Μαρτυρία αιχμαλώτου 1974: "Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έθαψαν ζωντανούς Ελληνοκύπριους"

Διαβάζοντας τη συγκλονιστική μαρτυρία που δημοσίευσε  η εφημερίδα «Αφρίκα» και τη φρικιαστική αποκάλυψη αυτόπτη μάρτυρα στον Τουρκοκύπριο δημοσιογράφο Σενέρ Λεβέντ, ότι Toύρκοι στρατιώτες έθαψαν ζωντανούς Ελληνοκύπριους αιχμάλωτους σε ποταμό των Αδάνων το 1974, ο πρώτος άνθρωπος που έφερα στο μυαλό μου ήταν ο πατέρας μου.  Τον θυμάμαι από παιδί να περιγράφει εμπειρίες από την αιχμαλωσία του. Η Τουρκική εισβολή αποτελεί το πιο επώδυνο κεφάλαιο της ζωής του. Ήταν 22 χρονών όταν πιάστηκε αιχμάλωτος, δεκαπενταύγουστο του 1974.  Είδε, έζησε και έχουν χαραχθεί στη μνήμη του πολλά απ΄εκείνα τα τραγικά γεγονότα . Οι νέες αποκαλύψεις για τα εγκλήματα του Τουρκικού στρατού, ξύνουν  πληγές που δεν έκλεισαν ποτέ.  

«Και αυτούς να τους μεταφέρουμε στα Άδανα, θα κάνουμε ό,τι κάναμε και στους άλλους. Τους άλλους, τους μεταφέραμε, τους δέσαμε τα χέρια και τα πόδια και ζωντανούς τους θάψαμε, κοντά σε ένα ποταμό εκεί. Δεν ξοδέψαμε καμία σφαίρα. Επειδή τους θάψαμε στην όχθη, το ποτάμι με το πέρασμα του χρόνου θα τους σκεπάσει και θα τους παρασύρει. Δεν θα μπορούν να βρουν τα ίχνη τους». Τι σκέφτηκες όταν διάβασες αυτή την μαρτυρία;

Δεν μπορώ καν να διανοηθώ ότι έθαψαν ζωντανούς αιχμαλώτους.  Δεν το αποκλείω, μα μου είναι δύσκολο να το πιστέψω. Να τους εκτέλεσαν ναι, να τους έθαψαν ζωντανούς είναι πολύ ακραίο. Έζησα από πρώτο χέρι τις βιαιοπραγίες των Τούρκων. Εκτέλεσαν εν ψυχρώ πολλούς ανθρώπους, ανάμεσά τους και πολλούς συγχωριανούς μας από το Νέο Χωριό της Κυθρέας. Είδα να ξυλοκοπούν και να κακομεταχειρίζονται ανθρώπους που όσο ικέτευσαν για έλεος, τόσο πιο σκληροί γίνονταν οι Τούρκοι μαζί τους. Το να έθαψαν όμως αιχμαλώτους ζωντανούς είναι πολύ ακραίο.

Τι θυμάσαι απ’ εκείνο τον δεκαπενταύγουστο του 1974 και μετά;

Ήμουν 22 χρονών όταν μ’ έπιασαν αιχμάλωτο. Ήμουν έφεδρος. Μας μετέφεραν στο Γκαράζ του Παυλίδη κοντά στη Λευκωσία και απ’ εκεί στην Κερύνεια όπου στη συνέχεια επιβιβαστήκαμε όπως όπως στο πλοίο με προορισμό το λιμάνι της Μερσίνας. Όταν φτάσαμε εκεί, μας έβαλαν μέσα σε κάτι μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα Βedford,  και από εκεί ξεκινήσαμε για τις φυλακές των Αδάνων . Η ατμόσφαιρα που επικρατούσε ήταν τρομακτική. Ήθελαν να μας λιντσάρουν οι Τούρκοι. Μας έβριζαν. Στην ανάκριση, θυμάμαι, ένας Τούρκος στρατιώτης πήρε από την τσέπη μου το χαρτάκι που μου είχε δώσει ο Ερυθρός Σταυρός πριν φύγουμε. Έγραφε "Παναγιώτης Κούννου" και κάποια στοιχεία μου. Το είδε και μετά το έσκισε.

Πόσοι αιχμάλωτοι ήσασταν εκεί;

Εκατοντάδες. Δεν μπορώ τώρα να υπολογίσω. Στις φυλακές στα Άδανα είδα και Ελληνοκύπριους που είχαν μεταφερθεί πολύ πριν από εμάς στα Άδανα. Κάποιοι ήταν πληγωμένοι, τραυματισμένοι στο κεφάλι. Εκεί είδα και γνωστούς μου που δεν ήξερα ότι βρίσκονταν στα Άδανα. Άκουγα που έλεγαν ότι κάποιοι αιχμάλωτοι ξυλοκοπήθηκαν άγρια με ζωστήρες. Κάποια στιγμή, μας συγκέντρωσαν όλους σε ένα χώρο και ένας Τούρκος αξιωματικός άρχισε να μας μιλά. Με τα λίγα τούρκικα που ήξερα, κατάλαβα ότι μας είπε: «Λυπάμαι που βρίσκεστε σε αυτή την κατάσταση. Σκεφτείτε όμως τι έκαναν οι δικοί σας στην Τόχνη και την Αλόα στους δικούς μας.

