Ποιος ή ποια θα διαδεχθεί τον Μπαν Κι Μουν;

 Σε μια περίοδο που η αξιοπιστία του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών αμφισβητείται έντονα, πέντε άνδρες και πέντε γυναίκες διεκδικούν αυτή τη στιγμή τη θέση του νέου Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ που θα αναλάβει καθήκοντα τον Ιανουάριο του 2017.  Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως το σημαντικό αυτό αξίωμα θα πρέπει να αναλάβει ένα πρόσωπο από την Ανατολική Ευρώπη, τη μόνη περιοχή του κόσμου που μέχρι σήμερα δεν έχει αναδείξει Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Αρκετοί όμως είναι και εκείνοι που επιθυμούν να αναλάβει το αξίωμα μια γυναίκα- ανάμεσά τους και ο νυν γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν-  κάτι δίχως προηγούμενο, αφού οι οκτώ Γενικοί Γραμματείς μέχρι σήμερα ήταν όλοι άνδρες. Ωστόσο, τον τελικό λόγο θα έχει το σώμα των 15 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι δεκαπέντε πρεσβευτές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ξεκίνησαν τη μακρά διαδικασία επιλογής του διαδόχου του Μπαν Κι Μουν στον θώκο του Γενικού Γραμματέα.

Μπαν Κι Μουν: «Μια γυναίκα θα πρέπει να με αντικαταστήσει»

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Μπαν Κι Μουν έχει εκφράσει δημόσια την επιθυμία, να τον διαδεχθεί μια γυναίκα λέγοντας χαρακτηριστικά πως «Μια γυναίκα θα πρέπει να με αντικαταστήσει, «τώρα είναι η ώρα» για μια γυναίκα στο αξίωμα αυτό. Έχουμε τόσες ξεχωριστές γυναίκες σε ηγετικές θέσεις κυβερνήσεων και οργανισμών. Δεν υπάρχει λόγος να μη συμβεί αυτό και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Έχουμε διακεκριμένες υποψήφιες για τη θέση, γυναίκες που κατέχουν νευραλγικές θέσεις στις κυβερνήσεις των χωρών τους ή σε διεθνείς οργανισμούς και θα μπορούσαν κάλλιστα να ηγηθούν του ΟΗΕ». Αν όντως διαδεχθεί τον Μπαν Κι Μουν μια γυναίκα, θα είναι η πρώτη φορά στα 70 χρόνια ιστορίας του ΟΗΕ που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τον λόγο όμως, δεν έχει ο ίδιος.

Πιέζουν να είναι ανατολικοευρωπαίος

Παραδοσιακά, ο Γενικός Γραμματέας είθισται να επιλέγεται με τη σειρά από κάθε μια από τις περιοχές του κόσμου. Εκπρόσωποι της Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της δυτικής Ευρώπης έχουν ήδη τοποθετηθεί στο αξίωμα αυτό. Έτσι, οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης - συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας - πιέζουν έτσι ώστε ο επόμενος ΓΓ του ΟΗΕ να είναι ανατολικοευρωπαίος. Η Βουλγάρα Ιρίνα Μπόκοβα, γενική διευθύντρια της UNESCO, ο πρώην πρόεδρος της Σλοβενίας Ντανίλο Τουρκ και ο υπουργός Εξωτερικών της Σλοβακίας Μίροσλαβ Λάιτσακ είναι ανάμεσα στους οκτώ ανατολικοευρωπαίους υποψήφιους. Παραδοσιακά η θέση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ δίδεται σε ανθρώπους από διαφορετικές ηπείρους. Έχουν υπάρξει γενικοί γραμματείς από την Αφρική, την Ασία, τη Λατινική Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη. Δεν έχει υπάρξει όμως ποτέ από την Ανατολική Ευρώπη και αυτό το επιχείρημα υποστηρίζει η Ρωσία και άλλοι όσοι θέλουν να κερδίσει η επικεφαλής της Unesco, την Irina Bokova από τη Βουλγαρία.
Αντίθετα οι Ηνωμένες πολιτείες θέλουν να εκλεχθεί η Susana Malcorra, η υπουργός εξωτερικών της Αργεντινής.

