Ποιος αποφασίζει για το αθώος ή ένοχος;

Κάθε Κακουργιοδικείο απαρτίζεται από 3 Δικαστές ήτοι, ένα Πρόεδρο Επαρχιακού Δικαστηρίου και δύο Ανώτερους Επαρχιακούς Δικαστές ή ένα Πρόεδρο Επαρχιακού Δικαστηρίου και δύο Επαρχιακούς Δικαστές, ή ένα Πρόεδρο Επαρχιακού Δικαστηρίου, ένα Ανώτερο Επαρχιακό Δικαστή και ένα Επαρχιακό Δικαστή. Σε περίπτωση διαφωνίας οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία. Δεν υπάρχουν ένορκοι.
Στο Κακουργιοδικείο υπηρετούν δικαστές των Επαρχιακών Δικαστηρίων οι οποίοι ορίζονται για τον σκοπό αυτό από το Ανώτατο Δικαστήριο. Ο κατηγορούμενος και η κατηγορούσα αρχή έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο εναντίον της καταδίκης, της αθώωσης ή της ποινής. 
 
Μικτά Ορκωτά
Κακουργιοδικεία Μικτά, όπως αυτά που ισχύουν στον Ελλαδικό χώρο, και που η απόφαση λαμβάνεται τόσο από δικαστές, όσο και από αριθμό ενόρκων (λαικούς).
Τα ΜΟΔ αντικατέστησαν το 1967 τα παλαιότερα Κακουργοδικεία, τα οποία ήταν αμιγώς λαϊκά δικαστήρια.
Τα σημερινά ΜΟΔ εκδικάζουν κακουργήματα σε πρώτο βαθμό, συγκροτούνται από τρεις τακτικούς δικαστές και τέσσερις ενόρκους (λαϊκούς δικαστές). Κατά το Σύνταγμα είναι το κατ’ εξοχήν αρμόδιο δικαστήριο να δικάζει κακουργήματα, ωστόσο κάποια κακουργήματα -κυρίως κατά της περιουσίας και της ιδιοκτησίας- έχουν υπαχθεί στη δικαιοδοσία των Τριμελών Εφετείων, με το σκεπτικό ότι οι λαϊκοί δικαστές δεν είναι πάντα σε θέση να εκφέρουν κρίση σε δύσκολα νομικά ζητήματα. Άλλωστε το ελληνικό Σύνταγμα (άρ. 97 παρ. 2) επιτρέπει αυτήν την υπαγωγή, καθώς και την υπαγωγή και νέων κακουργημάτων στη δικαιοδοσία του Εφετείου.

Οι ένορκοι κληρώνονται από κατάλογο που καταρτίζεται κάθε χρόνο από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών του κάθε Πρωτοδικείου. Ικανοί να είναι ένορκοι στο ΜΟΔ είναι οι Έλληνες πολίτες και των δύο φύλων που κατοικούν ή διαμένουν μόνιμα στην έδρα του πρωτοδικείου όπου συγκροτείται το ΜΟΔ, είναι μεταξύ 30 και 70 ετών, έχουν τουλάχιστον απολυτήριο από τη στοιχειώδη εκπαίδευση και δεν έχουν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα. Η απόφαση για την αθωότητα ή την ενοχή του κατηγορουμένου λαμβάνεται κατά πλειοψηφία· η κάθε ψήφος λαϊκού και τακτικού δικαστή έχει ίση βαρύτητα.
 
Αμιγώς ορκωτά
Στην τρίτη κατηγορία περιλαμβάνονται εκείνα τα κακουργιοδικεία που η απόφαση για ενοχή ή όχι του κατηγορουμένου λαμβάνεται αμιγώς από ενόρκους (απλούς πολίτες που έχουν κληθεί να υπηρετήσουν γι αυτό το σκοπό).
Στα αμιγή ορκωτά δικαστήρια ο επαγγελματίας δικαστής απλώς προεδρεύει και διευθύνει τη συνεδρίαση, δίνει οδηγίες στους ενόρκους και ενδεχομένως αποφασίζει για δικονομικά ζητήματα (ζητήματα διαδικασίας).

