Τέσσερις κωφοί στέλνουν το δικό τους μήνυμα: «Δώστε μας την ευκαιρία να εργαστούμε, μπορούμε»

Ήταν η πρώτη φορά που θα έπαιρνα συνέντευξη από ανθρώπους που είναι κωφοί. Ανθρώπους σχεδόν συνομήλικούς, μορφωμένους, κάποιοι εκ γενετής κωφοί και άλλοι βαρήκοοι που όμως έχουν φωνή και θέλουν να ακουστεί.  Καθ'οδόν, έπιασα τον εαυτό μου να προσπαθεί να θυμηθεί κάποια σύμβολα στην νοηματική που είχα μάθει παλιά. Ήθελα να αισθανθούν οικειότητα μαζί μου και να κάνουμε μια ουσιαστική συζήτηση γύρω από τη ζωή ενός κωφού στην Κύπρο, τις ανάγκες, τις δυσκολίες, τις ανησυχίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και χρήζουν επίλυσης.  Με τη βοήθεια της καλής φίλης Θέκλας Ελευθερίου, δασκάλας νοηματικής, τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο εύκολα. Όταν έφτασα στο καφέ που είχαμε δώσει ραντεβού, ο Πάνος, η Μαρίνα, Θεοδοσία και η Ραφαέλα  ήταν ήδη εκεί. Μαζί τους και η Θέκλα, παιδί κωφών και η ίδια, σε ρόλο διερμηνέα. Από τα πρώτα λεπτά της κουβέντας μας, κατάλαβα πόσο σημαντικό ήταν γι’ αυτούς να μιλήσουν για όλα εκείνα που θέλουν να δουν να αλλάζουν στον τόπο τους κάνοντας την καθημερινότητά τους πιο εύκολη, είτε πρόκειται για μια απλή επίσκεψη στην τράπεζα, μια συνέντευξη για δουλειά ή ένα φλερτ.
 
Μαρίνα: «Θέλω ο κόσμος να μη φοβάται να μας πλησιάσει»

Την αρχή έκανε η 27χρονη Μαρίνα, η οποία σπουδάζει σχέδιο μόδας σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο στη Λευκωσία. Είναι μονογονιός, μητέρα δύο πανέμορφων αγοριών τα οποία είναι επίσης κωφά όπως η ίδια. Η Μαρίνα συνηθίζει να κάνει παρέα με ανθρώπους που είναι κωφοί αφού όπως μου εξηγεί έχουν την ίδια κουλτούρα και βιώματα, ωστόσο έχει και πολλούς φίλους ακούοντες. Μάλιστα, όπως αναφέρει, στο παρελθόν ο σύντροφός της ήταν ακούοντας και δεν υπήρχε οποιοδήποτε πρόβλημα στη σχέση τους αφού είχε την καλή διάθεση να μάθει τη νοηματική γλώσσα.  «Όλοι στην οικογένειά μου είμαστε κωφοί. Έχουμε ένα Σύνδρομο που λέγεται Waardenburg. Χαρακτηριστικό του είναι τα μπλε μάτια, τα άσπρα μαλλιά, η όσφρηση (δεν μυριζόμαστε όπως όλοι) και η κώφωση. Εγώ, η μητέρα μου και τα παιδιά μου έχουμε όλα τα χαρακτηριστικά» μου εξηγεί και συνεχίζει, με την έκφραση του προσώπου της να γίνεται πιο σοβαρή. «Θέλω ο κόσμος να καταλάβει ότι τα κωφά άτομα δεν είναι βλάκες, ούτε το επίπεδό τους είναι πιο χαμηλό απ’ όλους τους υπόλοιπους. Μπορούμε να επικοινωνήσουμε με όλους, απλά με διαφορετικό τρόπο. Οι ακούοντες δεν πρέπει να φοβούνται να επικοινωνήσουν μαζί μας. Υπάρχει τρόπος και να μιλήσουμε και να διασκεδάσουμε, αρκεί να το θέλουμε όλοι. Όταν βρεθώ με ένα ξένο, θα του πω ότι είμαι κωφή. Βλέπω στην έκφραση του προσώπου του ότι φοβάται. Με ρωτά «μιλάς;» Και λέω ναι, μιλώ βλέπω και θέλω να επικοινωνήσω. Θέλω ο κόσμος να μη φοβάται να μας πλησιάσει, να μην κάνει πίσω όταν συναντά κάποιο κωφό. Σκέφτομαι και τα παιδιά μου που θα βγουν αύριο στην κοινωνία. Πάνε και τα δύο σε δημόσια σχολεία όπως τα περισσότερα παιδιά.  Έχουν επαφές με όλα τα παιδιά, επικοινωνούν, προσπαθούν, μαθαίνουν και τα άλλα παιδιά νοηματική βλέποντας τα δικά μου. Στην τάξη έχουν διερμηνέα για να μπορούν να αντιληφθούν το μάθημα. Ο διερμηνέας παρέχεται από το κράτος. Εγώ που φοιτώ σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο, πληρώνω μόνη μου διερμηνέα για να μπορώ να παρακολουθώ.  Αν έχω άμεσα και συνέχεια διερμηνέα μπορώ να καταλάβω όλη την παράδοση. Όταν είμαι μόνη μου στην τάξη είναι δύσκολο διότι πρέπει να είμαι συνεχώς συγκεντρωμένη στα χείλη της καθηγήτριας. H κυβέρνηση θα μπορούσε να ήταν λίγο πιο υποστηρικτική πάνω σ’αυτό. Είναι και λίγοι οι διερμηνείς δυστυχώς και αυτό είναι πρόβλημα. Θέλουμε οι διερμηνείς να γίνουν περισσότεροι και να δουλεύουν και εντός των κρατικών υπηρεσιών» επισημαίνει η Μαρίνα, εκφράζοντας παράλληλα ανησυχία για το επαγγελματικό της μέλλον. «Είναι δύσκολο για τους κωφούς να εργαστούν στην Κύπρο. Δεν δίνουν εύκολα δουλειά σε ανθρώπους που είναι κωφοί διότι φοβούνται την επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό με κάνει να σκέφτομαι ακόμη και το ενδεχόμενο της μετανάστευσης σε μια άλλη χώρα που να δίνει περισσότερες ευκαιρίες σε κωφούς και που υπάρχει ισότητα» καταλήγει.

