Πως τα ηλεκτρικά οχήματα θα προκαλέσουν την επόμενη πετρελαϊκή κρίση

Με όλες τις καλές τεχνολογίες, έρχεται κάποια στιγμή που η αγορά της εναλλακτικής λύσης δεν έχει πλέον νόημα. Σκεφτείτε τα smartphones την περασμένη δεκαετία, τις έγχρωμες τηλεοράσεις στη δεκαετία του ’70 ή ακόμα και τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα στις αρχές του 20ου αιώνα. Η πρόβλεψη των εξελίξεων αυτών είναι δυσχερής, αλλά όταν συμβαίνει, ολόκληρος ο κόσμος αλλάζει.

Όπως φαίνεται, η δεκαετία του 2020 θα είναι η δεκαετία του ηλεκτρικού αυτοκίνητου.
Οι τιμές των μπαταριών υποχώρησαν κατά 35% πέρυσι και βρίσκονται σε μια τροχιά που θα οδηγήσει τα ηλεκτρικά οχήματα στο να είναι ευθέως ανταγωνιστικά προς τα συμβατικά δίχως επιδοτήσεις στα επόμενα έξι χρόνια, σύμφωνα με την ανάλυση του Bloomberg New Energy Finance. Αυτή θα είναι η αρχή της έκρηξης στην αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Ως το 2040, τα ηλεκτρικά οχήματα μεγάλης εμβέλειας θα κοστίζουν λιγότερο από 22.000 δολάρια (σε σημερινά δολάρια), βάσει των εκτιμήσεων. Το 35% των νέων οχημάτων παγκοσμίως θα μπαίνουν στην πρίζα.
 

Οι πετρελαϊκές αγορές δεν έχουν προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο και είναι εύκολο να δει κανείς το γιατί. Τα ηλεκτρικά οχήματα αποτελούν το ένα δέκατο του 1% της παγκόσμιας αγοράς σήμερα. Σπανίζουν στους δρόμους στις περισσότερες χώρες και εξακολουθούν να στοιχίζουν αρκετά παραπάνω από τα συμβατικά. Ο ΟΠΕΚ επιμένει ότι τα ηλεκτρικά οχήματα θα συνιστούν μόλις το 1% του συνόλου το 2040. Πέρυσι, ο διευθύνων σύμβουλος της ConocoPhillips, Ράιαν Λανς, μου είπε ότι τα ηλεκτρικά οχήματα δεν θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα επόμενα 50 χρόνια, πιθανότατα όχι στη διάρκεια της ζωής του.

Όμως να τι γνωρίζουμε: Μέσα στα επόμενα χρόνια, η Tesla, η Chevrolet και η Nissan σκοπεύουν να ξεκινήσουν την πώληση ηλεκτρικών μοντέλων έναντι κόστους 30.000 δολαριών. Άλλοι κατασκευαστές και εταιρείες επενδύουν δισεκατομμύρια σε δεκάδες νέα μοντέλα. Ως το 2020, ορισμένα από αυτά θα στοιχίζουν λιγότερο και θα αποδίδουν καλύτερα από τα συμβατικά. Ο στόχος θα είναι να πετύχουν ότι και το Model S της Tesla, που πλέον αγοράζεται περισσότερο από τους ανταγωνιστές του στην πολυτελή κατηγορία στις ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι πόση πετρελαϊκή ζήτηση θα αντικαταστήσουν αυτά τα οχήματα; Και πότε η μειωμένη ζήτηση θα είναι αρκετή για να ανατρέψει τις ισορροπίες και να προκαλέσει την επόμενη πετρελαϊκή κρίση;

