Παίζοντας με κούκλες στο…μπόι της

Όταν μιλάει για τη δουλειά της μεγαλώνουν τα μάτια της. Παίρνει ανάσα και μιλάει ώρες με ενθουσιασμό και πάθος για όσα κατάφερε μέχρι σήμερα αλλά και όσα έχει βάλει ως στόχο. Δεν είναι δύσκολό να σε παρασύρει μαζί της σε ένα άλλο κόσμο. Σε ένα μαγικό κόσμο, όπως τον αποκαλεί και η ίδια. Στον κόσμο του κουκλοθέατρου αλλά και στην υπέροχη σχέση της με τα παιδιά. «Μέσα από θέατρο μαθαίνεις και εξελίσσεσαι»,  μου λέει.

Η Άντζελα Ριζάκη γεννήθηκε στην Ελλάδα ,τελείωσε το Λύκειο στην Κύπρο και επέστρεψε στην Αθήνα για να σπουδάσει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα θεατρολογίας. Τελειώνοντας τις σπουδές της ήρθε πίσω στην Κύπρο με σκοπό να μεταφέρει την αγάπη της για το θέατρο μέσα από τη δουλειά της.

Από τότε γράφει, σκηνοθετεί και διδάσκει θέατρο. Αυτό που τη διαφοροποιεί είναι οι κουκλοθεατρικές παραστάσεις με τις μεγάλες κούκλες μαρότ, αλλά και κάποτε με γιγαντόκουκλες. Κούκλες στο μπόι ανθρώπου και όλες κατασκευασμένες στο χέρι. Ήρωες και χαρακτήρες γεννημένοι μέσα από τη φαντασία και την αγάπη της για τα παιδιά.

Η Άντζελα μιλάει στο ΡΕΠΟΡΤΕΡ για τις κούκλες μαρότ, την αγαπημένη της κούκλα, τη διδασκαλία, τις θεατρικές παραστάσεις που ανεβάζει και τους αμέσους στόχους της.

Όχι. Χρησιμοποιώ γαντόκουκλες , δακτυλόκουκλες. Όμως η μαρότες είναι κάτι διαφορετικό. Επειδή είσαι όρθιος έχεις μεγαλύτερη γκάμα κινήσεων. Έχω κάνει  κουκλοθέατρο και με κούκλες ανθρωπίνων διαστάσεων ή γιγαντοκουκλες. Είναι κούκλες που τις φοράς στο κεφάλι σου. Είναι πολύ ιδιαίτερες. Εναι όλες χειροποίητες. Οι μαρότ κούκλες είναι κούκλες που στηρίζονται πάνω σε ραβδιά. Ο κουκλοπαίκτης είναι σε όρθια στάση, η σκηνή είναι άνω των δύο μέτρων οπότε η κούκλα εμφανίζεται πάνω από τον κουκλοπάιχτη. Με το ένα χέρι κρατάει τη βάση της και με το άλλο χειρίζεται τις κινήσεις της.

Ποια υλικά χρησιμοποιείς για την κατασκευή;

Χρησιμοποιώ ανακυκλώσιμα υλικά αλλά σίγουρα για να φτιάξω μια κούκλα χρειάζομαι το καλούπι. Χρησιμοποιώ πολλές εφημερίδες, χαρτοπολτό και πηλό. Τις κούκλες τις ντύνω με παλιά ρούχα. Περισσότερο δίνω βάση στο πρόσωπο της κούκλας. Στα χαρακτηριστικά του προσώπου όπως για παράδειγμα στο μάτι, γιατί είναι το μέσο που έχει τη μεγαλύτερη επαφή με το κοινό.