Θεοδοσία: «Έχεις πρόβλημα ακοής; Δεν είμαι σίγουρος ότι θέλω να σε προσλάβω»

Η Θεοδοσία είναι 25 χρονών και είναι βαρήκοη εκ γενετής.  Αν δε μου το ανέφερε ίσως και να μην το καταλάβαινα αφού συνομιλήσαμε χωρίς διερμηνεία. Γεννήθηκε στη Λευκωσία αλλά ζει και εργάζεται στη Λεμεσό.  «Πάντα ήθελα να γίνω αστυνομικός. Λόγω του ότι είμαι βαρήκοη όμως αυτό δε μπορεί να γίνει διότι δεν πληρώ τα κριτήρια. Αν ζούσα σε κάποια άλλη χώρα ενδεχομένως αυτό να μην αποτελούσε πρόβλημα. Στην Κύπρο δυστυχώς είναι πρόβλημα. Σήμερα εργάζομαι σε ένα πολυκατάστημα στη Λεμεσό.  Γενικά θεωρώ ότι η Λεμεσός δίνει περισσότερες ευκαιρίες για δουλειά, ειδικά σε ανθρώπους με προβλήματα υγείας. Μετακόμισα εκεί μόλις βρήκα την πρώτη μου δουλειά και πλέον ενοικιάζω στην πόλη και εργάζομαι παράλληλα. Ένας βαρήκοος, δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή ενός εργοδότη. Έτυχε για παράδειγμα να μου πουν:  Έχεις πρόβλημα ακοής; Δεν είμαι σίγουρος ότι θέλω να σε προσλάβω στη δουλειά. Πάντα πρέπει να προσπαθώ να πείσω ότι μπορώ να δουλέψω. Είναι πιο δύσκολο να πείσω κάποιον να με προσλάβει στη δουλειά του παρά να φέρω εις πέρας τη δουλειά που θα μου αναθέσει. Από την αρχή είμαι ειλικρινής και εξηγώ το πρόβλημα που αντιμετωπίζω. Όσες φορές το ανέφερα σε εργοδότη δεν με προσέλαβε. Όσες το απέκρυψα πήρα τη δουλειά. Τώρα σε ότι αφορά τους πελάτες, επειδή εργάζομαι σε ταμείο καταστήματος, έχει συμβεί να δυσανασχετήσουν κάποιοι επειδή δεν άκουσα τι με ρώτησαν ή επειδή μιλούσαν πολύ γρήγορα δεν κατάλαβα τι ήθελαν να πουν. Οι περισσότεροι όμως δείχνουν κατανόηση, ειδικά οι ξένοι είναι πάντα πρόθυμοι να επαναλάβουν κάτι που μπορεί να μου είπαν και να μην άκουσα ή να μην κατάλαβα. Αυτό με κάνει να αισθάνομαι καλά. Ωστόσο, το επαγγελματικό μου μέλλον, είναι κάτι που με ανησυχεί όπως ανησυχεί και τους περισσότερους κωφούς στην Κύπρο. Το μήνυμα που θα ήθελα να στείλω είναι ότι οι κωφοί νιώθουμε αδικημένοι από την κοινωνία διότι η ίδια η κοινωνία δεν μας δίνει την ευκαιρία να της δείξουμε ποιοι είμαστε και τι μπορούμε να πετύχουμε. Θέλουμε περισσότερες ευκαιρίες».
 
