Πόρισμα κόλαφος κατά της Αστυνομίας για σεξουαλική κακοποίηση ανήλικης

Σωρεία παραβιάσεων της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, της Σύμβασης Λανζαρότε καθώς και του περί Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου εντοπίζει η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά ύστερα από διερεύνηση παραπόνου που της υποβλήθηκε τον Αύγουστο του 2016 αναφορικά με το χειρισμό από την Αστυνομία υπόθεσης σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικης.

Μεταξύ άλλων, η κ. Κουρσουμπά αναφέρει στο πόρισμά της πως "η Αστυνομία δεν προχώρησε στη λήψη προστατευτικών μέτρων προς το θύμα, ενώ είχε την ευχέρεια να ζητήσει από το Δικαστήριο την έκδοση προσωρινού διατάγματος αποκλεισμού του υπόπτου".

"Αντ’ αυτού, η οικογένεια του ανήλικου θύματος, στην προσπάθειά της να προστατεύσει την ανήλικη κόρη τους από πιθανή επαφή με το θύτη, του οποίου η οικία εφάπτεται με αυτήν του  θύματος, υποχρεώθηκε να αναλάβει η ίδια, τις υποχρεώσεις της πολιτείας, αλλάζοντας τόπο διαμονής, με όλες τις οικονομικές και συναισθηματικές συνέπειες που συνεπάγονται για όλα τα μέλη της οικογένειας", σημειώνει.

Σύμφωνα με το παράπονο, στις 24 Δεκεμβρίου 2015, ζεύγος προσήλθε στον Αστυνομικό Σταθμό της κοινότητας που διέμεναν, για να καταγγείλουν σεξουαλική κακοποίηση της ανήλικης κόρης τους από 47χρονο, του οποίου η οικία γειτνιάζει με την οικία του παραπονούμενου.

Σύμφωνα με το παράπονο, η ανήλικη  είχε αναφέρει, πρώτα σε ανήλικο, συγγενικό της πρόσωπο, και αργότερα στους γονείς της, ότι στις συναντήσεις της με τον ύποπτο, παρακολουθούσαν μαγνητοσκοπημένες σκηνές σεξουαλικού περιεχομένου. O παραπονούμενος πρόβαλε τον ισχυρισμό ότι, οι επί καθήκοντι αστυνομικοί, καταρχήν αποθάρρυναν και εν τέλει απέτρεψαν τους γονείς να προχωρήσουν σε καταγγελία, στις 24 Δεκεμβρίου 2015.

Όπως αναφέρεται στις 28 Ιανουαρίου 2016, οι γονείς αποτάθηκαν στο Τμήμα Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων (ΤΑΕ) της επαρχίας όπου διαμένει η οικογένεια, με σκοπό να προχωρήσουν, εκ νέου,  σε καταγγελία σεξουαλικής κακοποίησης του παιδιού τους, θεωρώντας ότι ο Αστυνομικός Σταθμός, της κοινότητάς τους ολιγωρούσε.

Ούτε όμως το ΤΑΕ  έκανε δεκτή την καταγγελία, παραπέμποντας τον παραπονούμενο, στον Αστυνομικό Σταθμό της κοινότητάς τους και πάλι, όπου τελικά λήφθηκε η καταγγελία, στις 29 Δεκεμβρίου 2015. "Μόλις τη συγκεκριμένη μέρα - με καθυστέρηση 5 ημερών από την ημέρα της αρχικής αναφοράς - η Αστυνομία ειδοποίησε τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) και τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (ΥΨΥΠΕ) σχετικά με το περιστατικό", αναφέρει η Επίτροπος.

Προσθέτει πως ύστερα από πιέσεις συγγενικού προσώπου της οικογένειας, ο Αστυνομικός Σταθμός της κοινότητας δέχθηκε να λάβει κατάθεση, την 1η Ιανουαρίου 2016 από το ανήλικο παιδί, το πρώτο άτομο στο οποίο ομολόγησε την κακοποίηση η ανήλικη, και ως εκ τούτου,  τον μοναδικό μάρτυρα στην υπόθεση.  Παρά το ότι επρόκειτο για ανήλικο μάρτυρα, δεν λήφθηκε οπτικογραφημένη κατάθεση, σημειώνει.

