να κινείται στα άκρα, με όλα τους τα χρήματα, προϊόν εργασίας ή δανεισμού, να καταλήγουν σε μια μαύρη τρύπα. Στην μαύρη τρύπα του τζόγου.
 
Αν τους ρωτήσεις θα σου πουν ότι το ελέγχουν, αν τους πεις πως έχουν πρόβλημα και χρειάζονται βοήθεια, θα σου πουν πως δεν ξέρεις τι λες και αν σου ζητήσουν χρήματα θα καταλήξουν και αυτά στη μαύρη τρύπα.
 
«Έρχονται άνθρωποι που δεν μπορούν να κλείσουν μάτι τα βράδια από το άγχος και τις τύψεις, άνθρωποι που τρέχουν από πρακτορείο σε πρακτορείο για να προλάβουν την επόμενη κλήρωση, άνθρωποι που άφηναν στη μέση τις δουλειές τους για να τρέξουν στα καζίνο των κατεχομένων, ακόμα και οικογενειάρχες που ζούσαν στο οικογενειακό περιβάλλον μόνο κατά σάρκαν, με το μυαλό τους να είναι βυθισμένο σε μια οθόνη του κινητού και το online στοίχημα».
 
Αυτοί είναι οι άνθρωποι, που αν είναι τυχεροί στο μεγάλο στοίχημα της ζωής, θα απευθυνθούν στο Κέντρο Πολλαπλής Παρέμβασης των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας για να αναγνωρίσουν αρχικά το πρόβλημα και ακολούθως να ενταχθούν στο πρόγραμμα απεξάρτησης από τον τζόγο.
 
Η Μαρία Εξαδάκτυλου, επιστημονική συντονίστρια του Κέντρου, μίλησε στον REPORTER, με αφορμή την εορταστική περίοδο που διανύουμε και την έξαρση του φαινομένου, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παθολογικοί παίκτες, για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ως συνήθως ζητούν βοήθεια και για το έργο του Κέντρου.
 
Από τη χαρά του παιχνιδιού στον εφιάλτη
Ως συνήθως οι παθολογικοί παίχτες ξεκινούν να παίζουν για την χαρά του παιχνιδιού. Αυτό είναι το πρώτο από τα τρία στάδια στην ανάποδη πυραμίδα του τζόγου. Σε αυτό το επίπεδο ο παίκτης, βάζει λίγα χρήματα, έχει κάποια κέρδη και αφιερώνει λίγη ώρα από τον χρόνο του.
 
Στο δεύτερο στάδιο ο παίκτης αρχίζει να βιώνει τις πρώτες απώλειες. Ως συνήθως αυτές δεν είναι μόνο χρηματικές. Αρχίζει να εθίζεται, να στοιχηματίζει μεγαλύτερα χρηματικά ποσά, να αφιερώνει περισσότερο χρόνο, αρχίζει επίσης να παραμελεί την οικογένεια και τις υποχρεώσεις του και να εισπράττει συγκίνηση που δεν βρίσκει μέσα σε απλές καθημερινές στιγμές.
 
Το άτομο αρχίζει να εθίζεται. Το αίσθημα του ανταγωνισμού, «να τζογάρω, να προκαλέσω την τύχη μου», τα πάνω και τα κάτω του συναισθήματος, προκαλεί τέτοια συγκίνηση που και εγκεφαλικά πλέον επιδιώκει να είναι εκεί ξανά και ξανά, εις βάρος του εαυτού του, της οικογένειας και της δουλειάς του.
 
Το τρίτο στάδιο είναι αυτό της απελπισίας, όπου ο παθολογικός παίκτης χάνει πλήρως τον έλεγχο. Είναι πλήρως εξαρτημένος, τα πάντα γυρίζουν γύρω από τον τζόγο, που γίνεται ρυθμιστής της καθημερινότητάς. Ο παθολογικός παίκτης παραμελεί τα πάντα. Αρχίζει να καταμετρά απώλειες, καταχρήσεις και ψέματα.
 
Ζει μέσα στο άγχος πού θα βρει επιπλέον χρήματα πως θα ξοφλήσει τους τοκογλύφους και όλα στη ζωή γίνονται πολύ περίπλοκα, που αδυνατεί πλέον ο ίδιος από μόνος του να τα ξεμπλέξει.
 
Διπλή ζωή, πολλαπλάσια προβλήματα
Οι περισσότεροι των παθολογικών παικτών δεν αναγνωρίζουν πως αντιμετωπίζουν πρόβλημα. «Το ελέγχω, παίζω μικροποσά, έχω οικογένεια», είναι μερικές από τις κουβέντες που σίγουρα θα ακούσεις από κάποιο παθολογικό παίκτη, λέει στον REPORTER η κ. Εξαδάκτυλου.
 
