Δυσκολία στην επικοινωνία  μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο

10:11 - 12 Απριλίου 2017

Τα εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία αναπηρίας στους ενήλικες και μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Προκαλούν σοβαρές σωματικές, ψυχικές, κοινωνικές αλλά και οικονομικές επιπτώσεις όχι μόνο στους ασθενείς, αλλά και στις οικογένειές τους.

Τι είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο;

Ο όρος  εγκεφαλικό επεισόδιο χρησιμοποιείται για να περιγράψει το γεγονός της  βλάβης που προκαλείται όταν η παροχή του αίματος σε μία περιοχή του εγκεφάλου σταματήσει, με συνέπεια τη νέκρωση των εγκεφαλικών περιοχών που αιματώνονται από τα συγκεκριμένα αγγεία.
 
Οι κυριότερες κατηγορίες εγκεφαλικών είναι το ισχαιμικό επεισόδιο που είναι πιο συχνό και η εγκεφαλική αιμορραγία.  
 
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να είναι ελαφρύ ή πολύ σοβαρό και τα αποτελέσματά του προσωρινά ή μόνιμα, με πολύ σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες που συνεπάγονται κινητικές, γλωσσικές, γνωστικές , αισθητηριακές, ψυχολογικές διαταραχές και πιθανώς διαταραχές στην κατάποση.

Ποιες είναι οι συνέπειες ενός εγκεφαλικού επεισοδίου;

Οι συνέπειες καθορίζονται από το μέγεθος της εγκεφαλικής βλάβης που προκαλείται από το επεισόδιο.
 
Σε περίπτωση ενός ελαφριού επεισοδίου ο ασθενής μπορεί να το αντιλαμβάνεται σαν παροδική ζάλη.
 
Υπάρχουν όμως και βλάβες που οδηγούν σε σοβαρότατα αισθητηριακά, ψυχολογικά, κινητικά, επικοινωνιακά, γνωστικά, κοινωνικά και λειτουργικά προβλήματα, διαταραχές της κατάποσης και μερική απώλεια του λόγου και της ομιλίας.
 
Η απώλεια της ανεξαρτησίας που βιώνουν  οι ασθενείς έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους και είναι δυνατόν να οδηγεί σε οικογενειακή κρίση και  κοινωνική  απομόνωση. 

Ποια είναι τα προβλήματα λόγου και ομιλίας που δημιουργούνται;

Αφασία ή δυσφασία είναι η μερική ή ολική αποδιοργάνωση του λόγου μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραύμα.
 
 
  • Χαρακτηρίζετε από: απώλεια παραγωγής λεκτικών μηνυμάτων (δυσκολία στο να βρει τις κατάλληλες λέξεις, να τις βάζει μαζί για να συντάξει λεκτικά μηνύματα τα οποία τελικά πρέπει να εκφωνεί στους ακροατές του).
 
 
  • Δυσκολία στην κατανόηση του λόγου των άλλων και ανάλογη ανταπόκριση.
 
 
  • Μη ικανότητα χρήσεις του γραπτού λόγου (να γράφει και ανάγνωση).
 
 
Οι ασθενείς μπορεί να έχουν μία ή περισσότερες δυσκολίες από τις ακόλουθες:
 
 
  • Δυσκολία να βρουν την κατάλληλη λέξη που θέλουν να πουν ακόμα κι αν γνωρίζουν την έννοια της.
 
 
  • Δυσκολία να συντάσσουν, μεγάλες, ολοκληρωμένες, γραμματικά σωστές και κατανοητές προτάσεις.
 
 
  • Υπερπαραγωγή λόγου, μεγάλες προτάσεις με πολλές λέξεις, συνήθως ασύντακτες, χωρίς να είναι σαφείς και με συγκεκριμένο νόημα.
 
 
  • Χρήση παραφράσεων, δηλαδή λέξεων παραφρασμένων με φωνητικά, σημασιολογικά ή γραμματικά κριτήρια.
 