Ραφαέλλα: «Πήγα στην τράπεζα και δεν κατάφερα να εξυπηρετηθώ επειδή δεν έδειξαν σεβασμό»

Η Ραφαέλλα είναι 22 χρονών και είναι βαρήκοη. Είναι μια κοπέλα γεμάτη ζωντάνια η οποία λατρεύει το χορό και χόμπι της είναι να φτιάχνει  βιντεάκια με την ίδια εν δράσει.  «Φοράω τα ακουστικά μου, βάζω δυνατά την ένταση της μουσικής και πιάνω τους κραδασμούς από το έδαφος»  μου εξηγεί γεμάτη χαρά. «Στην οικογένειά μου είμαι η μόνη που έχω αυτό το πρόβλημα. Δεν είμαι εντελώς κωφή, μπορώ να ακούσω τη φωνή σας όταν υπάρχει απόλυτη ησυχία. Τώρα όμως με τόση φασαρία είναι δύσκολο», μου εξηγεί. «Σπουδάζω γραφικές τέχνες και είμαι στο τελευταίο έτος. Τα τρία τελευταία καλοκαίρια τα έχω περάσει στον Καναδά. Εκεί έψαξα λίγο το θέμα της δουλειάς, όντας κωφή και γνωρίζοντας πόσο δύσκολη είναι η εργοδότηση στη χώρα μου. Πραγματικά δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Εκεί υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για δουλειά. Στη συνείδηση πολλών ανθρώπων εδώ στην Κύπρο οι κωφοί είναι άτομα μη παραγωγικά, που δεν μπορούν να εργαστούν και να προσφέρουν. Αυτό είναι λάθος, είμαστε αρτιμελείς και μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Στο πανεπιστήμιο που φοιτώ δεν ένιωσα ποτέ τον ρατσισμό, οι συμφοιτητές μου είναι πολύ υποστηρικτικοί και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μένα. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή είμαι λίγο μπερδεμένη σε ότι αφορά το επαγγελματικό μου μέλλον. Ανησυχώ για το τι θα κάνω όταν πάω σε μια δουλειά και το πώς θα μου συμπεριφερθούν. Πρόσφατα έκανα την πρακτική μου σε μια διαφημιστική εταιρεία, μου έδωσαν κάτι να κάνω αλλά ένιωθα πως σε σχέση με αυτά που μου ανέθεσαν μπορούσα να κάνω πολύ περισσότερα. Αυτός ήταν και ο λόγος που επέλεξα να φύγω και να ξαναπάω για πρακτική κάπου αλλού το επόμενο εξάμηνο. Κλείνω προς το να φύγω από την Κύπρο έτσι όπως βλέπω τα πράγματα. Πιστεύω πως οι εργοδότες θα πρέπει να δίνουν ευκαιρίες σε κωφά άτομα, να δοκιμάζονται και μετά να απορρίπτονται. Όχι να μας κλείνουν την πόρτα επειδή είμαστε κωφοί, κάτι που κάνουν αρκετοί όπως ακούω από τον περίγυρο μου. Το σημαντικό είναι να υπάρχει σεβασμός και διάθεση για επικοινωνία. Πρόσφατα, είχα τη μητέρα μου άρρωστη και έπρεπε να πάω στην τράπεζα. Τους εξηγούσα τι ήθελα αλλά δεν καταλάμβαναν, τους παρακάλεσα να μου μιλούν αργά για να διαβάζω τα χείλη τους και να συνεννοηθούμε αλλά όλοι βιάζονταν. Στο τέλος θύμωσα γιατί ένιωσα ότι δεν υπήρχε σεβασμός και έφυγα. Πήγα σπίτι και είπα στη μητέρα μου ότι δυστυχώς δεν έγινε η δουλειά μας. Σκεφτόμουν όμως συνεχώς τι άλλο έπρεπε να κάνω και γιατί δεν έδειξαν περισσότερη προθυμία να με καταλάβουν και να με εξυπηρετήσουν όπως όλους τους πελάτες. Αυτό που πρέπει όλοι οι άνθρωποι να καταλάβουν είναι ότι είμαστε ίσοι με τη μόνη διαφορά ότι εμείς δεν ακούμε. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί καμία ρατσιστική συμπεριφορά».
  
