Εξανθήματα που σχετίζονται με την ηλιακή ακτινοβολία

09:46 - 01 Ιουνίου 2017

Τα εξανθήματα εκ φωτός αποτελούν μια μεγάλη ετερογενή κατηγορία δερματικών βλαβών που τόσο η αιτιοπαθογένειά τους όσο και τα κλινικά χαρακτηριστικά τους ποικίλουν.
 
Στο άρθρο αυτό θα γίνει μια συνοπτική αναφορά στα κυριότερα εξανθήματα που μπορούν να αφορούν τον πληθυσμό της Κύπρου μιας και τα εξανθήματα αυτά καθίστανται επίκαιρα με την αύξηση της ηλιοφάνειας που παρατηρείται κατά τους εαρινούς και καλοκαιρινούς μήνες.
 
Τα δερματολογικά χαρακτηριστικά του εξανθήματος καθώς και η ηλικία του ασθενούς βοηθούν στην σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση. Έτσι ένα εξάνθημα οφειλόμενο στην ηλιακή ακτινοβολία σε βρέφος ή παιδί είναι συνήθως διαφορετικής αιτίας από ότι σε ένα ενήλικα και πολύ διαφορετικό σε σχέση με ένα ηλικιωμένο άτομο.
 
Ξεκινώντας από τα βρέφη και τα παιδιά, οι πιο συχνές διαταραχές λόγω ακτινοβολίας είναι τα ηλιακά εγκαύματα συνήθως 1ου και 2ου βαθμού λόγω πλημμελούς προστασίας εκ μέρους των γονιών.  
 
Πρώτου  βαθμού  έγκαυμα  είναι  το  γενικευμένο  ερύθημα  (‘κοκκινίλα’)  με χαρακτηριστικό όριο ανάμεσα στο ηλιοεκτεθειμένο και το υγιές, προστατευόμενο μέρος του σώματος. To έγκαυμα δεύτερου βαθμού είναι αρκετά επώδυνο και παρουσιάζεται με φυσαλλίδες σε έδαφος έντονου ερύθηματος.
 
Οι φυσαλλίδες αυτές όταν ραγούν αφήνουν το δέρμα απογυμνωμένο με αποτέλεσμα να εκτείθενται και να ερεθίζονται οι νευρικές απολήξεις με συνεπακόλουθο την εμφάνιση του πόνου.
 
Η καλύτερη πάντα αντιμετώπιση είναι η πρόληψη με την  εφαρμογή  σωστών  κανόνων  ηλιοπροστασίας  (σκιερό  μέρος,  αποφυγή  έκθεσης  μεταξύ

 Το έγκαυμα 1ου βαθμού αντιμετωπίζεται με καταπραυντικά, αντιφλεγμονώδη και επουλωτικά σκευάσματα.
 
Το γιαούρτι, αν και όχι και τόσο  πρακτικό,  αποτελεί  μια  λαϊκή  και  επιτυχημένη  μέθοδο  ανακούφισης.  
 
Στο  εμπόριο υπάρχουν επίσης πολύ καλά δερματοκαλλυντικά προϊόντα με ένδειξη αναγραφής (‘μετά τον ήλιο-after sun’).
 
Σε έντονη φλεγμονή μπορεί ο ιατρός να συνταγογραφήσει για λίγες μέρες κορτιζονούχες κρέμες που η αντιφλεγμονώδης τους δράση θα βοηθήσει στην άμεση ύφεση της φλεγμονής.
 
Στα 2ου βαθμού εγκαύματα χρειάζεται εφαρμογή αποστραγγιστικών λοσιόν για μερική αποξήρανση της υγρασίας και ακολούθως επουλωτικές κρέμες που μπορεί να συνοδεύονται ή όχι από αντιβιοτική κρέμα 
 
Στα πιο σπάνια εξανθήματα της ηλικίας αυτής ανήκει η φωτοαλλεργική δερματίτιδα εξ’επαφής, από αλλεργία σε συστατικό κυρίως των αντηλιακών ή άλλων κρεμών που εφαρμόστηκαν στο δέρμα του βρέφους.
 
Το εξάνθημα χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα και σπανιότερα φυσαλλίδες ή απολέπιση, συνοδευόμενο από κνησμό και καύσος.
 
Η διακοπή του συγκεκριμένου αντηλιακού και η χρήση τοπικών κορτιζονούχων σκευασμάτων μικρής ισχύος θα βοηθήσει στην άμεση ανακούφιση.
 
Στην παιδική ηλικία χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις όπως ψωρίαση ή λειχήνας μπορεί σπάνια να επιδεινωθούν (συνήθως η ηλιακή ακτινοβολία είναι ωφέλιμη).
 