 
  • Δυσκολία στη συσχέτιση της λέξης με την έννοια που αντιπροσωπεύει.
 
 
  • Δυσκολία στην κατανόηση πολύπλοκων (συντακτικά και γραμματικά) προτάσεων.
 
 
  • Δυσκολία στην κατανόηση ορισμένων κατηγοριών εννοιών (για παράδειγμα, μπορεί να κατανοούν καλύτερα συγκεκριμένες από αφηρημένες έννοιες ή συχνές λέξεις καλύτερα από σπανιότερα χρησιμοποιούμενες λέξεις)
 

Δυσαρθρία και Δυσπραξία.

Είναι αρθρωτικές δυσκολίες νευρολογικής αιτιολογίας , επομένως μπορεί να παρουσιαστούν μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.

Δυσαρθρία διαταραχή στην οποία δεν υπάρχει συντονισμός της αναπνοής, άρθρωσης, φώνησης και προσωδίας λόγω νευρομυϊκών διαταραχών. Άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να έχουν υποτονία ή υπερτονία ή έλλειψη αίσθησης στους μύες τους στόματος και σαν αποτέλεσμα να έχουν δυσκολία στην άρθρωση και σε ορισμένες περιπτώσεις σιελόρροια.

Δυσπραξία είναι νευρολογικής φύσης κινητική διαταραχή της ομιλίας. Ο ασθενής δυσκολεύεται να σχεδιάσει, να οργανώσει και να παράγει όλη εκείνη την σειρά των πολύ λεπτών και συγκεκριμένων κινήσεων της γλώσσας, των χειλιών, της γνάθου και της υπερώας που είναι απαραίτητες για την παραγωγή της καταληπτής ομιλίας.

Οι δύο διαταραχές μπορεί να συνυπάρχουν όπως συχνά συνυπάρχουν και με την αφασία.
 

 
Πώς μπορεί να βοηθηθεί το άτομο με αφασία;

Αρχικά είναι πολύ σημαντική η αξιολόγηση των αναγκών του ασθενή από τον εξειδικευμένο Λογοπαθολόγο έτσι ώστε να προσδιοριστεί η πρόγνωση του ασθενούς και οι στόχοι της παρέμβασης.

Η λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να ξεκινήσει ενώ ακόμα ο ασθενής βρίσκεται στο νοσοκομείο.
 
Η λογοθεραπεία βασίζεται στην λεπτομερή εκτίμηση της γνωστικής και γλωσσικής ικανότητας του ασθενούς.
 
Ο Λογοπαθολόγος  χρησιμοποιεί τεχνικές προκειμένου να μειώσει την απομόνωση του ασθενούς και να τον βοηθήσει να συμμετάσχει ενεργά στο πρόγραμμα αποκατάστασης. Πίνακες επικοινωνίας, εικόνες, παιδικές εκφράσεις, θεραπευτική χρήση του τραγουδιού και άλλες περισσότερο εξειδικευμένες τεχνικές χρησιμοποιούνται προς την κατεύθυνση αυτή.
 
Διαβάστε: Πόνος στο στήθος. Καρδιά ή κάτι άλλο;
 
Βελτίωση στην επικοινωνία παρατηρείται 6 έως και 12 μήνες και ακόμη περισσότερο.
 
Όσο βελτιώνεται η επικοινωνία θεωρείται σωστό να συνεχίζεται η λογοθεραπεία.
 
Μπορεί να συνεχίζεται για αρκετά χρόνια μετά εφόσον ο ασθενής το επιθυμεί και η κλινική εικόνα του το δικαιολογεί, με διαφορετικούς στόχους σε κάθε φάση της εξέλιξής του και με διαφορετικούς τρόπους παρέμβασης.
 
Σκοπός της λογοθεραπευτικής  παρέμβασης η αποκατάσταση της επικοινωνιακής λειτουργίας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή.
 