Οι άνθρωποι αυτοί καταφέρνουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα να ζουν μια διπλή ζωή, δηλαδή να είναι αφοσιωμένοι στην οικογένεια τους, τη δουλειά και τους φίλους τους, ωστόσο εσωτερικά ζουν ένα εφιάλτη.
 
Η εξάρτηση σε όλα τα είδη του τζόγου, σύμφωνα με την συντονίστρια του Κέντρου Πολλαπλής Παρέμβασης, είναι για όλους η ίδια. Ο καθένας, ωστόσο, επιλέγει το δικό του κομμάτι. Για άλλους είναι τα καζίνο, για άλλους το πρακτορείο, για άλλους ο ιππόδρομος και για τους πιο νέους το online στοίχημα.
 
Αυτό που έχει εκλείψει σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο είναι οι χαρτοπαικτικές λέσχες.
 
Εκεί που συχνά οι τζογαδόροι χάνουν τον έλεγχο είναι στο online στοίχημα. Και αυτό, διότι ο παθολογικός παίκτης δεν εκτίθεται σε άλλους, δεν πάει σε πρακτορείο, προστατεύει την εικόνα του και ο έλεγχος χάνεται διότι βρίσκεται μπροστά από μια οθόνη, δεν έχει καθαρή εικόνα για τα χρήματα που τοποθετεί στο στοίχημα.
 
Πολλές φορές όπως οι ίδιοι αναφέρουν εκ των υστέρων, ακόμα και οι άνθρωποι που βρίσκονται δίπλα τους δεν καταλάβαιναν τι έκαναν με το κινητό. Αυτή η δραστηριότητα τους μπορεί να κρατείται σαν επτασφράγιστο μυστικό για χρόνια. Όμως σε κάποια στιγμή τα πράγματα ξεφεύγουν.

 

«Eίναι θέμα χρόνου να έρθει στην επιφάνεια. Ο άνθρωπος που ζει σε ένα σύστημα, είτε οικογενειακό, είτε εργασιακό, είτε φιλικό σίγουρα σε κάποια στιγμή θα αποκαλυφθεί.
 
Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που τρέχουν από πρακτορείο σε πρακτορείο για να προλάβουν όλες τις κληρώσεις ή φεύγουν από τις εργασίες τους κατά τις πρωινές ώρες για να πάνε κρυφά στα κατεχόμενα και να παίξουν στα καζίνο.
 
Αυτοί οι άνθρωποι, σύμφωνα με την κ. Εξαδάκτυλου, συνέδεσαν τον τζόγο και με έναν άλλο τρόπο ζωής, που έχει να κάνει με τη χλιδή και την καλοπέραση, τα πλούσια γεύματα των καζίνο και την πολυτελή ζωή. Ωστόσο, και αυτοί καταλήγουν πλήρως εξαρτημένοι και τις ώρες που βρίσκονται μακριά από τα τραπέζια των καζίνο, να νιώθουν ένα απέραντο κενό.
 
Αν είναι τυχεροί θα ζητήσουν βοήθεια
Όταν οι άνθρωποι φτάσουν στον πάτο και αντιλαμβάνονται πως δεν έχει παρακάτω τότε ίσως να ζητήσουν βοήθεια. Συνήθως, σύμφωνα με την κ. Εξαδάκτυλου, η στιγμή που κάποιος θα κινητοποιηθεί και θα ζητήσει βοήθεια είναι όταν θα βιώσει το κόστος. Κόστος που θα αφορά την υγεία του, τη δουλειά του, την οικογένεια του και την ψυχική του υγεία.
 
Οι παθολογικοί παίκτες θα απευθυνθούν για βοήθεια όταν υπάρχει ένα δυνατό εξωτερικό κίνητρο. Πρόκειται για πίεση που θα δεχθεί από τη σύζυγο, ή επειδή θα χάσει τη δουλειά του, ή λόγω της απελπισίας που νιώθει λόγω της πίεσης από τοκογλύφους ή συσσωρευμένα χρέη. Αν δεν βιώσει κόστος και πίεση δεν θα αποδεχθεί πως αντιμετωπίζει πρόβλημα.
 
«Πάντα», σύμφωνα με την κ. Εξαδάκτυλου, «έρχονται για θεραπεία άνθρωποι που έχουν ένα εξωτερικό δυνατό κίνητρο και όχι προσωπικό».
 
Είναι δεδομένο πως πάσχουν από κατάθλιψη, οδηγούνται στην κοινωνική απομόνωση, δεν θέλουν πολλές επαφές, νιώθουν ενοχές και τύψεις και το μόνο που τους γεμίζει είναι ο τζόγος.
 
