Πως το DNA αντιδρά με τη μεσογειακή διατροφή και προστατεύει την υγεία

Το DNA μπορεί να χαρακτηριστεί ως βιβλίο της ζωής, αφού περιέχει με κωδικοποιημένο τρόπο τις πληροφορίες που χρειάζεται ένα κύτταρο για να λειτουργήσει και να εξελιχθεί σε ένα πιο περίπλοκο οργανισμό.
 
Οι ασθένειες, στο πεδίο της βιοιατρικής και γενετικής, κατηγοριοποιούνται σε γενετικές και πολυπαραγοντικές.
 
 
 
Οι γενετικές ασθένειες είναι οι ασθένειες που είναι πιο σπάνιες σε ένα πληθυσμό και εκδηλώνονται λόγω κάποιου γενετικού λάθους, το οποίο έχουμε κληρονομήσει από τους γονείς μας, π.χ. αναιμία, μυϊκή δυστροφία και Huntington’s.
 
Αντίθετα, οι πολυπαραγοντικές ασθένειες είναι πιο συχνές και εκδηλώνονται λόγω της συνδυασμένης δράσης των γονιδίων και του περιβάλλοντος.
 
Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες περιλαμβάνονται το νερό, ο αέρας, οι χημικές ουσίες αλλά και οι καθημερινές μας  συνήθειες, όπως η διατροφή, το κάπνισμα και η άσκηση. Από τα πιο συχνά παραδείγματα πολυπαραγοντικών ασθενειών είναι ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο διαβήτης τύπου 2.
 
To Τμήμα Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου/Μοριακής Παθολογίας, του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, έχει διενεργήσει έρευνες στον κυπριακό πληθυσμό.
 
Τα αποτελέσματα των ερευνών αναφέρουν πώς το DNA (γονίδια) μπορεί να αντιδράσει, ή καλύτερα να αλληλεπιδράσει με την Μεσογειακή διατροφή, έτσι ώστε να προστατεύσει την υγεία, και ειδικότερα, να προστατεύσει κατά του κινδύνου για καρκίνο του μαστού.
 
Διάφορες έρευνες τεκμηριώνουν συνεχώς ότι η Μεσογειακή διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εκδήλωσης σοβαρών και συχνών ασθενειών, όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος του μαστού, προστάτη και παχέος εντέρου, ο διαβήτης και τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα.
 
 
 
    
 
Η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από μια αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών, σιτηρών και δημητριακών ολικής αλέσεως μαζί με μπόλικα μπαχαρικά και βότανα. Η Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται επίσης από πλούσια κατανάλωση ελαιολάδου, μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, αυγών, πουλερικών και ψαριών καθώς και μια μειωμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και γλυκών.
 
 
Αποτελεί γενικά μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία, όπως τα καροτενοειδή, οι βιταμίνες C και E και το φολικό οξύ, που έχουν αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. 
 
Γι΄ αυτό έρευνες που μελετούν την σημασία της Μεσογειακής διατροφής στο κίνδυνο εμφάνισης συχνών ασθενειών είναι πολύ σημαντικές να διεξάγονται στην Κύπρο, που είναι μια χώρα Μεσογειακή, και που έχει παραδοσιακά υιοθετήσει την διατροφή αυτή για πολλά χρόνια.
 
Προηγούμενες έρευνες του Τμήματος Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου/Μοριακής Παθολογίας, έδειξαν ότι, οι Κύπριες γυναίκες οι οποίες ακολουθούσαν ένα τρόπο διατροφής πλούσιο στα συστατικά της Μεσογειακής διατροφής (φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ψάρι), είχαν κατά 33% μειωμένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού.
 
Συγκεκριμένα, στην έρευνα συμμετείχαν 1109 γυναίκες οι οποίες είχαν νοσήσει με καρκίνο του μαστού και 1177 γυναίκες που ήταν υγιείς (μελέτη ΜΑΣΤΟΣ).
 
Συνεχίζοντας την πιο πάνω έρευνα, οι προσπάθειες του τμήματος επικεντρώθηκαν στην καλύτερη κατανόηση των μοριακών μηχανισμών (μελέτη διατροφογενετικής) μέσω των οποίων η Μεσογειακή διατροφή δρα και επιφέρει τις ευνοϊκές της επιδράσεις στην υγεία.
 
   
 
 
 
Μελετήθηκαν συγκεκριμένα, ορισμένα γονίδια τα οποία οδηγούν στην παραγωγή ενζύμων που εμπλέκονται στον μεταβολισμό των τροφών της Μεσογειακής διατροφής.
 
Ο γονότυπος του κάθε ατόμου μπορεί να επηρεάσει τη δράση των ενζύμων, το ρυθμό του μεταβολισμού των τροφών, καθώς και τα επίπεδα των συστατικών (π.χ. φολικό οξύ, βιταμίνες B2)  στον οργανισμό, επιδρώντας επακόλουθα προς όφελος της υγείας.
 
   
 
Το φολικό οξύ και η βιταμίνη Β2 είναι σημαντικά συστατικά των λαχανικών και φρούτων, όπως επίσης, η βιταμίνη Β6 βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα στα όσπρια και ψάρια. Τα ευρήματα της μελέτης της διατροφογενετικής, έδειξαν ότι, η υψηλή κατανάλωση των τροφών της Μεσογειακή διατροφής (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια) σε συνδυασμό με ένα συγκεκριμένο γονότυπο, μειώνουν το ρίσκο για καρκίνο του μαστού στις Κύπριες γυναίκες.
 
 
Αυτή η έρευνα στον Κυπριακό πληθυσμό, έδειξε δηλ. ότι συγκεκριμένα γονίδια ενισχύουν τις αντικαρκινικές επιδράσεις της Μεσογειακής διατροφής κατά του καρκίνου του μαστού.
 
 
   
 
 
Τέτοια νέα επιστημονικά δεδομένα ενδυναμώνουν την προστατευτική σημασία της Μεσογειακής διατροφής στο κίνδυνο ανάπτυξης συχνών ασθενειών.
 
Παράλληλα, αποτελέσματα σαν αυτά, μπορεί στο μέλλον να ανοίξουν το δρόμο για μια εξατομικευμένη Μεσογειακή διατροφή, όπου θα μπορούμε να δίνουμε με ακρίβεια, ειδικές οδηγίες και συμβουλές για διατροφικές συνήθειες, στο κάθε άτομο ξεχωριστά, ανάλογα με το γενετικό του προφίλ.
 
 
 
* Δρ Μαρία Κάκκουρα
Απόφοιτος Διδακτορικού προγράμματος Μοριακής Ιατρικής
(Τμήμα Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου/Μοριακής Παθολογίας, ΙΝΓΚ)
 
Στην έρευνα εμπλέκονται επίσης: Δρ Χριστιάνα Δημητρίου (Νευρολογική Κλινική Β, ΙΝΓΚ), Δρ Μαρία Λοϊζίδου, Δρ Ανδρέας Χατζησάββας, Καθ. Κυριάκος Κυριάκου (Τμήμα Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου/Μοριακής Παθολογίας, ΙΝΓΚ).