Τι ιστορίες επιλέγεις να γράφεις για τις παραστάσεις σου;

Μ΄ εκφράζουν οι ιστορίες που έχουν κάποιο μήνυμα χωρίς όμως να γίνεται απαραίτητα διδακτικό.  Συνηθίζω να αποφεύγω αυτό που λέμε «ήρθαμε για να μάθουμε». Δίνω περισσότερη βάση στη ψυχαγωγία του παιδιού . Δηλαδή να περνάει καλά την ώρα βρίσκεται εκεί γι αυτό και τις περισσότερες φορές οι παραστάσεις είναι διαδραστικές. Να συμμετάσχουν με κάποιο τρόπο δηλαδή τα παιδιά στην παράσταση. Να αγγίζουν τις κούκλες ακόμη  και να τις χρησιμοποιούν. Το κουκλοθέατρο το έχουν παρεξηγήσει νομίζω. Θεωρείται ότι απλά είναι μια κούκλα που μιλάει. Δεν είναι έτσι όμως τα πράγματα. Είναι πολύ μαγικός ο κόσμος πίσω από την κούκλα γιατί της δίνεις ένα χαρακτήρα, της δίνεις ζωής και το φτιάχνεις μόνος σου.

Ποια ήταν η πρώτη σου παράσταση με κούκλες μαρότ;

Η πρώτη μου παράσταση ήταν με γαντόκουκλες. Με τις μαρότες η πρώτη παράσταση είχε τίτλο «Κανείς δεν είναι τέλειος» και ήμασταν τρείς κουκλοπαίχτες πίσω από τον μπερντέ. Σε εκείνη την παράσταση χρειάστηκε να εμψυχώσω έντεκα χαρακτήρες. Έπρεπε δηλαδή να έχω έντεκα διαφορετικές φωνές. Ήταν πολύ όμορφη εμπειρία. Το διαφορετικό της συγκεκριμένης παράστασης είναι ότι είχαμε περιορισμένο χώρο λόγω του ότι ήμασταν τρία άτομα , έτσι στο κομμάτι της διαδραστικότητας έπρεπε να υπάρχει χημεία. Κάτι που πετύχαμε. Συνήθως είμαστε δύο κουκλοπαιχτες γ΄ αυτό θεώρησα πολύ σημαντική της επιτυχία που είχε η παράσταση.

Ποια είναι η αγαπημένη σου παράσταση;

Δεν μπορώ να ξεχωρίσω παραστάσεις γιατί σε όλες δίνω 100% τον εαυτό μου. Έχω όμως μια αδυναμία στην παράσταση, «Από το μηδέν». Είναι μια δική μου παράσταση. Ήταν αποκλειστικά από ανακυκλώσιμα υλικά. Συμμετείχαμε με αυτή την παράσταση και στο Φεστιβάλ Ανακύκλωσης και Επαναχρησιμοποίησης. Εκεί δείχνω τρόπους για το πώς τα παιδιά αλά και οι γονείς μπορούν να φτιάξουν μια κούκλα. Και όλα αυτό προσαρμόστηκε μέσα στο κείμενο της παράστασης. Το «Από το μηδέν» ήταν πραγματικά μια ιδέα από το μηδέν. Γιατί μ΄ είχανε καλέσει στο φεστιβάλ κουκλοθέατρου στη Λεμεσό. Εγώ καλέστηκα να παρουσιάσω ένα θεατρικό δρώμενο και είχα στο ετοιμάσει στο μυαλό να παρουσιάσω μια άλλη παράσταση. Είχα όμως ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο μια ημέρα ακριβώς πριν το φεστιβάλ και είχαν σπάσει κάποιες κούκλες. Αποτέλεσμα των γεγονότων ήταν να ξενυχτίσω ώστε να φτιάξω και να ετοιμάσω οκτώ ώρες πριν το φεστιβάλ μια παράσταση από το τίποτα, από το μηδέν όπως ακριβώς και ο τίτλος. Με συγκίνησε που αγαπήθηκε πολύ από τον κόσμο η παράσταση. Δεν περίμενα τόση μεγάλη ανταπόκριση.

