Α. Κοντός: «Καλοδεχούμενος ο ανταγωνισμός»

Ο ηλεκτρισμός είναι ένα αγαθό που σκεφτόμαστε, κυρίως όταν λείπει από τη ζωή μας. Κύρια επιδίωξη της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, μέσα από την εφαρμογή των νέων Κανόνων Αγοράς Ηλεκτρισμού και την εισαγωγή του ανταγωνισμού είναι να συνεχίσει την απρόσκοπτη και αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στο νησί, βελτιώνοντας παράλληλα την ποιότητα των υπηρεσιών της.
 
Παρόλο που η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου συχνά βρίσκεται στο επίκεντρο των επικρίσεων για το μονοπωλιακό της καθεστώς, κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αξιοπιστία του συστήματος παραγωγής, μεταφοράς, διανομής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Στόχος της νέας αγοράς ηλεκτρισμού, είναι η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και η προσφορά ανταγωνιστικών τιμών στους πελάτες. Με πρόσφατες Αποφάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), για τον Λογιστικό και Λειτουργικό Διαχωρισμός των Δραστηριοτήτων της ΑΗΚ, τέθηκαν οι βάσεις για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας τόσο στην παραγωγή όσο και στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας.
 
Ο νέος Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της ΑΗΚ, Δρ. Αδάμος Κοντός, στην πρώτη συνέντευξη που παραχώρησε στο EnergyNews, χαρακτηρίζει ως θετικό και καλοδεχούμενο το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς, όπως επισημαίνει, μέσα από τον ανταγωνισμό ενθαρρύνεται η επιχειρηματικότητα, αυξάνεται η αποδοτικότητα, διευρύνονται οι επιλογές των καταναλωτών και παράλληλα τίθεται το πλαίσιο για τη μείωση των τιμών και τη βελτίωση της ποιότητας. Με τον Λειτουργικό και τον Λογιστικό Διαχωρισμό των Δραστηριοτήτων της ΑΗΚ, γίνεται δίκαιη κατανομή κόστους, παγίων και ενεργητικού, το οποίο αντικατοπτρίζει τους νέους Κανόνες της Αγοράς Ηλεκτρισμού, μη επιτρέποντας τις διασταυρούμενες επιδοτήσεις. Μέσα από τη διαφάνεια του νέου πλαισίου λειτουργίας της, η ΑΗΚ είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τον όποιο ανταγωνισμό και τις όποιες προκλήσεις.
 
Ρυθμιστικές Αποφάσεις
Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι Αποφάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) για τον Λειτουργικό και Λογιστικό Διαχωρισμό των Δραστηριοτήτων της ΑΗΚ. Ο Λογιστικός Διαχωρισμός είχε ολοκληρωθεί από την ΑΗΚ και ελεγχθεί από τους εξωτερικούς Συμβούλους της ΡΑΕΚ εντός του 2016. Ο Λειτουργικός Διαχωρισμός, ο οποίος αποτελεί μια δυναμική και συνεχή προσπάθεια έχει τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Δεκεμβρίου 2016. Όπως σημείωσε ο Δρ. Κοντός, η εφαρμογή του Λειτουργικού Διαχωρισμού τελεί υπό τον έλεγχο της ΡΑΕΚ, η οποία μέσα στα επόμενα δύο χρόνια και μέσα από προκαθορισμένους ελέγχους διάρκειας δύο μηνών, θα αποφασίσει κατά πόσον η ΑΗΚ έχει συμμορφωθεί με τη σχετική Απόφαση. 
 
Συγκεκριμένα σύμφωνα με τον Δρ. Κοντό, ο πρώτος έλεγχος συμμόρφωσης από τους Συμβούλους της ΡΑΕΚ, προγραμματίζεται τον Απρίλιο του 2017, ο δεύτερος έλεγχος τον Δεκέμβριο του 2017 και ο τελικός έλεγχος θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2018. Η εφαρμογή του Λειτουργικού Διαχωρισμού , μια συνεχής και δυναμική διαδικασία, είναι υψίστης σημασίας για την ΑΗΚ όπως υπογράμμισε ο Δρ. Κοντός, και επεσήμανε ότι «η ΑΗΚ ως Καθετοποιημένη Επιχείρηση, οργανωνόμαστε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζουμε την ανεξαρτησία και διαφάνεια των Βασικών Ρυθμιζόμενων Δραστηριοτήτων μας». 
 