Πάντως, το ενθαρρυντικό που καταγράφεται στα στοιχεία των τελευταίων χρόνων, είναι πως οι νέοι μεταξύ των 30 και 35, οι οποίοι αποκτούν οικογένεια ή περιμένουν παιδί, αντιλαμβάνονται πριν φτάσουν στα όρια τους πως δεν τους παίρνει άλλο και πρέπει να σταματήσουν.
 
Αντιλαμβάνονται πως αντί να ζουν στο έπακρο τις μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής, τις βλέπουν να περνούν από δίπλα τους και παραμένουν εγκλωβισμένοι στο βούρκο του τζόγου.
 
«Ευτυχώς πολλοί νέοι έρχονται σε αυτό το στάδιο γιατί είναι συνειδητοποιημένοι. Υπάρχει για αυτούς μια καλύτερη πρόγνωση, γιατί έχουν ακόμα σταθερές στη ζωή τους», σημειώνει η κ. Εξαδάκτυλου.
 
Με τον σύμμαχο της ζωής τους, για να ξαναπάρουν τη ζωή στα χέρια τους
Και αφού ζήσουν μια έντονη ζωή, αφού δημιουργήσουν ανυπέρβλητα εμπόδια, τεράστια χρέη και βιώσουν το κόστος στο πετσί τους, τότε θα ζητήσουν βοήθεια από το Κέντρο Πολλαπλής Παρέμβασης.
 
Για να τα καταφέρουν είναι απαραίτητο να υπάρχει ο σύμμαχος, ο άνθρωπος δηλαδή από το οικογενειακό ή σπανιότερα από το φιλικό τους περιβάλλον που θα σταθεί δίπλα τους σε αυτή τη δύσκολη μάχη που έχουν να δώσουν.
 
Σύμφωνα με την συντονίστρια του Κέντρου, η αρχική φάση του προγράμματος διαρκεί δύο μήνες και έχει ως στόχο τα άτομα να αντιληφθούν και να μετατρέψουν το εξωτερικό κίνητρο που τους οδήγησε στο κατώφλι του κέντρου, σε εσωτερικό και να αντιληφθούν τι έχουν να κερδίσουν αν αφήσουν τον εθισμό έξω από τη ζωή τους.
 
Αφού γίνει η αξιολόγηση του αιτήματος με ατομικές συναντήσεις, τα άτομα εντάσσονται στο πρόγραμμα που η συνολική του διάρκεια είναι δύο χρόνια. Το πρόγραμμα είναι ανοικτό, τα άτομα παραμένουν στο περιβάλλον τους και πηγαίνουν για θεραπεία μια φορά την εβδομάδα.
 
Η φιλοσοφία του στηρίζεται στην πλήρη αποχή από όλα τα είδη τζόγου. Όπως μας εξήγησε η κ. Εξαδάκτυλου, οι μηχανισμοί εξάρτησης από τον τζόγο, είναι οι ίδιοι με αυτούς των ναρκωτικών και του αλκοόλ με τη διαφορά πως για τον τζόγο δεν υπάρχει ένα τεστ για να κάνεις σε κάποιον και να δεις ότι έπαιξε.
 
Το βασικό εργαλείο για αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος δεν είναι άλλο από τον σύμμαχο, τον άνθρωπο δηλαδή που ο παθολογικός παίκτης έχει στο πλευρό του και που θα εμπλακεί στη διαδικασία. Συνήθως αυτό το πρόσωπο είναι είτε η σύζυγος, είτε οι γονείς, είτε κάποιος άλλος σημαντικός άνθρωπος στη ζωή του ανθρώπου που αντιμετωπίζει το πρόβλημα.
 
Παράλληλα, τα άτομα που υποβάλλονται στη θεραπεία σταματούν να έχουν τη διαχείριση του εισοδήματός τους. Η διαχείριση περνά άμεσα σε άλλο πρόσωπο, και τα άτομα κινούνται πλέον με μικροποσά. Αυτό ισχύει και για τα δύο χρόνια της θεραπείας, ώστε τα άτομα να αποκτήσουν τη δεξιότητα να διαχειρίζονται καλύτερα τα οικονομικά τους και να αναγνωρίσουν την αξία του χρήματος η οποία χάθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου που ήταν παθολογικοί παίκτες.
 