Πότε έφτιαξες την πρώτη σου κούκλα;

Την πρώτη μου κούκλα την έφτιαξα ως φοιτήτρια όταν έκανα πρακτική άσκηση σε έναν κουκλοθεατρικό θίασο στην Αθήνα. Να φανταστείτε, δεν είχε πηγούνι...αλλά ήμουν περήφανη που προσπάθησα και τα κατάφερα. Με την εμπειρία και την προσωπική μελέτη, φαίνεται η εξέλιξη στα πρόσωπα των κούκλων

Πόσο εύκολο είναι να γίνει κάποιος κουκλοπαίχτης;

Μπορεί να φαίνεται εύκολο αλλά έχουμε μεγάλη ευθύνη. Ενσαρκώνουμε ένα χαρακτήρα  και δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε άλλα πράγματα όταν παίζουμε. Πρέπει να είμαστε εκεί μαζί με τα παιδιά και μέσα στην ψυχή του χαρακτήρα που ενσαρκώνουμε. Οι σκέψεις επηρεάζουν τις κινήσεις σου. Πρέπει να μεταφέρω τις κινήσεις μου στην κούκλα και η κούκλα να μεταφέρει τις κινήσεις της στο κοινό. Ένας επαγγελματίας πρέπει να είναι αφοσιωμένος αποκλειστικά σ΄ αυτό που κάνει εκείνη τη στιγμή.
Ποια είναι η αγαπημένη σου κούκλα;

Δεν μπορώ να έχω αγαπημένη κούκλα. Είναι σαν παιδιά μου. Αυτούς τους χαρακτήρες εσύ τους δημιουργείς. Αν το πάρουμε όμως χρονικά, πιο πολύ καιρό μαζί μου είναι «ο μεθύστακας». «Ο μεθύστακας» είναι από τις πρώτες κούκλες που έφτιαξα για την παράσταση «Ο μικρός, μεγάλος πρίγκιπας». Ο συγκεκριμένος χαρακτήρας είχε μεγάλη απήχηση γιατί τον χρησιμοποίησα και σε μια άλλη παράσταση.

Τι είναι αυτό που σε συγκινεί πιο πολύ στα παιδιά όταν παίζεις κουκλοθέατρο;

Το παιδί όταν αντικρίζει την κούκλα αστραπιαία δένετε μαζί της. Αναγνωρίζει ένα «πλάσμα» που είναι στο ύψος του σχεδόν, μιλάει και του δημιουργούνται απορίες. Δεν υπάρχει η αποστασιοποίηση που συμβαίνει στις παιδικές παραστάσεις λόγω μεγέθους διαφορετικού του μικρόκοσμού του παιδιού.Υπάρχουν βέβαια και παιδιά που φοβούνται.

Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το κουκλοθέατρο στην ψυχολογία του παιδιού;

Θεωρώ ότι μία από τις ιδιότητες ενός θεατροπαιδαγωγού, εκτός της διδασκαλίας και της παιδαγωγικής του θεάτρου, είναι και να ψυχαγωγεί.Να ψυχαγωγεί δηλαδή το παιδί με την ακριβής ετυμολογία της λέξης δηλαδή την αγωγή της ψυχής.

Πως απόφάσισες να δημιουργήσεις την ομάδα του Teatro Angelico;

Λόγω του ότι ανέκαθεν ο σκοπός μου είναι να προσφέρω, αποφάσισα να δημιουργήσω την ομάδα του Teatro Angelico από το 2013 με στόχο την προσφορά και τη δημιουργία μέσω της τέχνης του θεάτρου και του κουκλοθεάτρου, με θεατρικά εργαστήρια, θεατρικές και κουκλοθεατρικές παραστάσεις αλλά και αναλαμβάνοντας παιδικά πάρτι που ο πρωταγωνιστής είναι πάντα το παιδί.

