Κυπριακό, Εκτός Πλαισίων

  Σε πρόσφατο άρθρο μου με τίτλο «Κυπριακό: Μια Διαφορετική Θεώρηση»  επιχειρηματολόγησα ότι ρεαλιστικά ομιλούντες η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι μπορεί δυνητικά να συνηγορήσουν σε κοινά αποδεκτή λύση του Κυπριακού μόνο όταν η Ελλάδα και οι ΚΔ πετύχουμε να μεγιστοποιήσουμε το όφελος που η Τουρκία και οι Τ/Κ θα έχουν από τη λύση σε τέτοιο βαθμό που να κάνει τη λύση συμφέρουσα για αυτούς και όχι με το να προσπαθούμε μη-ρεαλιστικά να αυξήσουμε το κόστος της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων (Τ/Κ) από τη μη-λύση σε τέτοιο βαθμό που να κάνει τη μη-λύση ασύμφορη για αυτούς.

Ακόμη υποστήριξα ότι η μεγιστοποίηση του εν λόγω οφέλους θα μπορεί να γίνει αν, στη βάση κορυφαίων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), ανακαλύψουμε ένα κοινό τόπο γεωπολιτικών και γεωοικονομικών συμφερόντων (π.χ. αμοιβαία επωφελής εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Κυπριακή ΑΟΖ, οικονομική συνεργασία κ.α.) στη βάση του «όλοι κερδίζουν.» Η εν λόγω πολιτική πρόταση μου έχει αποσπάσει ευμενή αλλά και κάποια, καλόπιστα θεωρώ, επικριτικά σχόλια. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσω να απαντήσω επιγραμματικά στα επιχειρήματα που έχουν χρησιμοποιήσει εκείνοι οι οποίοι διαφωνούν με την πιο πάνω πρόταση μου ούτως ώστε αφενός μεν να διαλύσω τις όποιες σχετικές παρανοήσεις αφετέρου δε να καταδείξω την δύναμη της πρότασης αυτής.  

Πρώτον, η πρόταση περί μεγιστοποίησης από μέρους μας του οφέλους της Τουρκίας και των Τ/κ από την απαλλαγή της κατοχής έχει κατά την γνώμη μου ασυγκρίτως περισσότερες πιθανότητες να επιτύχει από ότι η πρόταση περί μεγιστοποίησης του κόστους της Τουρκίας και των Τ/κ από την διατήρηση της κατοχής της μισής Κύπρου. Μια ανισοσθενής έναντι της Τουρκίας χώρα  όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει όχι μέσα στο πεδίο της έντασης και της κατά μέτωπο αντιπαράθεσης με την Τουρκία, όπου η Κύπρος στερείται γεωπολιτικού και στρατιωτικού συγκριτικού πλεονεκτήματος (π.χ. η Τουρκία είναι σύμμαχος των ΗΠΑ, η Τουρκία τεράστια στρατιωτική υπεροχή), αλλά μέσα στο πεδίο της γόνιμης συνεργασίας όπου η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συγκριτικό πλεονέκτημα (π.χ. μέλος της ΕΕ, παρουσία υδρογονανθράκων στην Κυπριακή ΑΟΖ). Εξάλλου, όπως μας έχει συμβουλέψει εδώ και περίπου 2,100 χρόνια ο σπουδαίος Ρωμαίος πολιτικός και φιλόσοφος Κικέρων είναι σημαντικό «να κρατούμε τους φίλους μας κοντά και τους εχθρούς μας ακόμη πιο κοντά.»

Δεύτερον, δεν συμφωνώ με την άποψη ότι τα συμφέροντα της Τουρκίας εξυπηρετούνται με τον πλήρη έλεγχο της Κύπρου. Αν η Τουρκία ενδιαφερόταν να καταλάβανε ολόκληρη την Κύπρο θα το έκανε το 1974 όταν οι γεωπολιτικές συνθήκες και ισορροπίες ήταν πολύ καλύτερες για αυτήν. Αντίθετα βασικός στόχος της Τουρκίας φαίνεται να είναι η διατήρηση, για διάφορους λόγους, ενός γεωπολιτικού ερείσματος στο Βόρειο τμήμα της Κύπρου, είτε μέσω μιας λύσης ΔΔΟ με πολιτική ισότητα είτε μέσω της συνέχισης της παρούσας κατάστασης πραγμάτων. Η διατήρηση όμως ενός τέτοιου μελλοντικού ερείσματος μπορεί μετά από μια διευθέτηση του Κυπριακού να μην στρέφεται κατά ανάγκη ενάντια στην ενωμένη πλέον Κύπρο αν εν τω μεταξύ η δύο χώρες έχουν ομαλοποιήσει τις σχέσεις τους.

Τρίτον, ενώ σωστά αναφέρουν οι επικριτές της πρότασης μου ότι και στο παρελθόν έχουν προταθεί ΜΟΕ αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί λόγω Τουρκικής αδιαλλαξίας αδυνατούν να αντιληφθούν την σημασία της σημερινής πολιτικής συγκυρίας. Πιο συγκεκριμένα η Τουρκία θέλει να έχει λόγο στο ενεργειακό παιγνίδι της Ανατολικής Μεσογείου ενώ, παρόλη την ρητορική Ερτογάν, προβλέπω ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ αναμένεται-έστω δύσκολα- να συνεχιστεί. Και αυτό λόγω των εκατέρωθεν τεράστιων οικονομικών και πολιτικών διακυβευόμενων συμφερόντων. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση μη-λύσης θα συμφέρει και στην Τουρκία να αναζητήσουμε από κοινού ένα μεταβατικό (μέχρι την συνολική λύση) πλάνο συμβίωσης (modus vivendi) με κοινά οφέλη στη βάση της πρόταση μου περί κορυφαίων ΜΟΕ.
Τέλος και προς διάλυση κάθε παρανόησης δεν πιστεύω ότι θα μπορέσει ποτέ να εγκριθεί και ΚΥΡΙΩΣ να εφαρμοστεί στην Κύπρο λύση ΔΔΟ με πολιτική ισότητα χωρίς ΟΛΑ τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη να νιώθουν ότι βγαίνουν νικητές η τουλάχιστον ότι δεν βγαίνουν ηττημένοι από μια τέτοια λύση. Ως εκ τούτου, η όποια μεγιστοποίηση του πολιτικού και οικονομικού οφέλους από την πορεία προς την λύση, αλλά και από την λύση αυτή καθεαυτή, θα πρέπει να είναι συνολική.

Εν κατακλείδι, οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ κρίσιμοι για την Κύπρο. Αν παρ ελπίδα και αυτή η προσπάθεια για λύση αποτύχει και οι πετρελαικές εταιρείες και η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρήσουν δικαιωματικά σε συνέχιση των προσπαθειών για εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Κυπριακή ΑΟΖ η Τουρκία μάλλον θα αντιδράσει. Αυτό θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις για την οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας τόσο σε επίπεδο άντλησης Τουριστών όσο και σε επίπεδο άντλησης ξένων επενδυτικών κεφαλαίων. Αυτό είναι ένα εφιαλτικό σενάριο που θα πρέπει να αποτραπεί και ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος για να γίνει αυτό θα είναι κατά την εκτίμηση μου μέσω της συνεργασίας όλων των πλευρών στη βάση των προαναφερθέντων κορυφαίων ΜΟΕ.

*Ο Χρίστος Γιάγκου (B.A.Ιστορία,  B.A. Οικονομικά, M.A. Πολιτικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Rutgers, ΗΠΑ) είναι Διευθύνων Σύμβουλος της BLC LTD.