Πρώτα, χρειαζόμαστε μια εκτίμηση για το πόσο γρήγορα θα εξελιχθούν οι πωλήσεις
Πέρυσι, οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων αυξήθηκαν κατά περίπου 60% διεθνώς. Είναι ένας ενδιαφέρων αριθμός διότι είναι ταυτόχρονα ο ετήσιος ρυθμός που προβλέπει η Tesla ως το 2020 και ο ίδιος ρυθμός που προώθησε το Ford Model T στη δεκαετία του 1910. Συγκριτικά, τα φωτοβολταϊκά ακολουθούν μια αντίστοιχη τροχιά με 50% ανάπτυξη ετησίως, ενώ οι λαμπτήρες LED κινούνται με 140% ετησίως.
Στη νέα σειρά του Bloomberg με τίτλο «Συντομότερα από ότι νομίζετε», υπολογίσαμε το αποτέλεσμα μιας ανάπτυξης 60% ετησίως. Βρήκαμε ότι τα ηλεκτρικά οχήματα θα αντισταθμίσουν μια πετρελαϊκή ζήτηση 2 εκατ. βαρελιών ήδη από το 2023. Αυτό θα προκαλούσε μια υπερπροσφορά αντίστοιχη με του 2014, η οποία οδήγησε στην τωρινή πετρελαϊκή κρίση.

Μια αύξηση της τάξης του 60% δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ, οπότε πρόκειται για μια πολύ αισιόδοξη προοπτική. Η BNEF υιοθετεί μια πιο μεθοδική προσέγγιση στην σημερινή της ανάλυση, διαχωρίζοντας τα ηλεκτρικά οχήματα στα διαφορετικά συστατικά τους ώστε να προβλέψει πότε οι τιμές θα πέσουν αρκετά ώστε να προσελκύσουν τον μέσο αγοραστή. Χρησιμοποιώντας το μοντέλο της BNEF, θα ξεπεράσουμε το όριο των 2 εκατ. βαρελιών λίγα χρόνια αργότερα, το 2028.
 
Προβλέψεις σαν και αυτές είναι δύσκολες. Το καλύτερο που μπορεί να ελπίζει κάποιος είναι να αποβεί πιο ακριβής από την κοινή λογική, η οποία στην περίπτωση της πετρελαϊκής βιομηχανίας λέει ότι θα υπάρξει μικρό ενδιαφέρον για τα ηλεκτρικά οχήματα.
«Αν δείτε εκθέσεις όπως αυτές του ΟΠΕΚ ή της Exxon, προβλέπουν μια υιοθέτηση 2%», λέει ο Σαλίμ Μόρσι, αναλυτής της BNEF και εκ των συντακτών της έκθεσης για τα ηλεκτρικά οχήματα. «Είτε το τελικό νούμερο για το 2040 είναι 25%, είτε 50%, πραγματικά δεν κάνει διαφορά διότι θα υπάρξει μαζική υιοθέτηση», προσθέτει.

Η ανάλυση της BNEF επικεντρώνεται στο συνολικό κόστος της ιδιοκτησίας ενός ηλεκτρικού οχήματος, συμπεριλαμβανόμενης της συντήρησης, του κόστους βενζίνης και το πιο σημαντικό, το κόστος των μπαταριών.
Οι μπαταρίες εκπροσωπούν το ένα τρίτο του κόστους κατασκευής ενός ηλεκτρικού οχήματος. Προκειμένου να πετύχουν μια ευρεία υιοθέτηση, θα πρέπει να συμβεί ένα από τα εξής ενδεχόμενα:
- Οι κυβερνήσεις να παρέχουν κίνητρα για να μειωθεί το κόστος.
- Οι κατασκευαστές να δεχτούν χαμηλά περιθώρια κέρδους.
- Οι πελάτες να πληρώσουν παραπάνω.
- Το κόστος των μπαταριών να περιοριστεί.
 
Τα πρώτα τρία πράγματα συμβαίνουν τώρα κατά την διάρκεια της πρώιμης υιοθέτησης των ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά δεν μπορούν να διατηρηθούν. Ευτυχώς, το κόστος των μπαταριών οδεύει προς την σωστή κατεύθυνση.