Περαιτέρω, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του παραπονούμενου, η Αστυνομία δεν παρείχε επαρκή πληροφόρηση σε σχέση με την πορεία της ποινικής διαδικασίας προς τους γονείς, παρά τις  επανειλημμένες τους,  προς τούτο,  εκκλήσεις.

Παράλληλα με την ποινική διαδικασία,  η οικογένεια του ανήλικου θύματος, "στην προσπάθειά της να προστατεύσει την ανήλικη κόρη τους από πιθανή επαφή με τον θύτη, εφόσον η οικία τους εφάπτεται της οικίας του υπόπτου, εξαναγκάστηκε να μετακομίσει από την ιδιόκτητη οικία της και να ενοικιάσει οικία σε άλλη περιοχή, ενώ, ταυτόχρονα, υποχρεούται να καταβάλλει δόση δανείου για την κατοικία στην κοινότητα που αρχικά διέμενε η οικογένεια, επωμιζόμενη έτσι ένα δυσβάστακτο οικονομικό βάρος, πέραν της όλης ψυχικής ταλαιπωρίας", αναφέρει η κ. Κουρσουμπά.

Σημειώνει πως "τα χαρακτηριστικά του πλαισίου στο οποίο έλαβε χώρα η κατ’ ισχυρισμό σεξουαλική κακοποίηση ενίσχυαν  ενδεχόμενο ύπαρξης περισσοτέρων του ενός παιδιών θυμάτων από τον ύποπτο. Παρά ταύτα, η Αστυνομία δεν διερεύνησε εις βάθος το ενδεχόμενο αυτό", αναφέρει.

Στα συμπεράσματά της, η κ. Κουρσουμπά αναφέρει πως "παρατηρούνται σοβαρές αντιφάσεις στην περιγραφή που αφορά το χειρισμό της υπόθεσης, από τη σκοπιά της Αστυνομίας από τη μια, και από τη σκοπιά των γονέων από την άλλη".

Ακόμη σημειώνει πως "κατά τις ενέργειες της πρώτης επαφής της οικογένειας του θύματος με την Αστυνομία, εντοπίζεται ξεκάθαρη παραβίαση" της νομοθεσίας ως προς το ότι δεν προώθησε σχετική καταγγελία, γεγονός που συνιστά επιβαρυντικό παράγοντα, αλλά και σε ό,τι αφορά την υποχρέωση των διωκτικών αρχών να συνεχίσουν τη διερεύνηση της υπόθεσης σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικου προσώπου, ακόμη και αν οι γονείς επιθυμούσαν να γίνει απλή καταχώρηση της αναφοράς.

Όπως αναφέρεται ο Αστυνομικός Σταθμός της κοινότητας όπου διέμενε η ανήλικη, θα έπρεπε να   παραπέμψει την οικογένεια στο ΤΑΕ της επαρχίας της και όχι το ΤΑΕ να  παραπέμπει την περίπτωση στον τοπικό Αστυνομικό Σταθμό.

"Υπήρξε ξεκάθαρη παράβλεψη των οδηγιών του Υπουργού όσον αφορά τη λήψη   καταγγελίας στον τοπικό αστυνομικό Σταθμό", αναφέρεται και προστίθεται πως "σύμφωνα με οδηγίες του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προς τον Αρχηγό Αστυνομίας, ημερομηνίας 5/09/2014 `η διαχείριση περιστατικών σεξουαλικής ή άλλης κακοποίησης παιδιού ή άσκησης βίας ενάντια σε παιδί και κατ΄ επέκταση ο χειρισμός τέτοιων υποθέσεων  από  την αρχή με την υποβολή της καταγγελίας, στη συνέχεια με τη διερεύνηση της υπόθεσης μέχρι την ολοκλήρωση και καταχώρηση της στο Δικαστήριο, θα πρέπει να  ρυθμιστεί εσωτερικά στην Αστυνομία ώστε, λόγω της σοβαρότητας κάθε υπόθεσης σεξουαλικής κακοποίησης και των επιπτώσεων στο παιδί-θύμα, η όλη διαδικασία να  τυγχάνει εξ' ολοκλήρου χειρισμού από τα επαρχιακά ΤΑΕ, αντί του τοπικού σταθμού, και σε σοβαρές περιπτώσεις, όπως ήδη υφίσταται με βάση σχετική εγκύκλιο, από το  ΤΑΕ Αρχηγείου".