Πότε φύγατε από τα Άδανα;

Στα Άδανα μείναμε δύο μέρες. Μετά μας χώρισαν σε ομάδες, μας έδεσαν τα χέρια και μας έβαλαν σε μεγάλα λεωφορεία.  Κάποιοι μεταφέρθηκαν στις φυλακές στην Αμάσεια του Πόντου και άλλοι στην Αντίγιαμα, νοτιοανατολικά της Τουρκίας. Εγώ ήμουν ανάμεσα σε αυτούς που πήγαν στην Αμάσεια. Το ταξίδι με τα λεωφορεία ήταν ατέλειωτο. Η διαδρομή ήταν πολύ μεγάλη και μεις με τα χέρια δεμένα. Τα μάτια όχι. Σε μερικούς μόνο τα είχαν κλείσει.  Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, κάναμε στάση για να πάνε κάποιοι τουαλέτα. Οι εικόνες ήταν τριτοκοσμικές. Θυμάμαι μια πινακίδα που έγραφε «Ankara» 480 χιλιόμετρα». Πολλοί ήταν εκείνοι που δέχθηκαν άγριες επιθέσεις από φανατισμένους Τούρκους. Θυμάμαι Ελληνοκύπριους να εκλιπαρούν για τη ζωή τους μη ξέροντας ποια θα ήταν η τύχη μας. Πολλοί από τον φόβο τους ουρούσαν επάνω τους και άλλοι δεν μπορούσαν ούτε αυτό να κάνουν έχοντας το πιστόλι από πάνω τους. Κάποιοι φορούσαν μπλούζες με τον Ετζεβίτ να μοιράζει την Κύπρο. Θυμάμαι έντονα την εικόνα ενός Τούρκου στρατιώτη να τραβά τα γένια ενός ιερέα μέσα στο λεωφορείο. Πήγε να χτυπήσει και μένα μετά και του φώναξε κάποιος στα Τούρκικα να με αφήσει γιατί ήμουν μικρός.  Ώσπου κάποια στιγμή φτάσαμε στην Αμάσεια.

Πώς ήταν η ζωή εκεί;

Για δυόμιση μήνες, βιώσαμε τεράστιο ψυχολογικό πόλεμο στις φυλακές. Οι Τούρκοι στρατιώτες υπάκουαν τυφλά τους αξιωματικούς τους. Μας απειλούσαν ότι θα μας σκοτώσουν όλους. Η έκταση των φυλακών ήταν τεράστια. Το φαγητό ελάχιστο. Ένα ζουμί με γεύση βοδινού, φακές, λίγες ελιές. Πολλές μέρες χωρίς καν ψωμί. Η κατάσταση ήταν απελπιστική. Αναρωτιόμασταν τι κάνουν οι δικοί μας για μας; Ακούγαμε διάφορα και δεν ξέραμε τι να πιστέψουμε. Επικρατούσε εκνευρισμός και μεταξύ μας. Το γεγονός ότι δεν ξέραμε ποια θα ήταν η τύχη μας σε συνδυασμό με την εξάντληση, ψυχολογική και σωματική, έκανε κάποιους να χάσουν την υπομονή τους. Θυμάμαι δύο Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους που κάποια στιγμή πιάστηκαν στα χέρια καθώς  συζητούσαν για τη συμφωνία που έκανε η κυβέρνηση για τους αιχμαλώτους και για το ποιος φταίει που οδηγηθήκαμε ως εδώ. Οι μεν κατηγορούσαν τους δε.

Πότε μάθατε ότι θα γυρίσετε στην Κύπρο;

Τον Οκτώβρη. Το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου απολύθηκαν τμηματικά πάνω από 1000 Έλληνες και Τούρκοι αιχμάλωτοι. Ήταν οι τελευταίες μεγάλες ομάδες αιχμαλώτων. Ανάμεσά τους ήμουν και εγώ. Μέχρι τότε η οικογένειά μου δεν είχε ιδέα αν ζω ή αν πέθανα. Άκουσαν το όνομά μου στο ράδιο. Το είπαν τελευταίο, μου είπε η γιαγιά σου που κόντεψε να πεθάνει από το μαράζι και την αγωνία. Ξυπόλυτοι, εξαντλημένοι από τη ψυχολογική αλλά και τη σωματική βία, πεινασμένοι, ακολουθήσαμε ξανά εκείνη την μεγάλη διαδρομή μέχρι που μπήκαμε στο πλοίο για την επιστροφή. Εκεί συνάντησα ξανά αρκετούς Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους που ήμασταν μαζί πριν μας χωρίσουν στα Άδανα. Όλοι εξαντλημένοι. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού συνέβη κάτι που ποτέ δε θα ξεχάσω. Ήθελα να πάω στην τουαλέτα.  Με προειδοποίησε ένας Ελληνοκύπριος ότι δεν αφήνουν και καλύτερα να τα έκανα πάνω μου αλλά δεν μπορούσα. Με το που επιχείρησα να πάω, ένας Τούρκος πήρε ένα λάστιχο με νερό και άρχισε να με βρέχει βάζοντας πίεση. Τον ρώτησα γιατί και τότε με το κοντάκιο του όπλου με χτύπησε στο πρόσωπο και το κεφάλι. Έχασα τις αισθήσεις μου.  Μόλις φτάσαμε στην Κύπρο, δεν επιβιβάστηκα στα λεωφορεία για το Λήδρα Πάλας με τους υπόλοιπους αιχμαλώτους. Αυτοκίνητο των Ηνωμένων Εθνών με μετέφερε στο παλιό Γενικό Νοσοκομείο της Λευκωσίας για νοσηλεία όπου νοσηλεύτηκα για 5 μέρες. Μετά επέστρεψα στην οικογένειά μου. Γίναμε πρόσφυγες. Για χρόνια δεν είχαμε άλλο θέμα συζήτησης εκτός απ' αυτό. Τον πόλεμο και την προσφυγιά. Πληγές που δεν θα γιάνουν ποτέ.