Παθήσεις αυτοάνοσες όπως ο ερυθηματώδης λύκος και η δερματομυοσίτιδα συνήθως επιδεινώνονται  μετά από έκθεση στον ήλιο και μερικές φορές το εξάνθημα που εμφανίζεται είναι το πρώτο σημάδι για να τεθεί η διάγνωση για τις συγκεκριμένες παθήσεις.
 
Στο λύκο συνήθως παρουσιάζεται ένα ερύθημα (‘κοκκινίλα’) σε πρόσωπο σαν σχήμα πεταλούδας που περιλαμβάνει τα μάγουλα και τη ράχη της μύτης

Χαρακτηριστικά συνοδεύεται από καύσος και υποχωρεί σε διάστημα λίγων ημερών.
 
Χρειάζεται νηλιοπροστασία και αν υπάρχουν μόνο δερματικές βλάβες τότε η θεραπεία με τοπικά κορτικοστεροειδή ή άλλες κρέμες ανοσοτροποποιητικές έχει πολύ καλά αποτελέσματα.

Παθήσεις που ανήκουν στις ιδιοπαθείς φωτοδερματοπάθειες μπορούν να εμφανιστούν στην παιδική ηλικία ή και αργότερα.
 
Ιδιοπαθείς λέγονται γιατί δεν έχει βρεθεί ακόμη ο ακριβής παθοφυσιολογικός μηχανισμός που τα προκαλεί.
 
Αυτές οι παθήσεις περιλαμβάνουν μόνο το δέρμα και  η συχνότερη  στους Ευρωπαϊκούς  πληθυσμούς είναι  το πολύμορφο  εξάνθημα εκ φωτός.
 
Η ευλογιοειδής υδρόα, ηλιακή κνίδωση και η ακτινική κνήφη είναι οι άλλες τρεις παθήσεις της κατηγορίας αυτής που είναι πολύ πιο σπάνιες.
 
Το πολύμορφο εκ φωτός χαρακτηρίζεται από εμφάνιση, συνήθως αρχές καλοκαιριού και σε ανοιχτόχρωμα δέρματα, μικρών   ερυθρών  επηρμένων   βλαβών   στα   ηλιοεκτεθειμένα   μέρη,   με   παρουσία   ενίοτε φυσαλλίδων
 
Είναι   πολύ   έντονος   ο   κνησμός   συνήθως   και   η   χρήση   τοπικών   ή   από   το   στόμα κορτικοστεροειδών βοηθά στην υποχώρηση των βλαβών και των συμπτωμάτων.

Υπάρχουν επίσης σπάνιες γενετικές κληρονομικές παθήσεις που είτε λόγω διαταραχής ενζύμων που   μεταβολίζουν   μόρια   φωτοευαίσθητα   (π.χ.   πορφυρίες),   είτε   λόγω   διαταραχής   των μηχανισμών επιδιόρθωσης του DNA (π.χ. μελαγχρωματική ξηροδερμία), παρουσιάζουν πολύ έντονες βλάβες στα ηλιοεκτεθειμένα μέρη και οι ασθενείς αυτοί έχουν μεγάλη δυσανεξία στην ηλιακή έκθεση.
 
Δεν θα αναλυθούν περαιτέρω στο άρθρο αυτό μιας και είναι πολύ σπάνιες νόσοι, πολύ εξειδικευμένες και εκτός θεματολογίας του άρθρου.
 
Αυτό που χρειάζεται να ειπωθεί είναι πως τα άτομα αυτά θα πρέπει να αποταθούν στο θεράποντα Δερματολόγο όταν, παρά την ελάχιστη έκθεση στον ήλιο, παρουσιάζουν εν τούτοις, εκτεταμένες και επαναλαμβανόμενες βλάβες στα ηλιοεκτεθειμένα μέρη.
 
Στους ενήλικες εκτός από κάποιες προαναφερθείσες δερματικές παθήσεις, συνηθισμένες είναι οι φαρμακευτικές ή εκ φυτών φωτοδερματοπάθειες.
 
Αυτές μπορεί να προκληθούν από χρήση σκευασμάτων τοπικών ή από το στόμα.
 
Οι πιο συνηθισμένες κατηγορίες φαρμάκων από το στόμα είναι τα καρδιολογικά (κάποια αντιυπερτασικά και αντιαρρυθμικά), μερικά αντιβιοτικά και μερικά μη στεροειδή αντοφλεγμονώδη.
 
Το εξάνθημα εμφανίζεται συνήθως μόνο στα ηλιοεκτεθειμένα μέρη του σώματος και αποτελείται από έντονο ερύθημα, με απολέπιση και ενίοτε φυσαλλίδες, με συνοδό κνησμό και καύσος.
 
Η χρήση για λίγες μέρες κορτικοστεροειδών ανακουφίζει άμεσα και η αλλαγή του φαρμάκου καθώς και η επαρκής ηλιοπροστασία βοηθούν να μην υποτροπιάσει ξανά το εξάνθημα.