"Σκοπός της διαδικασίας αυτής είναι να διασφαλίσει το συμφέρον του παιδιού-θύματος κακοποίησης και ειδικότερα σεξουαλικής κακοποίησης και την προστασία της ταυτότητας και αξιοπρέπειας του, καθότι η υφιστάμενη διαδικασία με την υποβολή του παραπόνου στον πλησιέστερο στην οικία τους Αστυνομικό Σταθμό καθίσταται προβληματική ιδιαίτερα σε χωριά και μικρές κοινότητες. Θα πρέπει η όλη προσπάθεια να αποσκοπεί στη δημιουργία και καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης, εχεμύθειας και στην ενίσχυση της αποφασιστικότητας του παιδιού-θύματος ώστε να παραμένει σταθερός κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μέχρι την τελική έκβαση της υπόθεσης», σύμφωνα με τις οδηγίες αυτές, όπως αναφέρει η κ. Κουρσουμπά.

Στο πόρισμα αναφέρεται επίσης πως προκύπτουν ερωτηματικά που αφορούν τη χρονική στιγμή κατά την οποία κλήθηκε ο ύποπτος στον τοπικό σταθμό, αφού σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του πατέρα, ο ύποπτος κλήθηκε από τις 24 Δεκεμβρίου 2015 στον Αστυνομικό Σταθμό, η αναφορά για σεξουαλική κακοποίηση της ανήλικης έγινε στις 24 Δεκεμβρίου 2015, η οπτικογραφημένη κατάθεση του θύματος στις 30 Δεκεμβρίου 2015, αλλά το ένταλμα έρευνας της κατοικίας και του οχήματος του υπόπτου εκτελέστηκε στις 2 Ιανουαρίου 2016. "Κατά συνέπεια, χάθηκε πολύτιμος χρόνος στην κατάσχεση τυχόν τεκμηρίων  από την οικία του, εφόσον η ανήλικη έκανε αναφορά για προβολή μαγνητοσκοπημένων σκηνών σεξουαλικού περιεχομένου στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του υπόπτου", σημειώνεται.

Ακόμη επισημαίνεται πως η πληροφόρηση που δόθηκε από την Αστυνομία αναφέρει ότι η κατάθεση του ανήλικου μάρτυρα πραγματοποιήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2016 και όχι ότι ήταν οπτικογραφημένη, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, από ειδικά εκπαιδευμένο   αστυνομικό, του ίδιου φύλου με το μάρτυρα, το συντομότερο δυνατό, όπως αναφέρεται στις Κατευθυντήριες Γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης για μια φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη, η οποία, σύμφωνα με τον πατέρα της ανήλικης, δόθηκε μετά από πιέσεις των γονιών του ανήλικου μάρτυρα.

Η Επίτροπος αναφέρει επίσης πως "υπήρξε αδικαιολόγητη ολιγωρία  5 μηνών, ως προς την εκχώρηση του φακέλου στην Εισαγγελία για ποινική δίωξη του υπόπτου, εξαιτίας της παράληψης   επισύναψης του εντύπου για γραπτή συγκατάθεση από τη Νομική Υπηρεσία".