Ο θεσμός του ενόρκου συνηθίζεται στις ΗΠΑ. Αν και συνήθως ανά τον κόσμο οι ένορκοι συμμετέχουν κυρίως σε ποινικά δικαστήρια, σε ορισμένες όμως χώρες όπως οι ΗΠΑ οι ένορκοι δικάζουν και αστικές υποθέσεις. Η δίκη μάλιστα ενώπιον αμιγούς ορκωτού δικαστηρίου αποτελεί και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα των Αμερικανών πολιτών. Το αμερικανικό Σύνταγμα κατοχυρώνει στην 7η τροποποίηση (7th Amendment) το δικαίωμα, ιδιωτικές διαφορές που διέπονται από το common law και υπάγονται στη δικαιοδοσία των ομοσπονδιακών δικαστηρίων να εκδικάζονται από δικαστήρια ενόρκων.
 
Και δεύτερο Μόνιμο Κακουργιοδικείο στη Λευκωσία
Στο μεταξύ, η αύξηση του αριθμού των ποινικών υποθέσεων οδήγησε στην απόφαση της συγκρότησης και δεύτερου Μόνιμου Κακουργιοδικείου, το οποίο θα λειτουργεί στην επαρχία Λευκωσίας από 10 Σεπτεμβρίου, μετά και από απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
 
Το νέο τριμελές Κακουργιοδικείο θα απαρτίζεται από τους δικαστές Έλενα Εφραίμ (Πρόεδρος), Νίκο Γερολέμου (μέλος) και Στέλλα Χριστοδουλίδου- Μέσσιου (μέλος).
 
Το Ανώτατο Δικαστήριο ανακοίνωσε επίσης τη νέα σύνθεση του υφιστάμενου Κακουργιοδικείου Λευκωσίας. Ως νέα μέλη ορίστηκαν οι δικαστές Λεωνίδας Καλογήρου (Πρόεδρος), Σταύρος Σταύρου (μέλος) και Εύη Αντωνίου (μέλος).
 
Σημειώνεται ότι παρά το γεγονός ότι η σύνθεση του σημερινού Κακουργιοδικείο, το οποίο απαρτίζεται από τους δικαστές Λένα Δημητριάδου-Ανδρέου (Πρόεδρος), Χαράλαμπο Χαραλάμπους (μέλος) και Μαρίνα Παπαδοπούλου (μέλος), τερματίζεται στις 9 Σεπτεμβρίου, εντούτοις θα εξακολουθήσει να υφίσταται μέχρι τη διεκπεραίωση όλων των υποθέσεων που βρίσκονται ενώπιον της.
 
Επί του παρόντος, πάντως, σύμφωνα με τις πληροφορίες που λήφθηκαν από την επίσημη ιστοσελίδα του Ανωτάτου Δικαστηρίου, λειτουργούν στη Δημοκρατία πέντε Κακουργιοδικεία με έδρα τη Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Πάφο:

1. Κακουργιοδικείο 1 που συνεδριάζει στη Λευκωσία από 10/09/2016
1. Λ. Καλογήρου, Π.Ε.Δ.
2. Στ. Σταύρου, Α.Ε.Δ.
3. Ε. Αντωνίου, Ε.Δ.
 
2. Κακουργιοδικείο 2 που συνεδριάζει στη Λευκωσία από 10/09/2016 
1. Ε. Εφραίμ, Π.Ε.Δ.
2. Ν. Γερολέμου, Α.Ε.Δ.
3. Στ. Χριστοδουλίδου - Μέσσιου, Ε.Δ.
 
3. Κακουργιοδικείο που συνεδριάζει στη Λεμεσό από 10/09/2015
1. T. Καρακάννα, Π.Ε.Δ.
2. Α. Κονής, Α.Ε.Δ.
3. Τ. Κατσικίδης, Ε.Δ.
 
4. Κακουργιοδικείο που συνεδριάζει στη Λάρνακα-Αμμόχωστο από 10/09/2015
Στ. Χατζηγιάννη Χριστοδούλου, Π.Ε.Δ.
Μ. Αμπίζας, Α.Ε.Δ.
Αλ. Λυκούργου, Ε.Δ.
 
5. Κακουργιοδικείο που συνεδριάζει στην Πάφο από 10/9/2015
1. Α. Δαυίδ, Π.Ε.Δ.
2. Δ. Κίτσιος, Α.Ε.Δ.
3. Κ. Σατολιάς, Ε.Δ.