Κάποια φυτά είναι υπεύθυνα για την εμφάνιση έντονων βλαβών του τύπου της φωτοτοξικής δερματίτιδος ή φυτοφωτοδερματίτιδος.
 
Το εξάνθημα ομοιάζει με έγκαυμα και παρουσιάζει μεγάλες φυσαλλίδες με εκροή υγρού και έντονο ερύθημα.
 
Παράδειγμα αυτού του είδους εξανθήματος είναι η επαφή με το ηλιοεκτεθειμένο δέρμα του χυμού (ή κοινώς ‘το γάλα’) από συκιές ή ορισμένα είδη φύκων και χαρακτηριστικά παραμένει στο δέρμα μια μεταφλεγμονώδης δυσχρωμία που διαρκεί αρκετές εβδομάδες.
 
Λιγότερο έντονες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η επαφή κατά τη συγκομιδή ορισμένων βρώσιμων φυτών, όπως άνηθος και μάραθος.
 
Η τοπική θεραπεία με κορτιζονούχα και επουλωτικά-ενυδατικά σκευάσματα έχει άμεσα αποτελέσματα.
 
Στην τρίτη ηλικία χαρακτηριστικό εξάνθημα είναι η χρόνια ακτινική δερματίτιδα, η οποία χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες ανάλογα με την αιτιοπαθογένεια των βλαβών.
 
Όλες οι βλάβες όμως έχουν κοινή κλινική εικόνα και το ηλιοεκτεθειμένο δέρμα των ατόμων αυτών είναι έντονα ερυθρό, ξηρό, με απολέπιση, συνήθως τραχύ  και με έντονο κνησμό.
 
Η θεραπεία είναι σωστή ηλιοπροφύλαξη και τοπικά κορτικοστεροειδή ή και ενυδατικά σκευάσματα σε μορφή γαλακτώματος ή κρέμας.
 
Πολλές φορές το δέρμα δεν ανέχεται τοπικά σκευάσματα και τότε χρήζει η θεραπεία με κορτικοστεροειδή ή ανοσοτροποποιητικά από το στόμα.
 
Σε κάποιες περιπτώσεις η φωτοθεραπεία σε εξειδικευμένους ιατρούς μπορεί να βοηθήσει.

Τέλος, ένα μεγάλο κεφάλαιο και σημαντικό είναι οι προκαρκινικές και καρκινικές βλάβες λόγω χρόνιας  ηλιοέκθεσης.  
 
Στην  κατηγορία  αυτή  ανήκουν  οι  ακτινικές  υπερκερατώσεις (προκαρκινικές   βλάβες),   η   κακοήθης   φακή,   το   βασικοκυτταρικό  επιθηλίωμα το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα (καρκινικές βλάβες).
 
Όλα εκτός από το μελάνωμα εμφανίζονται συνήθως στην τρίτη ηλικία. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την επιτυχή θεραπεία, γι’αυτό χρειάζεται η έγκαιρη επίσκεψη του ατόμου στον ειδικό ιατρό και δερματολόγο.
 
Μια βλάβη που εμφανίστηκε και επιμένει για μήνες, που είναι λίγο σκληρή ή συμπαγής, που εμφανίζει σκληρό λέπι σε ερυθρό δέρμα, που όταν υποχωρεί μπορεί να αφήνει σταγόνες αίματος και μια αλλαγή στο χρώμα μιας ‘ελιάς’ (από καφέ σε έντονο μαύρο ή άσπρο- μπλε) θα πρέπει να οδηγεί το άτομο στον ειδικό δερματολόγο για σωστή εκτίμηση και θεραπευτική  αντιμετώπιση  που  περιλαμβάνει  τη  χειρουργική  αφαίρεση  και  πολύ  πιθανώς βιοψία.
 
Τα εξανθήματα εκ φωτός όπως διαφάνηκε στο συνοπτικό αυτό άρθρο, έχουν πολύ διαφορετική αιτιοπαθογένεια, καλύπτουν όλες τις ηλικιακές ομάδες, έχουν ποικιλία στα χαρακτηριστικά τους και διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση.
 
Ο ήλιος δεν είναι εχθρός μας. Έχει πολλά οφέλη για το δέρμα, την ψυχική σφαίρα και τον οργανισμό γενικά.
 
Θα πρέπει να μάθουμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη του με σύνεση και η σωστή επικοινωνία του ατόμου με το δερματολόγο είναι η βάση για τον καθορισμό αυτής της συμπεριφοράς.
 
 
 
Πηγή: www.cyderm.org, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ-ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ
Εκ μέρους της Δερματολογικής Αφροδισιολογικής Εταιρείας Κύπρου
pascalinou@gmail.com
  
 
 
 
newsletter Εγγραφη

Ροη Ειδησεων

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Altamira22