Πως έγινε ο Λειτουργικός Διαχωρισμός;
Με βάση τη Ρυθμιστική Απόφαση για το Λειτουργικό Διαχωρισμό των Δραστηριοτήτων της ΑΗΚ, δημιουργήθηκαν τέσσερις Βασικές Ρυθμιζόμενες Δραστηριότητες στην ΑΗΚ: Παραγωγή, Μεταφορά, Διανομή και Προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Οι Δραστηριότητες της παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ανταγωνιστικές Δραστηριότητες, ενώ οι Δραστηριότητες της μεταφοράς και της διανομής θεωρούνται εξ’ ορισμού φυσικό μονοπώλιο. Έτσι, η ΑΗΚ οργανώθηκε σε δύο Επιχειρηματικές Μονάδες: τη Μονάδα Παραγωγής–Προμήθειας και τη Μονάδα Δικτύων (Μεταφοράς & Διανομής), οι οποίες διοικούνται από την αντίστοιχη Μεικτή Ειδική Υπεπιτροπή, αποτελούμενη από δύο Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΑΗΚ και τον Εκτελεστικό Διευθυντή της Μονάδας, έκαστη. 
 
Παράλληλα, η ΑΗΚ διατηρεί σε ξεχωριστές Διευθύνσεις, τις υπόλοιπες Μη-Ρυθμιζόμενες Δραστηριότητες της, όπως τις τηλεπικοινωνίες, την αφαλάτωση και την παροχή ενεργειακών υπηρεσιών.
 
Με βάση τα σημερινά δεδομένα, οι Βασικές Ρυθμιζόμενες Δραστηριότητες της Παραγωγής, Προμήθειας, Διανομής και Μεταφοράς, ρυθμίζονται από τη ΡΑΕΚ, οι μεν Δραστηριότητες της Παραγωγής και Προμήθειας λόγω της δεσπόζουσας θέσης που κατέχει η ΑΗΚ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, οι δε Δραστηριότητες της Μεταφοράς και Διανομής ως φυσικά μονοπώλια. 
 
Αντιρρυπαντική τεχνολογία
Ανάμεσα στις προτεραιότητες της ΑΗΚ, τόνισε ο Δρ. Κοντός, είναι η εγκατάσταση συστημάτων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας στις εγκαταστάσεις των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του ΗΣ Βασιλικού, ώστε να μειωθεί η εκπομπή των ρύπων, έργα για τα οποία διατίθεται μεγάλο κονδύλι στον προϋπολογισμό της ΑΗΚ για το 2017 και τα επόμενα δύο έτη. Συγκεκριμένα, η Κύπρος έχει εξασφαλίσει κάποιες παρεκκλίσεις σε ό,τι αφορά τις εκπομπές ρύπων οι οποίες λήγουν το 2020. Το ζητούμενο, υπογράμμισε ο Δρ. Κοντός, είναι όπως υπάρξει η σωστή οργάνωση από μέρους της ΑΗΚ ώστε να υιοθετηθούν αντιρρυπαντικές τεχνολογίες στις υφιστάμενες μονάδες παραγωγής και να υπάρξει συμμόρφωση με τα νέα αυστηρότερα όρια των αέριων εκπομπών. Άρα η ΑΗΚ καλείται να υιοθετήσει τις εν λόγω τεχνολογίες και προς το σκοπό αυτό απαιτείται αρκετή προεργασία, ώστε να προκηρυχθούν οι σχετικοί διαγωνισμοί, να αξιολογηθούν, να κατακυρωθούν, να πραγματοποιηθούν οι κατασκευαστικές εργασίες και να διεξαχθούν οι δοκιμές αξιοπιστίας και αποδοτικότητας, ούτως ώστε μέχρι το 2020 οι μονάδες παραγωγής να λειτουργούν μέσα στα όρια των νέων εκπομπών. 
 
Παράλληλα, υπογράμμισε ο Δρ. Κοντός, το θέμα των εκπομπών αερίων σχετίζεται και με το θέμα της έλευσης φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η διαθεσιμότητα φυσικού αερίου θα καθορίσει και το μέγεθος των επενδύσεων στα αντιρρυπαντικά συστήματα, αφού σε τέτοια περίπτωση δεν θα απαιτηθεί η εγκατάσταση μονάδων αποθείωσης στις μονάδες παραγωγής 1 και 2. Ωστόσο, είτε με το συμβατικό καύσιμο που σήμερα χρησιμοποιείται (μαζούτ) στους λέβητες του ΗΣ Βασιλικού είτε με το φυσικό αέριο, η ανάγκη για εγκατάσταση συστημάτων απονίτρωσης, ανέφερε, εξακολουθεί να είναι επιβεβλημένη.
 