Πάνος: Μπορούμε να προσφέρουμε πολλά, αρκεί να μας δοθεί η ευκαιρία και η εμπιστοσύνη

Ο Πάνος είναι 28 χρονών, βαρήκοος με κοχλιακό εμφύτευμα και είναι ο Πρόεδρος του Κέντρου Νεότητας Ατόμων με απώλεια ακοής από 16 μέχρι 35 ετών. «Γεννήθηκα πρόωρα, μόλις έξι μηνών, κάποιες επιπλοκές στη γέννα είχαν ως αποτέλεσμα να γεννηθώ βαρήκοος. Στο δημοτικό, όταν έβαλα τα πρώτα μου ακουστικά, τα πέταγα γιατί τα παιδιά δεν με κάνανε παρέα. Με τον καιρό όμως, με τη βοήθεια της οικογένειας και των δασκάλων μου απέκτησα πολλούς φίλους τους οποίους έχω μέχρι σήμερα. Σπούδασα στην Κύπρο διοίκηση επιχειρήσεων και ακολούθως  έκανα μεταπτυχιακό στη διοίκηση του περιβάλλοντος και την κοινωνική εταιρική ευθύνη στο Πανεπιστήμιο York στην Αγγλία. Δυστυχώς αυτή τη στιγμή είναι άνεργος. Στην Αγγλία είχα την ευκαιρία να εργαστώ για κάποιο διάστημα και πραγματικά η διαφορά στον τρόπο αντιμετώπισης κωφών ατόμων στο χώρο εργασίας είναι μεγάλη. Έχω εργαστεί εθελοντικά σε κάποιους οργανισμούς στην Κύπρο ενώ δούλεψα και με το πρόγραμμα της ΑΝΑΔ για λίγο. Ωστόσο κάτι πιο μόνιμο δεν έχω βρει και πιστεύω πως σε μεγάλο βαθμό ευθύνεται ο φόβος και η άγνοια των εργοδοτών γύρω από όλα όσα μπορούν να προσφέρουν τα κωφά άτομα. Αξίζει και πρέπει να δίνουν ευκαιρίες σε κωφά άτομα αλλά και να βρουν τους σωστούς μηχανισμούς έτσι ώστε να μας στηρίξουν και να μας δείξουν εμπιστοσύνη χωρίς να υποτιμούν τις δυνατότητές μας. Η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι αλματώδης, αυτό μπορεί να λειτουργήσει υπέρ μας, έτσι ώστε να βάλει σε ένα νέο πλαίσιο το θέμα των προσλήψεων. Θέλω και μπορώ να εργαστώ ακόμη και σε κάτι που δεν είναι σχετικό με τον τομέα μου. Στις καθημερινές μου συναναστροφές, αισθάνομαι πολλές φορές την αμηχανία του κόσμου που με βλέπει στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει μαζί μου. Το κοχλιακό εμφύτευμα που έβαλα δουλεύει πολύ διαφορετικά από το ακουστικό. Αν και μετά την εγχείρηση ο ασθενής δεν ακούει πολύ καθαρά, η ακοή με τον καιρό βελτιώνεται. Αρχικά δυσκολευόμουν να επικοινωνήσω και αυτό μου έριχνε τη αυτοπεποίθηση. Πλέον όμως έχω περισσότερο θάρρος όχι μόνο να διεκδικήσω μια δουλειά αλλά και μια κοπέλα.  Είναι σημαντικό εμείς οι νέοι κωφοί να είμαστε ενωμένοι. Θέλουμε να βρούμε κι άλλους ανθρώπους που είναι κωφοί, να κάνουμε παρέα αλλά και να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας στην κοινωνία. Αυτός ήταν και ο κυριότερος λόγος της δημιουργίας του Κέντρου Νεότητας του οποίου αυτή τη στιγμή είμαι πρόεδρος. Έχουμε λάβει μέρος σε πολλές δράσεις και προγραμματίζουμε κι άλλες εκδηλώσεις έτσι ώστε να μας δει ο κόσμος, και να συνειδητοποιήσει ότι κι εμείς μπορούμε να πετύχουμε πολλά πράγματα. Μέσω της σελίδας μας στο facebook όποιος θέλει μπορεί να μάθει περισσότερα για μας. Μέχρι στιγμής η ομάδα μας αριθμεί μόλις 50 μέλη αλλά εμείς δεν τα παρατάμε, συνεχίζουμε δυναμικά για να ανοίξουμε το δρόμο και σε άλλους κωφούς».
 
Όλοι τους, τόνισαν πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη του Κέντρου Νεότητας Ατόμων με απώλεια ακοής προσκαλώντας όσους το επιθυμούν να γίνουν μέλη αυτής της οικογένειας που προσπαθεί να κάνει τον κόσμο να δει τους κωφούς με περισσότερο σεβασμό και αγάπη. Το νόημα αυτής της λέξης σημαίνει πολλά για εκείνους. Γι’ αυτό και η συνέντευξή μας δε θα μπορούσε να τελειώσει με κάτι άλλο, εκτός από τη λέξη ΑΓΑΠΗ στη νοηματική γλώσσα.