Ο εκ πεποιθήσεως εγκληματίας
12:18 - 06 Ιουλίου 2016
Ο καθηγητής Γαρδίκας είχε προσδιορίσει τους εκ πεποιθήσεως εγκληματίες, ως τα άτομα που τελούν το έγκλημα διότι θεωρούν τους εαυτούς τους υπόχρεους προς τούτο, ένεκα ηθικής, θρησκευτικής ή πολιτικής πεποιθήσεως.
Προσπαθώντας παραπέρα να επιχειρηθεί η διατύπωση της έννοιας πεποίθηση, ο Α.Καμινάρης επισημαίνει πως αυτή είναι προιόν μακράς διεργασίας κατά τη διαμόρφωση του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου και αυτός καθίσταται ακλόνητος και αμετάθετος στις αντιλήψεις του, ενώ το περιεχόμενο αυτής είναι ψυχολογικό.
Με μία πρόχειρη λοιπόν αποτίμηση θα μπορούσαμε στην κατηγορία αυτή των εγκληματιών να εντάξουμε τους τρομοκράτες οι οποίοι από θρηκευτικό φανατισμό ή πολιτικό φρόνημα διαπράττουν αδικήματα αλλά και εκείνους που διακατέχονται από μια διεστραμμένη αντίληψη περί ηθικής με αποτέλεσμα να έχουν βαφτίσει εαυτούς δημόσιους κατήγορους και να απονέμουν «δικαιοσύνη» όπως οι ίδιοι την αντιλαμβάνονται που τις περισσότερες φορές αν όχι πάντα δεν είναι τίποτε άλλο από δράστες αυτοδικίας.
Ωστόσο ειδικοί διευκρινίζουν πως τα άτομα που παραβατούν εκ πεποιθήσεως δεν μπορούν να θεωρηθούν ακαταλόγιστα, μιας και η πεποιήθηση προυποθέτει κριτική εργασία και εσωτερική απόδειξη που οδηγεί στην προσωπική βεβαιότητα για του τι είναι σωστό και τι όχι.
Από μόνη της όμως η πεποίθηση δεν κάνει κάποιο ε.π.ε., αφού αυτή και το «βίωμα βεβαιότητας» πρέπει να αποτελούν κίνητρο του ε.π.ε.
Σε κάθε περίπτωση ο ε.π.ε. θεωρεί ή αισθάνεται ότι υφίσταται κατάσταση «αδικίας» για την οποία υπεύθυνο είναι το κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικό καθεστώς. Παράλληλα είναι πιθανό ο ε.π.ε. στη φάση αυτή να θεωρήσει ότι έχει το μεταφυσικό χρίσμα και πρέπει να φανεί αντάξιος υποτιθέμενων επιθυμιών του κοινωνικού συνόλου. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι όλοι οι άνθρωποι του πάθους αλλά και του φανατισμού έχουν να εκτελέσουν «μια μεγάλη αποστολή στον κόσμο» (βλέπε Χίτλερ).
Σημαντικός παράγοντας στην διαστρεβλωμένη αυτή αντίληση περί δικαίου και αδίκου ή ηθικής επιταγής είναι αναπόφευκτα η πληροφόρηση και κοινωνική μόρφωση του ίδιου του ατόμου. Πολύ απλά δυσκολότερα ολισθαίνει σε συμπεριφορές πάθους ή φανατισμού ο καλά ενημερωμένος και άρα ουσιαστικά μορφωμένος άνθρωπος από τον λιγότερο πληροφορημένο στον οποίο π.χ. μπορεί να διαδραματίσουν σοβαρό ρόλο οι προλήψεις, οι δυσιδαιμονίες, οι συγκινισιακές κρίσεις και προκαταλήψεις.
Ο ε.π.ε αντιλαμβάνεται μεν την τυπική διάκριση του δικαίου και αδίκου, αλλά την αναιρεί, την προσαρμόζει στα μέτρα του και τη χρησιμοποιεί για την ιδεολογική επικάληψη των επιλογών του.
Αποδοχή όμως της έννοιας του ε.π.ε. για όποιον παραβάτη την επικαλείται (π.χ. το έκανα για να δώσω ένα χαστούκι στην άδικη κοινωνία στην οποία ζω), και μάλιστα χωρίς επιφυλάξεις, σημαίνει ευθυγράμμιση του δικαιικού οικοδομήματος με την άποψη «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Το παράλογο όμως αυτής της τακτικής είναι αυτονόητο.
Η παραβατική συμπεριφορά με την ευρεία έννοια δεν περιλαμβάνει μόνο βαριά εγκλήματα, αλλά και πλημμελήματα ακόμη και πταίσματα. Η πεποίθηση του ατόμου ότι απαιτείται πρωτοβουλία (ακόμη και παραβατική) προκειμένου να αποκατασταθεί έστω και εν μέρει η οποία κοινωνική – πολιτική – οικονομική αδικία, θα μπορούσε εφόσον δεν εμπίπτει στην κατηγορία των κακουργημάτων να γίνει έως ένα βαθμό αποδεκτή (όπως για παράδειγμα το προσωπινό κλείσιμο δρόμων από αγανακτισμένους αγρότες). Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν θα πρέπει να διερύνεται επικίνδυνα γιατί τότε η αρμονική και αξιοπρεπής κοινωνική συμβίωση για την οποία μάχονται οι πλείστοι των ε.π.ε. τίθεται από τους ίδιους αυτούς τους υπερασπιστές της υπό αμφισβήτηση.
Περιττό να πούμε πως στην περίπτωση αυτών που επιλέγουν την τρομοκρατία ή την αφαίρεση ανθρώπινων ζωών, για υπηρέτηση ενός «ανώτερου σκοπού», είτε αυτός λέγεται Ισλάμ, είτε αντίδραση στη δυτική πολιτική του κεφαλαίου είτε άλλως πως, ξεφεύγουν από τα όρια της ήπιας αντίδρασης-αντίστασης που ως ένα βαθμό είναι ανεκτή, και εισέρχονται στο χώρο βαρύτατων μορφών εγκλήματος, οι οποίες πολλές φορές συγκρούονται ακόμη και με την ίδια την ιδέα που υπερασπίζονται (π.χ. σκοτώνω στο όνομα του Χριστού όταν ο ίδιος ο Χριστιανισμός καταδικάζει μετα βδελυγμίας τον φόνο).
Η αλήθεια είναι πως οι σύγχρονες κοινωνίες βγαλμένες από την πολιτική μιας οικονομικής παγκοσμιοποίησης στην οποία κουμάντο κάνουν οι ισχυροί με τους υπόλοιπους απλά να ακολουθούν, έχει ευνοήσει τη διάπλαση προσωπικοτήτων με «βαριά ιδανικά» ή με «πίστη στο θεο στο βαθμό αυτοθυσίας προκειμένου να τιμωρηθούν οι άπιστοι» και το έργο κάποιων εξ αυτών το βλέπουμε πλέον σε καθημερινή βάση στα δελτία ειδήσεων.
Το σίγουρο πάντως είναι πως η πραγματοποίηση προσωπικών επιλογών κατά τρόπο πλήρη και απόλυτο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μια «έρημο ατομικότητας» η οποία αφενός μεν έρχεται σε αντίθεση με την ίδια την ανθρώπινη φύση, αφετέρου κάθε άλλο παρά παρέχει περιθώρια ατομικής έκφρασης και προσωπικής επιβίωσης αφού τελικά, θα επικρατήσει ο νόμος του ισχυρότερου.
Με πληροφορίες από το βιβλίο του Θρασύβουλου Κονταξή «Ο εκ πεποιθήσεως εγκληματίας»