Την ίδια ώρα, η ΑΗΚ, σύμφωνα με τον Δρ. Κοντό, προβαίνει στις δέουσες αλλαγές / αναβαθμίσεις / προσθήκες στις υποδομές της ώστε να καταστεί εφικτή η χρήση φυσικού αερίου μόλις αυτό είναι διαθέσιμο. 

Διατιμήσεις
Σε νέες διατιμήσεις ηλεκτρικής ενέργειας προχωρεί η ΑΗΚ στη βάση σχετικής Απόφασης από την ΡΑΕΚ, καθώς εισερχόμαστε στη λογική των δυναμικών διατιμήσεων STOD (Seasonal Time of Day), με βάση τη λογική της κοστοστρέφιας. Η κοστοστρέφια υιοθετεί την κοστολόγηση αναλόγως της χρονικής περιόδου κατά τη διάρκεια της ημέρας και κατά τη διάρκεια του έτους που γίνεται η κατανάλωση». 
 
Στόχος είναι όπως οι νέες διατιμήσεις υιοθετηθούν από την 1η Μαΐου 2017. Η μεθοδολογία των διατιμήσεων, ανέφερε ο Δρ. Κοντός, καθορίστηκε από την ΡΑΕΚ και βασίζεται στην κοστοστρέφια. «Εμείς προχωρήσαμε και εργοδοτήσαμε συμβούλους οι οποίοι ετοίμασαν μελέτη σε ό,τι αφορά τις διατιμήσεις με βάση την μεθοδολογία της ΡΑΕΚ. Μας είχε ανατεθεί από την Ρυθμιστική Αρχή να οργανώσουμε δημόσια διαβούλευση, η οποία ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2016. Στη συνέχεια μελετήσαμε τα σχόλια που λήφθηκαν κατά τη δημόσια διαβούλευση σε συνεργασία πάντα με τον Σύμβουλο μας. Ολοκληρώσαμε τη σχετική μας έκθεση και μέσα στις επόμενες μέρες θα την υποβάλουμε στη ΡΑΕΚ για τις δικές της ενέργειες σημείωσε ο Δρ. Κοντός. 
 
Τεχνολογική αναβάθμιση δικτύων
Σημαντική πρόκληση, ανέφερε ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της ΑΗΚ, συνιστά και η υιοθέτηση νέας τεχνολογίας στο σύστημα του δικτύου μεταφοράς και διανομής. «Για να στηρίξουμε την διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας επιβάλλεται η εισαγωγή νέας τεχνολογίας, για τη μετεξέλιξη του Δικτύου της ΑΗΚ, σε ένα έξυπνο δίκτυο το οποίο θα επιτρέψει να φιλοξενήσει τόσο την συμβατική παραγωγή, όσο και την παραγωγή από διάφορες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Η μετεξέλιξη του υφιστάμενου δικτύου σε έξυπνο δίκτυο θα μας επιτρέψει να διαχειριστούμε πιο αποτελεσματικά την διείσδυση των ΑΠΕ καθώς επίσης και τις όποιες εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η δυνατότητα της αποθήκευσης είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, το οποίο ανοίγει νέους ορίζοντες. Προσδοκούμε ότι με την μετεξέλιξη των δικτύων μας σε έξυπνα δίκτυα θα είμαστε σε θέση να το διαχειριστούμε και να στηρίξουμε την προσπάθεια και τις προκλήσεις που έχουμε και ως κράτος-μέλος της ΕΕ, για να ικανοποιήσουμε τους στόχους του 2020», τόνισε ο Δρ. Κοντός για να προσθέσει πως μέχρι το 2020 το 16% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο θα πρέπει να προέρχεται από τις ΑΠΕ. 
 
Τεχνολογική αναβάθμιση 
Στις προτεραιότητες της ΑΗΚ συγκαταλέγεται και το έργο SCADA (supervisory control and data acquisition system) το οποίο, σύμφωνα με τον Δρ. Κοντό, βρίσκεται στα αρχικά στάδια ανάπτυξης και μπορεί να θεωρηθεί ως ο προπομπός εισαγωγής της τεχνολογίας και μετεξέλιξης στα έξυπνα δίκτυα. Όπως μας εξήγησε, το συγκεκριμένο σύστημα θα επιτρέπει στον Διαχειριστή Συστήματος Διανομής να έχει πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο της εικόνας του συστήματος διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα το οποίο θα συμβάλει στην πιο γρήγορη ανταπόκριση και στο γρήγορο εντοπισμό των βλαβών, ενώ μέσω του κέντρου ελέγχου διανομής, πέραν των τηλενδείξεων-μετρήσεων, θα γίνεται τηλεχειρισμός για αυτόματη σύνδεση και αποσύνδεση. 
 