Εκτός από τις κουκλοθεατρικές παραστάσεις με τι άλλο ασχολείσαι;

Ως θεατρολόγος διδάσκω θέατρο και σε θεατρικά εργαστήρια και σχολεία σε τμήματα κάθε ηλικίας. Παιδικό, εφηβικό αλλά και τμήμα ενηλίκων. Όπου κάθε χρόνο κλείνουμε το θεατρικό μας ταξίδι παρουσιάζοντας μια θεατρική παράσταση που συνήθως δημιουργείται από τις προσδοκίες της κάθε ομάδας ξεχωριστά, με στόχο πάντα μέσα από το θέατρο να μιλάμε, να εκφραζόμαστε. Γενικότερα, με ακολουθεί αυτό το «μότο» στη δουλειά μου και προσπαθώ να το κρατώ και στην παραγωγές μου. Όπως για παράδειγμα στην πρώτη παραγωγή που έκανε το Teatro Angelico "MondeLINK ANOREXIA" σε συνεργασία με το Κέντρο Πρόληψης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών Παιδιών και Εφήβων του Μακαριου Νοσοκομείου και την υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας, που μιλήσαμε για το θέμα της Ανορεξίας.
 

Αν είχες να επιλέξεις ανάμεσα σε κουκλοθέατρο, θέατρο επί σκηνής ή να διδάσκεις. Τι θα επέλεγες;

Τα λατρεύω και τα τρία. Είναι πολύ δύσκολο να τα διαχωρίσω. Στο κουκλοθέατρο για παράδειγμα εμπερικλείονται όλες οι τέχνες. Όμως η διδασκαλία είναι έργο. Θεωρώ ότι δεν μπορείς να διδάξεις θέατρο αν δεν ξέρεις τί είναι το θέατρο από όλες τις πλευρές του.. αν δεν ξέρεις να παίζεις, αν δεν ξέρεις την ιστορία του, τις τεχνικές του. Έτσι, δεν μπορείς να είσαι κουκλοπαίκτης αν δεν ξέρεις τεχνικές θεάτρου καθώς και το πως να εμψυχώνεις κούκλες. Φωνή, λόγος, κίνηση παρατηρούμε και στο θέατρο και στο κουκλοθέατρο, για αυτό το λόγο χρειάζεται πάντα μελέτη από κάποιον επαγγελματία.

Πόσα έργα έχεις γράψει;

Έχω γράψει 28 συνολικά θεατρικά έργα  και περίπου 20 παιδικά παραμύθια.

Ποιοι είναι επόμενοι σου στόχοι;

Το θέατρο και το κουκλοθέατρο θεωρώ, ότι δεν πρόκειται να τα αφήσω ποτέ. Είναι ναι μεν η δουλειά μου αλλά είναι και η αγάπη μου. Το θέατρο: γιατί νιώθω ότι γράφουμε κάθε χρόνο ιστορία, συνεχίζουμε την ιστορία, εξελισσόμεθα, και φυσικά προκαλούμε εαυτούς... και μην ξεχνάμε.. «μιλάμε μέσα από το θέατρο». Και το κουκλοθέατρο δεν θα το αφήσω γιατί είναι ένας άλλος κόσμος.. όπως προανέφερα, μαγικός κόσμος.. και ο δικός μας κόσμος νιώθω ότι ακόμα δεν τον γνωρίζει καλά ή κάποιοι από αυτούς είναι ακόμα προκατειλημμένοι πιστεύοντας ότι είναι απλώς μία κούκλα που μιλά και απευθύνεται μόνο σε παιδάκια μικρής ηλικίας. Μπορώ να πω με σιγουριά ότι είναι κάτι παραπάνω από αυτό... Και χαίρομαι που σιγά-σιγά βλέπω ότι η σκέψη αυτή χάνεται.Το θέατρο δεν είναι μόνο μια κούκλα που μιλάει και σίγουρα δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά. Υπάρχουν κουκλοθεατρικές παραστάσεις που απευθύνονται αποκλειστικά μόνο σε ενήλικο κοινό και πραγματικά όποιος είχε την εμπειρία να παρακολουθήσει μία τέτοια παράσταση, σιγουρα δεν μπορεί να την ξεχάσει εύκολα.Την περίοδο αυτή προγραμματίζω να ανεβάσω μια τέτοια παράσταση που να απευθύνεται σε ενήλικο κοινό καθώς επίσης και την κουκλοθεατρική παράσταση "Θέλω! Θέλω! Θέλω! που θα απευθύνεται και σε παιδιά!!