Άγιος Αλέξανδρος: Ονομαστός για την αρετή του

Ανήκουν στην κατηγορία ονομάτων που αναμφίβολα αποπνέουν μια μεγαλοπρέπεια. Ο λόγος, για τον Αλέξανδρο και την Αλεξάνδρα που έχουν σήμερα την ονομαστική τους γιορτή και σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πληθυσμού που διεξήχθη στην Κύπρο, αν και δεν συγκαταλέγονται στα συνηθισμένα ονόματα, ολοένα και περισσότερος κόσμος τα επιλέγει για τα παιδιά του.

Ο Αλέξανδρος καταγόταν από την Καλαβρία της Ιταλίας και από μικρός αφιερώθηκε στο Θεό. Το 314 διαδέχθηκε τον Μητροφάνη στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως και το 325 ήταν ένας από τους 318 Πατέρες της Εκκλησίας, που έλαβαν μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας για την καταδίκη της αίρεσης του Αρείου.

Ο Άγιος Αλέξανδρος απεβίωσε ειρηνικά το 337 σε έ ἡλικία 98 ἐτῶν, ἐνῶ εἶχε συμπληρώσει εἰκοσιτρία χρόνια στή διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ήταν ονομαστός για την αρετή του. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 30 Αυγούστου. 

Το όνομα ετυμολογείται από τη ρίζα του ρήματος αλέξω, που σημαίνει απωθώ, προστατεύω, αποκρούω (εξ ου και πολλές παράγωγες λέξεις όπως άλεξις = βοήθεια) απαντάται και στις λέξεις αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξικέραυνο κλπ. και το όνομα ανήρ (ανδρός), της Αρχαίας Ελληνικής, και κατά συνέπεια σημαίνει "ο που απωθεί βίαια τους άνδρες(=εχθρούς)" άρα ο πολύ γενναίος και ισχυρός πολεμιστής.

Τά πρῶτα χρόνια
Ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος γεννήθηκε περί τό 240. Ὡς ἐκ τούτου, ἔζησε σέ παιδική ἤ νεανική ἡλικία τούς τελευταίους μεγάλους διωγμούς κατά τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τούς αὐτοκράτορες Δέκιο (250) καί Βαλεριανό (257-260) καί σέ ὥριμη ἡλικία τούς διωγμούς τοῦ Διοκλητιανοῦ (303-305) καί τοῦ Γαλέριου Μαξιμιανοῦ (305-311). Τά χαρίσματα καί ἡ εὐσέβεια τοῦ ἁγίου ἀνεδείχθηκαν κατά τή διάρκεια τῶν ἐργασιῶν τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί γενικότερα στόν ἀγώνα κατά τῆς ἀρειανικῆς αἱρέσεως. Ἀμέσως μετά τήν ὁλοκλήρωση τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου καί τήν ἐπικράτηση τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἐπέστρεψε στήν Πόλη, γιά νά ἀναγγείλει στόν γέροντα ἐπίσκοπο Μητροφάνη τά καλά νέα καί στή συ­νέχεια χωρίς καθυστέρηση, ὁ ἀκούραστος ἐργάτης τοῦ Εὐαγγελίου, σύμφωνα μέ σχετική ἀπόφαση τῆς Συνοδοῦ, ξεκίνησε παρά τήν ἤδη προχω­ρημένη ἡλικία του, γιά περιοδεία στή Θράκη καί τό Ἰλλυρικό (τή σημερινή Σερβία καί Ἀλβανία) μέ σκοπό νά κάνει γνωστή σ' ὅλους τούς χριστιανούς τήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου νά στηρίξει τούς ὀρθοδόξους μεταφέροντας στούς ἐπισκόπους ὅλων τῶν πόλεων «τά διαπεμφθέντα συνο­δικά γράμματα καί τήν ἔκθεσιν τῆς Ἁγίας Ὀρθόδοξου Πίστεως». Μαζί του εἶχε ἀκόλουθο καί βοηθό τό νεαρό ἀναγνώστη Παῦλο, ὁ ὁποῖος στό μέλλον μέ τή σειρά του θά τόν διαδεχόταν στόν ἐπισκοπικό θρόνο.

 Ἡ ἁπλότητα τοῦ ἤθους του
Ὁ ἱστορικός Σωζόμενος περισώζει ἕνα περιστατικο σχετικό μέ τήν ἁπλότητα τῆς πίστεως τοῦ ἁγίου Ἀλεξάνδρου. Τήν ἐποχή τοῦ κτισίματος τῆς νέας πρωτεύουσας, τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πολλοί εἰδωλολάτρες φιλόσοφοι μέ παραστάσεις τους πρός τόν Μέγα Κωνσταντῖνο προσπαθοῦσαν νά τόν ἐπηρεάσουν κατά τῆς νέας θρησκείας, ἡ ὁποία, ὅπως ἔλεγαν, ἦταν πολύ ἁπλοϊκή σέ σύγκριση μέ τήν εἰδωλολατρική θρησκεία καί τή φιλοσοφία πού εἶχε ἀναπτυχθεῖ ἀπό τούς Ἕλληνες. Διοργάνωναν λοιπόν συναντήσεις ἐνώπιον τοῦ βασιλέως μεταξύ Ἑλλήνων φιλοσόφων καί χριστιανῶν θεολόγων, κατά τίς ὁποῖες ἐξέθεταν τίς θέσεις τους καί ἀνέπτυσσαν τά ἐπιχειρήματά τους. Σέ μιά τέτοια συνάντηση εἶχε κληθεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος. Ὁ Ἅγιος φημιζόταν τόσο γιά τή διαλεκτική του δεινότητα, ὅσο καί γιά τό χριστιανικό του ἦθος, τόν ἄμεμπτο βίο του καί τή διαρκή φροντίδα τῆς Ἐκκλησίας. Δέν θεώρησε ὅμως σωστό νά ἀρνηθεῖ τήν πρόσκληση καί παρευρέθηκε στή συνάντηση πιστεύοντας ὅτι θά προσέφερε ὅ,τι καλύτερο εἶχε. Ὅταν λοιπόν σηκώθηκε κάποιος φιλοσοφος νά μιλήσει, πρῶτος ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος τοῦ εἶπε: «Ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτάττω σοι μή λαλεῖν» καί πράγματι τό στόμα τοῦ φιλοσόφου σφραγίστηκε καί δέν μπόρεσε νά μιλήσει, γεγονός πού ἐξέπληξε τούς παρισταμένους. Σημειώνει μάλιστα ὁ ἱστορικός ὅτι εἶναι πολύ πιό θαυμαστό νά κλείνεις τό στόμα ἑνός ἀνθρώπου παρά νά κάνεις μέ τά διάφορα ὑλικά ἀντικείμενα τίς μαγγανεῖες καί τις ταχυδακτυλουργίες πού ἐπεδείκνυαν κάποιοι ἀπό τούς εἰδωλολάτρες. Σέ μιά ἄλλη τέτοια συναντήση ἕνας γέροντας ὁμολογητής τῆς χριστιανικῆς πίστεως, δηλαδή χριστιανός πού φυλακίστηκε καί βασανίστηκε γιά τήν πίστη του χωρίς ὅμως τό μαρτύριό του νά καταλήξει στό θάνατο, κατέπληξε τούς πάντες καί προσείλκυσε στή χριστιανική πίστη ἕνα δεινό φιλόσοφο μέ τήν ἁπλότητα τοῦ ἤθους του καί τήν παρρησία τῆς ὁμολογίας του.