Παράλληλα, στους σχεδιασμούς της ΑΗΚ περιλαμβάνεται και η εισαγωγή των έξυπνων μετρητών πράγμα που αποτελεί και υποχρέωση της Κύπρου έναντι της ΕΕ, καθώς μέχρι το 2020 το 80% των συμβατικών μετρητών θα πρέπει να αντικατασταθεί με έξυπνους μετρητές, νοουμένου ότι δικαιολογείται από μια μελέτη κόστους οφέλους, την οποία οφείλει να διενεργήσει το κράτος μέλος. «Εμείς με οδηγία της ΡΑΕΚ προχωρήσαμε με ένα πιλοτικό πρόγραμμα, αλλά δυστυχώς το θέμα καθυστερεί λόγω Προσφυγών στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών. Σαφέστατα, οι έξυπνοι μετρητές και τα έξυπνα δίκτυα θα δημιουργήσουν πλέον μιαν αμφίδρομη σχέση». 
 
«Παραδοσιακά τα συστήματα ισχύος ήταν μια μονόδρομη επικοινωνία. Η παραγωγή ήταν συγκεντρωμένη (Μονή, Δεκέλεια, Βασιλικό) και υπήρχε μια ροή ενέργειας από το σύστημα μεταφοράς στο σύστημα διανομής που κατέληγε στους καταναλωτές. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Καταρχήν εφαρμόστηκε η διεσπαρμένη παραγωγή, δηλαδή η παραγωγή ενέργειας που έχει εγκατασταθεί κοντά στο σημείο κατανάλωσης (φορτίο). Λόγω της διαφοροποίησης αυτής, αυξάνονται και οι τεχνικές προκλήσεις στο δίκτυο και απαιτείται πλέον διαφορετικός σχεδιασμός για το δίκτυο που θα επιτρέπει μεταξύ άλλων και την αμφίδρομη επικοινωνία με τους καταναλωτές, παραγωγούς και άλλους χρήστες του δικτύου.
 
Εξοικονόμηση ενέργειας
Η ΑΗΚ, αναγνωρίζοντας τη σημασία των θεμάτων εξοικονόμησης ενέργειας, μέσω της θυγατρικής της εταιρείας ESCO AHK LTD, θα μπορεί πλέον να προφέρει τόσο υπηρεσίες για συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης όσο και άλλες ενεργειακές υπηρεσίες. Σύντομα αναμένεται η εγγραφή της θυγατρικής εταιρείας στο Μητρώο Παρόχων Ενεργειακών Υπηρεσιών της Υπηρεσίας Ενέργειας, του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού. 
 
Έργα ΑΠΕ της ΑΗΚ
Στο πλαίσιο των προσπαθειών της ΑΗΚ να στηρίξει την διείσδυση των ΑΠΕ, έχει προβεί στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκού πάρκου στο Τσέρι με ισχύ τα 3ΜW. Παράλληλα, προχωρεί στη δημιουργία τεράστιου φωτοβολταϊκού πάρκου στο Ακρωτήρι ισχύος 20ΜW. Την ίδια ώρα, παρέχει υποστηρικτικές υπηρεσίες προς το Πανεπιστήμιο Κύπρου για την ανάπτυξη του έργου «Απόλλων» που αφορά τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου με ισχύ τα 10MW που θα εγκατασταθεί στην Πανεπιστημιούπολη. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Πανεπιστημίου Κύπρου και το περίσσευμα θα διοχετεύεται στο δίκτυο. 
 
Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως η ΑΗΚ παρέχει τεχνική υποστήριξη και τεχνογνωσία στο Υπουργείο Παιδείας, για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε περίπου 400 σχολεία με συνολική ισχύ τα 4ΜW. 
 
Καταλήγοντας ο Δρ. Κοντός επεσήμανε ότι η ΑΗΚ κατανοεί πλήρως την ανάγκη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται ως Κάθετα Ολοκληρωμένη Επιχείρηση και ότι στόχος της είναι να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο προς όφελος της οικονομίας του τόπου και του κοινωνικού συνόλου.