 Η λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να στοχεύει σε έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους τομείς:
 
 
  • Να περιλαμβάνει ατομική ή ομαδική θεραπεία.
 
 
  • Συμβουλευτική του ιδίου του προσώπου και των συγγενών του για θέματα επικοινωνίας.
 
 
  •  Συμμετοχή του ασθενή σε ομάδες αυτοβοήθειας, ψυχολογική στήριξη και κοινωνικοποίηση.
 
 
  • Αξιοποίηση των υπαρχόντων επικοινωνιακών δυνατοτήτων.
 
 
  • Υποστήριξη και υποβοήθηση της επικοινωνίας με νοήματα και σύμβολα.
 
 
  • Επαναφορά στο βαθμό που επιτρέπει η νευρολογική κατάσταση των γλωσσικών ικανοτήτων κατανόησης και έκφρασης.
 
 
  • Διερεύνηση και εκμάθηση μηχανισμών υποβοήθησης των γλωσσικών λειτουργιών. (για παράδειγμα ένας πίνακας με τα γράμματα της αλφαβήτου μπορεί να χρησιμοποιείται για να υποβοηθά την ανάκληση των λέξεων)
 
 
  • Αποκατάσταση της επικοινωνιακής λειτουργίας με μέσα ηλεκτρονικά και μη, για τον ασθενή,  που δεν προβλέπεται να εξελίξει λειτουργική ομιλία. Οι έννοιες αντιπροσωπεύονται με συστήματα συμβόλων εναλλακτικής επικοινωνίας τα οποία το άτομο με αφασία μαθαίνει να διαχειρίζεται, με ηλεκτρονικά ή συμβατικά μέσα, και να εκφράζεται με αυτά.
 
 
  • Αποκατάσταση των αρθρωτικών δυσκολιών με στόχο την καταληπτή ομιλία εφόσον είναι εφικτό.
 
  • Μείωση της σιελόρροιας και εξάσκηση των μυών του στόματος και του προσώπου.
 
  • Παρέμβαση για την επίλυση λειτουργικών προβλημάτων όπως οι διαταραχές στην κατάποση (δυσφαγία).
 
 
Συχνά ο ασθενείς νοιώθει ότι είναι εγκλωβισμένος μέσα στο ίδιο του το μυαλό αφού οι λέξεις και τα νοήματα υπάρχουν αλλά δεν μπορούν εύκολα και με ακρίβεια να εκφραστούν.

Άτομα που δεν γνωρίζουν τις δυσκολίες του ατόμου με αφασία συχνά συγχέουν τις επικοινωνιακές του δυσκολίες με διανοητικές ή θεωρούν ότι βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης. Κάτι που γίνεται αντιληπτό και δικαιολογημένα εξοργίζει τα πρόσωπα με αφασία.

Η αφασία δεν είναι αποτέλεσμα μόνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
 
Οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που έχουν σαν αποτέλεσμα εγκεφαλικό τραύμα, οι όγκοι, τα μετεγχειρητικά τραύματα, οι εκφυλιστικές νευρολογικές παθήσεις, όπως για παράδειγμα η σκλήρυνση κατά πλάκας και η ασθένεια κινητικών νευρώνων, μπορεί να έχουν σαν συνέπεια και την αφασία.
 
 
*Ελένη  Μουγιάρη
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια B.Α
Εργοθεραπεία MSc
Εξουσιοδοτημένη επόπτης Λογοθεραπείας σε φοιτητές.
Εγγεγραμμένη και ενεργό μέλος του Συλλόγου Λογοπαθολόγων Κύπρου (ΣΥΕΛΚ).
 email: eleni_mougiari@hotmail
 
 
Διαβάστε: Ο δρ Γ.Γεωργίου, απαντά σε ερωτήματα "καρδιάς" (video)
  
 
newsletter Εγγραφη

Ροη Ειδησεων

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Altamira22