Η διαδικασία εκλογής

Κατά τη διαδικασία κάθε πρεσβευτής, συνοδευόμενος από μόνο έναν διπλωμάτη για να περιοριστούν οι διαρροές, θα τοποθετηθεί για κάθε υποψηφιότητα υποδεικνύοντας εάν την «ενθαρρύνει», την «αποθαρρύνει» ή «δεν έχει γνώμη» για αυτή. Όπως εξήγησε ο Ράικροφτ, έτσι σταδιακά θα μειωθούν οι υποψηφιότητες σε έναν λογικό αριθμό και θα κληθούν αυτοί που δεν έχουν πιθανότητες να εγκαταλείψουν την κούρσα.
Η τελική επιλογή του Συμβουλίου Ασφαλείας, στην οποία θα βαρύνει η γνώμη των πέντε κρατών-μονίμων μελών του (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κίνα) θα πρέπει κατόπιν να εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Ψήφο στις γυναίκες

Τα τελευταία χρόνια οι γυναίκες έφτασαν να καταλάβουν για πρώτη φορά το 24,6% των πλέον υψηλόβαθμων θέσεων του οργανισμού ενώ από πέρσι άρχισε η παγκόσμια εκστρατεία “Γυναίκα Γενική Γραμματέας”, πρωτοβουλία της καθηγήτριας του Γέιλ, Τζιν Κράσνο. “Τώρα είναι η στιγμή. Είχαμε έως τώρα οκτώ άντρες και ένατος άνθρωπος σε αυτό το αξίωμα πρέπει να είναι μια γυναίκα”.
Όπως επισημαίνει η πρόεδρος της Οργάνωσης “Ισότητα Τώρα”, Τζέσικα Νιούγερθ, “Πάντα υπήρχαν γυναίκες με τα προσόντα γι’αυτό το αξίωμα, αλλά τώρα υπάρχουν κάποιες που το διεκδικούν επί ίσοις όροις. Νομίζω ότι ήρθε η στιγμή να έχουμε μια γενική γραμματέα”.
Παραφράζοντας μια βιβλική ρήση, ένας διπλωμάτης, όταν απέτυχε η απόπειρα της πρώην πρόεδρου της Λετονίας Βάιρα Βίκε-Φραϊμπέργκα, μόνης γυναίκας που το 2006 διεκδίκησε τη θέση γενικής γραμματέως του ΟΗΕ, είχε πει πως  «Είναι ευκολότερο μια καμήλα να περάσει από το μάτι μιας βελόνας παρά να γίνει μια γυναίκα Γ.Γ. του ΟΗΕ».
 
Τα φαβορί

Στα δύο προκαταρκτικά ανεπίσημα «δημοψηφίσματα» στο Συμβούλιο Ασφαλείας, «φαβορί» φαίνεται να είναι ο πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Γκουτιέρες με την Βουλγάρα Ιρίνα Μπόκοβα - την επικεφαλής της UNESCO - να ακολουθεί. Ανάμεσα στους επικρατέστερους υποψήφιους, σύμφωνα με τα ως τώρα προγνωστικά, είναι επίσης η υπουργός Εξωτερικών της Αργεντινής Σουσάνα Μαλκόρα και η πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Χέλεν Κλαρκ.


Το προφίλ του επόμενου επικεφαλής του ΟΗΕ

Ο επόμενος επικεφαλής του ΟΗΕ θα πρέπει να διαθέτει μεγάλες ηγετικές ικανότητες, μεγάλη επάρκεια στη διαχείριση και να είναι προσηλωμένος στη δικαιοσύνη και στις αρχές των Ηνωμένων Εθνών. Θα κληθεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η τρομοκρατία και η κλιματική αλλαγή.  Ο Γάλλος πρεσβευτής Φρανσουά Ντελάτρ συνέκρινε την επιλογή του επόμενου ΓΓ του ΟΗΕ με αυτή του Πάπα. «Είναι ουσιώδες να επιλεγεί ο καλύτερος δυνατός γενικός γραμματέας, είτε είναι άνδρας είτε είναι γυναίκα».  Ο Βρετανός ομόλογός του Μάθιου Ράικροφτ κάλεσε να αναδειχθεί ένας «ισχυρός Γενικός Γραμματέας», ή μάλλον μια «ισχυρή Γενική Γραμματέας», αφού όπως τόνισε «είναι καιρός μια γυναίκα» να αναλάβει το αξίωμα.