Υπάρχει και άλλη μια πλευρά στην εξίσωση: Από πού θα προέλθει όλος αυτός ο ηλεκτρισμός; Ως το 2040, τα ηλεκτρικά οχήματα θα απορροφούν 1.900 τεραβατώρες ηλετρισμού, σύμφωνα με τη BNEF. Αυτές ισούνται με το 10% της παγκόσμιας παραγωγής πέρυσι.

Τα καλά νέα είναι ότι ο ηλεκτρισμός γίνεται φθηνότερος. Από το 2013, ο πλανήτης προσθέτει περισσότερη νέα ισχύ από τα αιολικά και τα φ/β παρά από τον άνθρακα, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο μαζί. Τα ηλεκτρικά οχήματα θα μειώσουν το κόστος της αποθήκευσης ενέργειας και παράλληλα θα βοηθήσουν στην εξισορρόπηση της ανανεώσιμης παραγωγής. Καθ’ οδόν προς ένα πιο πράσινο δίκτυο, τα ηλεκτρικά οχήματα και οι ΑΠΕ δημιουργούν έναν αμοιβαίως επωφελή κύκλο ζήτησης.

Τι γίνεται, όμως, με το λίθιο και όλες τις άλλες περιορισμένες πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται στις μπαταρίες; Η BNEF ανέλυσε και αυτές τις αγορές και συμπέρανε ότι δεν υπάρχει ζήτημα. Ως το 2030, οι μπαταρίες θα απαιτούν λιγότερο από το 1% των παγκοσμίων αποθεμάτων λιθίου, νικελίου, μανγκανίου και χαλκού. Θα απαιτούν το 4% των αποθεμάτων κοβαλτίου. Μετά το 2030, οι εξελίξεις στη χημεία θα οδηγήσουν πιθανώς σε νέα υλικά, καθιστώντας τις μπαταρίες ελαφρύτερες, μικρότερες και φθηνότερες.

Παρόλα αυτά, οι πετρελαϊκές αγορές έχουν λόγο να είναι σκεπτικές. Οι κατασκευαστές πρέπει να συνεχίσουν τον αγώνα μείωσης της τιμής των ηλεκτρικών οχημάτων και δεν υπάρχουν ακόμα αρκετοί σταθμοί φόρτισης για μεγάλα ταξίδια. Πολλοί νέοι οδηγοί στην Κίνα και την Ινδία θα συνεχίσουν να επιλέγουν τη βενζίνη και το ντίζελ. Η αυξημένη πετρελαϊκή ζήτηση από τις αναπτυσσόμενες χώρες θα αντισταθμίσει τον αντίκτυπο των ηλεκτρικών οχημάτων, ιδίως αν οι τιμές του αργού υποχωρήσουν στα 20 δολάρια και παραμείνουν εκεί.

Η άλλη άγνωστη μεταβλητή που εξετάζει η BNEF είναι η άνοδος των αυτόνομων οχημάτων και των υπηρεσιών όπως ο Uber και το Lyft, που θα βάλουν στους δρόμους περισσότερα οχήματα με χρήση άνω των 20.000 μιλίων ετησίως. Όσο πιο πολλά μίλια καλύπτει ένα αυτοκίνητο, τόσο πιο οικονομικές γίνονται οι ηλεκτρικές μπαταρίες. Αν οι νέες υπηρεσίες επιτύχουν, θα μπορούσαν να ενισχύσουν το μερίδιο των ηλεκτρικών οχημάτων ως και στο 50% όλων των νέων οχημάτων ως το 2040.

Το μόνο βέβαιο είναι πως όταν έρθει η πετρελαϊκή κρίση, θα είναι μονάχα η αρχή. Κάθε χρόνος μετά από αυτό θα φέρνει περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα στους δρόμους και λιγότερη ζήτηση για πετρέλαιο.