Επιπρόσθετα αναφέρει πως "οι ενέργειες της Αστυνομίας όσον αφορά τη διερεύνηση για την ύπαρξη άλλων παιδιών που ενδεχομένως να έχουν κακοποιηθεί από το συγκεκριμένο  πρόσωπο, ενόψει του επαγγέλματος της αρραβωνιαστικιάς του υπόπτου, αλλά και του ιδίου, κρίνονται ελλιπείς, αφού αρκέστηκε στην κατάθεση της  αρραβωνιαστικιάς και δεν αναφέρονται περαιτέρω ενέργειες διερεύνησης, σε παιδιά του οικογενειακού κύκλου ή σε μαθητές της συντρόφου του".

Σημειώνεται εξάλλου πως "η ενημέρωση της Αστυνομίας προς την οικογένεια του θύματος κρίνεται φτωχή και ανεπαρκής, αρχίζοντας από την πρώτη συνάντηση των γονέων του  θύματος στον Αστυνομικό Σταθμό, όπου εξήγησαν την ακολουθητέα διαδικασία που αφορά την οπτικογραφημένη κατάθεση, την ιατροδικαστική εξέταση και την ενημέρωση των ΥΚΕ και ΥΨΥΠΕ, όμως αγνόησαν την πρώτιστη ανάγκη, τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού, που απαιτούσε την επεξήγηση των προνοιών του περί της Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου του 2014".

Επίσης αναφέρεται πως από τις 28 Ιανουαρίου 2016 μέχρι τις 16 Αυγούστου 2016, όταν και εκδόθηκε η  γραπτή συγκατάθεση για ποινική δίωξη του υπόπτου, "δεν δίνεται πληροφόρηση κατά πόσον υπήρξε ενημέρωση".

Εξάλλου, η Επίτροπος επισημαίνει πως "δεν απαντήθηκε το ερώτημα που αφορά τις ενέργειες της Αστυνομίας για τη διασφάλιση επαρκούς εκπαίδευσης των Αστυνομικών γύρω από θέματα     σεξουαλικής βίας και εφαρμογής του περί της Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου του 2014".

Το πόρισμα διαβιβάστηκε  στον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και  στον Αρχηγό της Αστυνομίας "για δικές τους ενέργειες στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων τους."

Παράλληλα, κοινοποιήθηκε στην Πρόεδρο και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής  Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, για σκοπούς κοινοβουλευτικού ελέγχου, καθώς και στον παραπονούμενο για σκοπούς ενημέρωσης.

Η απάντηση της Αστυνομίας

Σε γραπτή δήλωσή του, με αφορμή τη σημερινή είδηση που αναφέρεται στο συγκεκριμένο πόρισμα της Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, ο κ. Αγγελίδης αναφέρει ότι αμέσως με την παραλαβή του πορίσματος, τα όσα αναφέρονται στην έκθεση της Επιτρόπου, θα διερευνηθούν πλήρως και θα αποδοθούν οι οποιεσδήποτε ευθύνες εάν υπάρχουν.

“Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη υπόθεση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών και βάσει μελέτης που έγινε με οδηγίες του Αρχηγού Αστυνομίας Ζαχαρία Χρυσοστόμου, η Αστυνομία από την 1η Ιανουαρίου, 2017, προχώρησε στη σύσταση ειδικής ανακριτικής ομάδας κατάλληλα καταρτισμένης η οποία διερευνά παγκύπρια όλες τις καταγγελίες που αφορούν σεξουαλική  κακοποίηση ανηλίκων”, σημειώνει.

Ο κ. Αγγελίδης συμπληρώνει ότι επειδή “πρόκειται για ένα ιδιαιτέρως ευαίσθητο ζήτημα που αφορά την προστασία και τη στήριξη μίας ευάλωτης ομάδας του πληθυσμού, όπως είναι τα παιδιά, ο απώτερος σκοπός της σύστασης της εν λόγω ομάδας, είναι η καλύτερη ανίχνευση, εξιχνίαση, τεκμηρίωση  και καταστολή του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών”.

Πηγή: ΚΥΠΕ