Με την προετοιμασία των δύο πρώτων μηνών, στο κέντρο ξεκινά παράλληλα μια άλλη διαδικασία για ρύθμιση των χρεών, ένας οικογενειακός προγραμματισμός πάντα στην παρουσία του συμμάχου.
Όταν περάσουν οι δύο πρώτοι μήνες τα άτομα πλέον εντάσσονται στην ομάδα και συμμετέχουν σε ομαδικές συνεδρίες. Εκεί η ομάδα, όπως μας εξηγεί η συντονίστρια του Κέντρου, αποκτά μεγάλη δύναμη. Ένας από τους βασικούς κανόνες είναι η ειλικρίνεια και η αλήθεια.
 
Η δύναμη της ομάδας βοηθά τους ανθρώπους που πέρασαν τα ίδια και που είναι περίπου στο ίδιο στάδιο της ζωής τους, να στηρίζουν ο ένας τον άλλο. Αυτή η καθολικότητα είναι που τους ανακουφίζει και τους δίνει την απαραίτητη δύναμη για να συνεχίσουν.
 
Κατά τη θεραπευτική διαδικασία και όταν ο τζόγος φύγει από τη ζωή τους, τα άτομα αρχίζουν να ηρεμούν, επανέρχεται στη ζωή τους το συναίσθημα, αρχίζουν να βλέπουν τα πράγματα με πιο καθαρό μυαλό και με την βοήθεια των θεραπευτώ ν και των συμμάχων τους θέτουν τα πράγματα σε μια άλλη βάση στη ζωή τους.
 
Σύμφωνα με την κ. Εξαδάκτυλου, η απόσταση ασφαλείας από τον τζόγο είναι τα πέντε χρόνια, όμως το μυστικό της επιτυχίας κρύβεται στο «καθόλου». «Από τη στιγμή που κάποιος υπήρξε παθολογικός παίκτης, δεν μπορεί να ξαναγίνει κοινωνικός παίκτης»,  υπογραμμίζει.
 
Επτά στους δέκα που εντάσσονται στο πρόγραμμα, στο τέλος καταφέρνουν να αποχωρήσουν καθαροί. Είναι και κάποιοι όμως που δεν τα καταφέρνουν από την πρώτη φορά.
 
«Δίνουμε ευκαιρίες. Μπορεί κάποιος να έρθει, να φύγει και μια και δύο και τρεις φορές, γιατί δεν ήταν έτοιμος και να πετύχει την τέταρτη φορά. Δεν του κλείνουμε την πόρτα, απλά του λέμε κάνε ένα διάλειμμα και ξαναέλα. Και να μην ολοκληρώσει το πρόγραμμα 100% σίγουρα κάποιος που φεύγει στους έξι μήνες ή στον ένα χρόνο πάλι έχει τα εφόδια για να αντιμετωπίσει ακραίες καταστάσεις», προσθέτει η συντονίστρια του Κέντρου.
 
Το έργο του Κέντρου Πολλαπλής Παρέμβασης
Το πρόγραμμα του Κέντρου Πολλαπλής Παρέμβασης για τον τζόγο είναι το μοναδικό κρατικό πρόγραμμα που αφορά την απεξάρτηση από το τυχερά παιχνίδια. Ξεκίνησε το 2009 και μέχρι σήμερα προσφέρεται δωρεάν σε άτομα που υπάρχει στη ζωή τους η εξάρτιση και ο εθισμός.

 

Πέραν του προγράμματος για τον τζόγο, στο Κέντρο λειτουργούν και προγράμματα για την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και τα φάρμακα.

 

Το πρόγραμμα στεγάζεται σε ένα σπίτι, σε μια γειτονιά της Λευκωσίας, χωρίς ταμπέλλες, ώστε να διασφαλίζεται η ιδιωτικότητα των ανθρώπων που συμμετέχουν.
 

Ο τζόγος στην Κύπρο
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες το ποσοστό που ασχολείται με τον τζόγο στην Κύπρο είναι το 12%. Το ποσοστό των προβληματικών παικτών στην Κύπρο είναι 6%. Από αυτό το ποσοστό ζητούν βοήθεια 80 με 100 άτομα τον χρόνο, από τους οποίους επτά στους δέκα καταφέρνουν να ολοκληρώσουν με επιτυχία το πρόγραμμα.
 
Πάντα σύμφωνα με τις ίδιες έρευνες, με τη νέα τάξη πραγμάτων υπάρχει έντονη κληρονομικότητα, όχι γονιδιακή. Τα παιδιά στην Κύπρο από τα δωδεκάμισι χρόνια τους έχουν επαφή με τον τζόγο. Η πρώτη επαφή γίνεται στην παρουσία του πατέρα και το παιδί αναπτύσσει μεγάλες πιθανότητες, όταν ενηλικιωθεί να ασχοληθεί με τον τζόγο.